اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

جهان باید از برنامه آمریکا برای مذاکره استقبال کند، حتی اگر نتایج آن محدود باشد.
 
 دونالد ترامپ دوره دوم ریاست‌جمهوری خود را با وعده تبدیل شدن به یک صلح‌ساز آغاز کرد؛ با این تعهد که بر اساس جنگ‌هایی که پایان می‌دهد و آن‌هایی که «هرگز واردشان نمی‌شویم» مورد قضاوت قرار گیرد. تاکنون اما، دونالد ترامپ نتوانسته به جنگ‌های اوکراین و غزه پایان دهد. با این حال، روش‌های نامتعارف او ممکن است بتواند از بروز یک درگیری با ایران جلوگیری کند.

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ برای همه‌جا - از روسیه گرفته تا غزه و اکنون ایران - قرار است در تاریخ ۱۲ آوریل (۲۴ فروردین) مذاکراتی را با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در عمان آغاز کند. آمریکا خواستار مذاکرات مستقیم است، در حالی‌که ایران تأکید دارد گفت‌وگوها، دست‌کم در ابتدا، به‌صورت غیرمستقیم و از طریق میانجی‌گری عمان انجام شود. با هر فرمتی که باشد، این مذاکرات از اهمیت حیاتی برخوردارند.

به نوشته اکونومیست، ایران بیش از هر زمان دیگری به آستانه هسته‌ای نزدیک شده است. اسرائیل تهدید کرده که برای توقف این روند دست به اقدام نظامی خواهد زد - همراه با آمریکا اگر ممکن باشد، و به‌تنهایی اگر لازم باشد. بمب‌افکن‌های B-2 آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا مستقر شده‌اند و یک ناوگروه دوم نیز به خاورمیانه اعزام شده است. آمریکا هم‌اکنون نیز در حال بمباران حوثی‌ها، متحد ایران در یمن، است. ترامپ هشدار داده که اگر مذاکرات شکست بخورد، «فکر می‌کنم ایران در خطر بزرگی قرار خواهد گرفت». ایران در مقابل هشدار داده است که هرگونه اقدام نظامی منجر به «جنگی فاجعه‌بار» خواهد شد که «به‌سرعت سراسر منطقه را دربر خواهد گرفت». بی‌تردید، گفت‌وگو برای این دو دشمن دیرینه، راه بهتری‌ست.

دولت ترامپ با موانعی جدی روبه‌روست. ایران به رئیس‌جمهوری که رفتار غیرقابل پیش‌بینی دارد بی‌اعتماد است؛ کسی که در دوره نخست خود توافق هسته‌ای باراک اوباما - موسوم به برجام - را پاره کرد؛ توافقی که برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران را تا حد زیادی منجمد کرده بود و در مقابل، بسیاری از تحریم‌ها را لغو می‌کرد. ایران دانشی را که در این مدت به‌دست آورده از دست نخواهد داد و اکنون به گفته آژانس، مقدار قابل توجهی اورانیوم با غنای 60 درصد در اختیار دارد.

از سوی دیگر، همکاری‌های بین‌المللی‌ای که اوباما از آن بهره می‌برد، اکنون در سایه رقابت قدرت‌های بزرگ از میان رفته است.

بهتر از برجام
با این حال، ترامپ از امتیازاتی نیز برخوردار است. برخلاف دوران اوباما و بایدن، در برابر سیاست‌های او در قبال اسرائیل، انتقادی نخواهند کرد.

رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهد نشان دهد که می‌تواند بهتر از برجام عمل کند. اما او عجله دارد و برای دستیابی به توافق، ضرب‌الاجلی دوماهه تعیین کرده است؛ بخشی از این شتاب به این دلیل است که امکان «بازگرداندن فوری» تحریم‌های سازمان ملل که در چارچوب برجام لغو شده بودند، در ماه اکتبر منقضی می‌شود. ترامپ بسیار محدود، کم‌تجربه و از نظر ایدئولوژیک دچار شکاف است. به نظر می‌رسد که این تیم میان دو رویکرد گرفتار شده است: حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران - که مأموریتی بسیار دشوار است - یا محدودسازی غنی‌سازی با نظارت خارجی - که هدفی واقع‌بینانه‌تر به شمار می‌رود. ترامپ ممکن است در کنار مسائل هسته‌ای، خواستار محدودیت‌هایی بر برنامه موشکی ایران و حمایت این کشور از متحدان منطقه‌ای نیز شود؛ مسائلی که هر دو دستیابی به توافق درباره‌شان بسیار دشوار خواهد بود.

به عنوان یک تاجر، ترامپ شاید بُعد اقتصادی را هم وارد مذاکرات کند - اقدامی که ایران نیز از آن استقبال می‌کند. کشورهای عربی که در گذشته از برجام ناخشنود بودند، اکنون از تلاش‌های ترامپ حمایت می‌کنند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، خواهان «راه‌حل لیبی» است - یعنی تصمیم معمر قذافی در سال ۲۰۰۳ برای کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای‌اش. او می‌داند که تهران هرگز این گزینه را نمی‌پذیرند؛ چرا که به خوبی به یاد دارند قذافی پس از این تصمیم، سرنگون و کشته شد. اسرائیل فرصت را مناسب می‌بیند تا به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند. اسرائیل پیش‌تر در لبنان نشان داده که اقدام نظامی می‌تواند صحنه سیاسی را دگرگون کند. اما آمریکا، تجربه پرهزینه جنگ‌های عراق و افغانستان را نیز در خاطر دارد: جنگ‌هایی که در ظاهر آسان بودند، اما به فاجعه انجامیدند.

اگر مذاکرات شکست بخورند، ترامپ با انتخاب‌هایی تیره و دشوار مواجه خواهد شد. مانند بسیاری از روسای جمهور پیش از خود، او نیز ممکن است به توافقی ناقص - و شاید حتی بدتر از برجام - رضایت دهد که ایران را به یک قدرت بالقوه هسته‌ای تبدیل کند. اما این گزینه، تقریباً با اطمینان، بهتر از آغاز یک جنگ خواهد بود.

با تمام خشم جهان از سیاست‌های تجاری جنون‌آمیز ترامپ، دنیا باید برای موفقیت او در تعامل با ایران آرزو کند.