هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

باربارا اسلاوین- پژوهشگر برجسته اندیشکده استیمسون| آنچه قرار است امروز در مسقط انجام شود، گفت‌وگوهای مقدماتی است و من انتظاری ندارم که در این گفت‌وگوها تحول غیرمنتظره و توفیق فوق‌العاده‌ای رخ دهد. بهترین نتیجه گفت‌وگوهای امروز مسقط می‌تواند این باشد که سیدعباس عراقچی و استیو ویتکاف بر فرآیندی برای ادامه گفت‌وگوها در آینده توافق کنند.

اگر عراقچی و ویتکاف به‌صورت مستقیم هم دیدار کنند که حتی بهتر خواهد شد. مقام‌های دو کشور در حالی قرار است گفت‌وگو کنند که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا چندین بار به صورت علنی تهدید کرده‌است در صورت شکست مذاکرات ممکن است اقدام نظامی علیه ایران صورت بگیرد. من باور ندارم که دونالد ترامپ علاقه‌مند به جنگ باشد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در طول کارزار تبلیغات انتخاباتی خود بارها و بارها تاکید کرده‌است که علاقه‌مند است «جنگ‌های احمقانه» را پایان دهد.  او اصرار دارد که علاقه‌ای ندارد آمریکا را وارد جنگ‌های جدید کند.

 اما اگر حرکت سریعی به سمت یک توافق شکل نگیرد، اسرائیلی‌ها ممکن است منازعه‌ای به راه بیاندازند و تلاش کنند که پای آمریکا را به آن بکشند. آنچه محتمل‌تر است این است که ترامپ تحریم‌ها را تشدید کند و برای کشورهایی که از ایران نفت وارد کنند، تعرفه مضاعف وضع کند. اما با توجه به اینکه از روز سه‌شنبه هفته گذشته توسط دولت ترامپ تعرفه‌های ۱۰۴ درصدی بر همه کالاهای وارداتی از چین وضع شد، من‌ بعید می‌دانم که چنین استراتژی موفق باشد.

تعدادی از مقام‌های آمریکایی و خارجی، از جمله تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، معامله مطلوب با ایران را توافقی مشابه توافق سال ۲۰۰۳ با معمر قذافی، برای تسلیم و جمع‌آوری تمامی برنامه هسته‌ای لیبی توصیف کرده‌اند. به باور من «مدل لیبی» به دلایل مختلف باعث شکست مذاکرات خواهد شد. قذافی تعدادی سانتریفیوژ از پاکستان خریداری کرده‌بود، اما حتی نمی‌دانست چگونه آنها را سر هم کند.

در آن دوران لیبی دنبال این بود که در پی سیاست «جنگ علیه تروریسم» آمریکا که بعد از عملیات تروریستی ۱۱ سپتامبر آغاز شد، روابط جدیدی با آمریکا برقرار کند. شرایط ایران کاملاً متفاوت است. برنامه هسته‌ای ایران بسیار پیچیده‌تر و قدیمی‌تر است و سابقه آن به دوران شاه باز می‌گردد. در نتیجه من تصور نمی‌کنم که ایران بپذیرد برنامه هسته‌ای خود را برچیند.

آنچه محتمل‌تر است ایران قبول کند، این است که ایران نظارت‌ها و بازرسی‌های شدید و سرزده، محدود کردن غنی‌سازی به غنای پایین و ارسال ذخایر اورانیوم غنی‌شده در سطح بالا به خارج از کشور و یا رقیق‌سازی آنها را احیا کند. ایران ممکن است حتی بپذیرد اگر تحریم‌های آمریکا بر صادرات نفت خام و بانک مرکزی ایران به صورت دائمی برداشته‌شود، تعهدات برجامی ابدی و بدون تاریخ انقضا شوند.

پیشنهاد قابل پذیرش دیگر این است که ایران حاضر به پذیرش تمدید محدودتر تاریخ‌های انقضای برجام در برابر رفع محدودتر تحریم‌ها شود. در نهایت مدل لیبی و درخواست‌هایی برای برچیدن و جمع‌آوری برنامه هسته‌ای ایران، قطعاً مورد پذیرش ایران قرار نخواهد گرفت و مذاکرات را به بن‌بست می‌کشاند.

تهران و واشنگتن در نخستین گام گفت‌وگوها نباید مطالبات انجام‌نشدنی و بن‌بست‌زا مطرح کنند که در همان گام نخست مذاکرات را متوقف کند.  نمایندگان ایران و آمریکا باید با شناختی که از طرف مقابل دارند، مطالبات منطقی و قابل اجرایی را مطرح کنند که اجازه بدهد مذاکرات ادامه پیدا کند.  موفقیت یا شکست مذاکرات امروز مسقط به خواسته‌ها و مطالباتی که از سوی دو طرف مطرح می‌شود، بستگی خواهد داشت.