جماران/ نوروز ۱۴۰۴ دوربین فعالان میراث فرهنگی در یکی از شبستان‌های مسجد جامع قزوین عکس شوک‌آوری را ثبت کرده است که گفته می‌شود به فیلم‌برداری سریال «بامداد خمار» در این بنای ثبت ملی مربوط است.

این تصاویر نشان می‌دهد که بر بخشی از دیوار آجری یکی از شبستان‌های شمال‌شرقی مسجد عتیق، رنگ تیره پاشیده شده و رد وسایل صحنه‌سازی به‌صورت مشخص باقی مانده است. این بخش که ظاهراً در سریال نرگس آبیار برای بازسازی لوکیشن «بازار» مورد استفاده قرار گرفته، اکنون بدون پاک‌سازی حرفه‌ای رها شده است!
به گفته برخی فعالان میراث فرهنگی، فیلم‌برداری سریال «بامداد خمار» اوایل تابستان ۱۴۰۳ در مسجد جامع قزوین تا حدود آبان‌ماه ادامه داشته است. در زمان تصویربرداری، مسجد به‌طور کامل در اختیار گروه تولید این سریال قرار داشته و برای مدتی درهای آن فقط در زمان اقامه نماز، با اعمال محدودیت‌هایی، به روی نمازگزاران گشوده شده است. با وجود این، پس از خروج عوامل سریال، علاوه بر خسارت‌های به بار آمده، ظاهراً هیچ اقدام فوری برای پاک‌سازی یا مرمت آسیب‌ها صورت نگرفته است. موضوعی که واکنش و نگرانی جمعی از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخته است!

معاون فرهنگی وزارت میراث فرهنگی: فیلم‌برداری با مجوز یا بدون مجوز؟
ستاره بنیادی، معاون فرهنگی وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد: گروه تولید این سریال بدون دریافت مجوز رسمی از معاونت فرهنگی اداره کل روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی که متولی صدور مجوز فیلم‌برداری برای تولید آثار هنری محسوب می‌شود، در بناهای تاریخی اقدام به فیلم‌برداری در این مکان تاریخی کرده‌اند!
بنیادی در این باره گفت: هیچ مجوزی برای حضور عوامل سریال در این مسجد تاریخی در وزارتخانه صادر نشده است.
وی افزود: در فهرستی که عوامل «سریال بامداد خمار» برای درخواست تصویربرداری از بناها ارائه کرده بودند، فقط نام بناهایی وجود داشت که از طریق صندوق احیا واگذار شده و در اختیار بخش خصوصی قرار داشتند. ما ضوابط حفاظتی را ابلاغ کردیم و بهره‌بردار مجوز تصویربرداری را تحت شرایطی به گروه اعطا می‌کند که ملزم به رعایت این پروتکل‌ها باشند.
بنیادی گفت: برای بناهایی که تحت پوشش وزارتخانه باشند، مجوز تصویربرداری از سوی وزارت داده نشده است. از طرفی پروتکل‌های لازم برای حفاظت از بناهای تاریخی به استان‌ها ابلاغ شده و اعلام گردیده که شما موظف به ابلاغ آن هستید. بهره‌بردار باید تحت شرایط مشخص، نظارت مستقیم بر عملیات تصویربرداری داشته باشد.
این اظهارات در حالی مطرح شده که مسئولان استانی روایتی متفاوت‌تری از این موضوع دارند.

مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی قزوین: سریال مجوزهای لازم را گرفته است
همچنین فرزانه فتحی، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی قزوین هم درباره فیلم‌برداری این گروه هنری بدون مجوز رسمی گفت: این موضوع درست نیست، سریال از وزارتخانه و همچنین استان مجوزهای لازم را برای تصویربرداری در مسجد جامع اخذ کرده است.
در واقع وزارت اجازه تصویربرداری را به استان واگذار کرده و با توجه به اینکه نهادهای مختلفی متولی مسجد جامع قزوین هستند، این موضوع از سوی هیئت امنای مسجد، اداره میراث فرهنگی و اداره اوقاف استان بررسی و مجوزهای لازم به سریال اعطا شده است.
به گفته بعضی از فعالان میراث فرهنگی، عوامل سریال «بامداد خمار» حدود چند ماه در این اثر باشکوه فیلمبرداری کرده‌اند و این در حالی است که بر اساس شواهد باقی مانده، در نبود ناظر میراث فرهنگی، این سازه کاندیدای ثبت جهانی کشور متحمل خسارت‌هایی شده است.
این سهل‌انگاری در حالی صورت گرفته که نوروز امسال به دلیل اعمال سیاست‌های سختگیرانه هیئت امنا، ورود گردشگران به این بنای ارزشمند محدود شده بود!

اعزام نمایندگان استانی میراث فرهنگی برای پیگیری
احسان نورانی، معاون میراث فرهنگی استان قزوین در خصوص نبود نظارت‌های لازم و آسیب‌های صورت گرفته توسط عوامل سریال بامداد خمار بیان کرد: به تازگی از این موضوع مطلع شدم و امروز همراه یگان حفاظت راهی مسجد جامع هستیم تا جوانب مختلف موضوع را بررسی کنیم.
پیش‌تر و در جریان تصویربرداری سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار، در باغ عفیف‌آباد و مسجد نصیرالملک نیز برخی خبرنگاران، دوستداران و فعالان میراث فرهنگی با راه‌اندازی کارزاری نسبت به آسیب‌های این پروژه ابراز نگرانی کردند و خواستار توقف تولید آن در بنای تاریخی شدند. با این حال، کارگردان این اثر که پیش از آغاز فیلم‌برداری دیداری با عزت‌الله ضرغامی، وزیر وقت میراث فرهنگی داشت که ظاهرا پس از هماهنگی‌هایی، تصویربرداری سریالش را در شیراز به پایان رساند.

گفتنی است، مسجد جامع قزوین، که به اسم مسجد جامع عتیق و مسجد جامع کبیر هم شناخته می‌شود، دی‌ماه سال ۱۳۱۰ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده و یکی از پنج مسجد بزرگ ایران است که به روایتی بر روی آتشکده‌ ساسانی ساخته شده است.
این سازه در سال ۱۹۲ به دستور هارون‌الرشد بنا شده و از اولین مساجد چهار ایوانی کشورمان محسوب می‌شود و قدیمی‌ترین بخش آن متعلق به سده‌ دوم اسلامی است.
مسجد جامع قزوین به دلیل معماری منحصر به فرد و ارزش‌های تاریخی در فهرست ثبت جهانی قرار دارد.
تصویربرداری یک سریال در این بنای تاریخی که اکنون با چالش‌های تازه‌ای روبه‌رو شده، این در حالی رخ می دهد که سازمان وقت (وزارت) میراث فرهنگی از سال ۱۳۹۳ ساخت فیلم‌های سینمایی و سریال را در مکان‌های تاریخی ممنوع کرده است!
هر چند این قانون در چند سال اخیر به طور کامل مانع از حضور گروه‌های فیلم‌ساز در اماکن تاریخی نشده و مسیر برای ورود گروه‌های هنری هموار و مسئولیت صدور مجوز به معاونت فرهنگی اداره کل روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی سپرده شد.