ایسنا/ عربستان در اقدامی بی‌سابقه که موجی از واکنش‌ها را در پی داشته، صدور ویزاهای عمره، دیدار خانوادگی و تجاری را برای شهروندان ۱۴ کشور به حالت تعلیق درآورد.

عربستان سعودی صدور ویزاهای عمره، دیدار خانوادگی و تجاری را برای شهروندان ۱۴ کشور از جمله اندونزی، الجزایر، مصر، نیجریه، اتیوپی، تونس، هند، بنگلادش و پاکستان را تا پایان موسم حج ۲۰۲۵ به حالت تعلیق درآورد.

این توقف ناگهانی صدور ویزا در راستای جلوگیری از ورودهای غیرمجاز و مدیریت کنترل جمعیت در مراسم مذهبی پیشِ‌رو صورت گرفته است.

مقام‌های سعودی اعلام کرده‌اند که این ممنوعیت اقدامی موقت است و با هدف تضمین ایمنی و کارآمدی لجستیکی اتخاذ شده، به‌ویژه پس از حادثه‌ای تلخ در سال ۲۰۲۴ که در آن ازدحام جمعیت و گرمای شدید باعث جان‌باختن بیش از هزار نفر شد. این محدودیت‌های جدید که تا اواسط ژوئن ۲۰۲۵ پابرجا خواهد بود، یکی از سخت‌گیرانه‌ترین اقدامات عربستان در حوزه ویزا در سال‌های اخیر به شمار می‌رود.

این اقدام برای میلیون‌ها زائر و مسافر در آسیا و آفریقا، وقفه‌ای جدی ایجاد کرده است که از هم‌اکنون در حال برهم زدن برنامه‌های سفر، رزرو پروازها و زیارت‌های مذهبی در سراسر جهان است. بنابر منابع رسانه‌ای محلی و کانال‌های دیپلماتیک، این تعلیق اقدامی موقتی است و تا پایان موسم حج ادامه خواهد داشت.

هرچند هدف این اقدام، تسهیل لجستیک مراسم حج و تضمین ایمنی عمومی است، اما از هم‌اکنون موجب اختلال در برنامه‌ریزی سفر، طرح‌های مذهبی و درآمد گردشگری برای بسیاری از ذینفعان در آسیا، آفریقا و خاورمیانه شده است.

صنعت سفر جهانی اکنون با واکنش‌هایی روبروست و بسیاری این تصمیم را سخت‌گیرانه‌ترین محدودیت پیش از حج تمتع در سال‌های اخیر می‌دانند. مقام‌های سعودی تأیید کرده‌اند که دسته‌های زیر از ویزاها تحت‌تأثیر این تصمیم قرار دارند:
ویزای عمره
ویزای بازدید تجاری
ویزای دیدار خانوادگی

این تعلیق‌ها بخشی از اقدامات گسترده‌تر برای مقابله با شرکت غیرمجاز در مراسم حج تمتع است، به‌ویژه مواردی که زائران با استفاده از ویزای بازدید یا عمره، بدون ثبت‌نام رسمی در سامانه حج، در مناسک حج شرکت می‌کردند.

کشورهای مشمول ممنوعیت

تا این لحظه، ۱۳ کشور به‌طور قطعی تحت این ممنوعیت قرار گرفته‌اند و یک کشور دیگر نیز قرار است به این فهرست اضافه شود که هنوز نامش اعلام نشده است. فهرست تأییدشده شامل موارد زیر است:

مصر، اندونزی، عراق، نیجریه، اردن، بنگلادش، پاکستان، هند، الجزایر، سودان، اتیوپی، تونس، یمن.

این کشورها از جمله بزرگ‌ترین منابع گردشگری مذهبی ورودی به عربستان محسوب می‌شوند و تعلیق ویزا برای آنها تأثیرات زنجیره‌ای بر پروازهای منطقه‌ای، مراکز صدور ویزا، آژانس‌های گردشگری و شرکت‌های برگزارکننده تورهای مذهبی خواهد داشت.

مقام‌های سعودی توضیح داده‌اند که این ممنوعیت ویزا اقدامی تنبیهی نیست، بلکه واکنشی پیشگیرانه برای حفظ ایمنی عمومی است، به‌ویژه پس از فاجعه‌ حج ۲۰۲۴ که در آن بیش از ۱۰۰۰ زائر به دلیل ازدحام بیش از حد و گرمای شدید جان باختند. بررسی‌ها نشان داد که بخش زیادی از این زائران با ویزاهای غیرحج وارد کشور شده بودند، که زنگ خطری درباره‌ی رفتارهای زیارتی غیرقانونی یا کنترل‌نشده به صدا درآورد.

گزارش شده است که محمد بن سلمان به مقامات مهاجرتی و حج دستور داده است کنترل شدیدتری بر مجوزهای ورود در سال ۲۰۲۵ اعمال کنند تا از تکرار بحران انسانی سال گذشته جلوگیری شود. هدف از این تصمیم، برگزاری فصلی ایمن، کارآمد و قانونی برای مراسم حج است.

براساس گزارش‌ها، ویزاها برای کشورهای فهرست‌شده فقط تا ۱۳ آوریل ۲۰۲۵ (۲۴ فروردین) صادر خواهند شد. پس از آن تاریخ، تعلیق کامل اجرا خواهد شد و این وضعیت تا پایان مراسم حج ادامه خواهد داشت. این بازه‌ زمانی کمتر از دو هفته‌ای، فرصت محدودی برای کسانی است که هنوز قصد دارند با ویزای قانونی وارد عربستان شوند.

واکنش‌ها و نگرانی‌ها

آژانس‌های مسافرتی در جنوب آسیا، شمال آفریقا و آسیای جنوب‌شرقی، این خبر را با ترکیبی از سردرگمی، ناامیدی و بازنگری فوری در رزروها دریافت کرده‌اند. چندین آژانس در دهلی، داکا و جاکارتا گزارش دادند که ظرف چند ساعت پس از انتشار خبر، موجی از درخواست‌های لغو و بازپرداخت به‌راه افتاده است.

تورگردان‌هایی که پیش از این بسته‌های عمره همراه با گردشگری یا ویزای دیدار خانوادگی ارائه می‌دادند، اکنون در تلاش‌اند تا سیاست‌های جدید را به مشتریان و شرکای خود اطلاع دهند.

اجرای این تعلیق ویزا توسط عربستان، نشان‌دهنده‌ تغییر بلندمدت به‌سوی تأیید دیجیتال و کنترل شدیدتر مرزها در فصل حج است. این کشور پیش از این، سامانه ثبت‌نام الکترونیکی حج و کارت‌های هوشمند دسترسی را معرفی کرده بود. تصمیم جدید، این سیستم‌ها را بیش‌ از پیش سخت‌گیرانه کرده است تا مانع ورود غیرقانونی افراد و ازدحام جمعیت شود.

اگرچه این سیاست موقتی است، اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند نظارت دقیق‌تر بر صدور ویزا، به یکی از ویژگی‌های دائمی عمره و حج تبدیل خواهد شد. کشورهایی که جمعیت زیادی از زائران را اعزام می‌کنند، ممکن است نیازمند سرمایه‌گذاری در کانال‌های رسمی، مقابله با سوءاستفاده از ویزا و آگاه‌سازی بهتر زائران درباره‌ دسته‌بندی‌های مجاز سفر شوند.