کیهان/متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

تهدیدات ترامپ علیه ایران مبتنی بر تئوری «مرد دیوانه» اعتبار خود را از دست داده است. نشریه آمریکایی هیل وابسته به کنگره ضمن انتشار تحلیل فوق و بی‌سرانجام خواندن تهدیدات ترامپ، نوشت: او تهدید می‌کند که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران با خطرات جدی و بزرگی روبه‌رو خواهد شد.
اما تهدیدات قبلی ترامپ مبنی بر بمباران کردن ایران، مانع از حصول یک توافق منطقی با تهران شده‌اند. ترامپ با یک هدف ساده دست به طرح تهدید علیه ایران می‌زند: اگر کشوری کاری که مطلوب شماست را انجام نمی‌دهد، باید گزینه جایگزینی برای آن ارائه شود که به‌شدت دردناک باشد. متأسفانه برای دولت ترامپ، این منطق و به‌کارگیری مکرر آن به چیزی شبیه به انجام یک بازی تبدیل شده است.
ادراک بازیگری که هدف تهدید قرار می‌گیرد، در کارآمدی بازدارندگی بسیار مؤثر است. مؤلفه‌های مختلفی اعتبار تهدیدات ترامپ جهت تهدید نظامی ایران را کاهش می‌دهند و تهران احتمالاً از آنها آگاه است. باید گفت که دولت ترامپ تقریبا مطمئن است که نمی‌تواند در روند پیشرفت‌های اتمی ایران موانع جدی را ایجاد کند.

ترامپ روی «تئوری مرد دیوانه» جهت اجبار ایران برای محدودسازی توان اتمی حساب باز کرده است. این تئوری روی این مسئله تاکید دارد که تهدیدکننده باید چهره‌ای غیرعقلانی و غیرقابل پیش‌بینی را از خود نشان دهد تا از این رهگذر، ترس را به ذهن طرف مقابل القا کند و راه را برای تحقق اهداف مطلوبش به ضرر تهدیدشونده هموار سازد. تئوری مرد دیوانه از منطق اجبار و زور پیروی می‌کند و در آن، تهدید برای اثرگذاری بر رفتار طرف مقابل استفاده می‌شود. با این حال، با بررسی و دقت بیشتر باید اذعان کرد که استفاده از تئوری مرد دیوانه، یک رویکرد ضعیف در حوزه چانه‌زنی با محوریت سیاست بین‌الملل است. تهدیدات ظالمانه مرد دیوانه اعتبار خود را با گذشت زمان از دست می‌دهند. این همان چیزی است که در مورد رویکرد ترامپ و تهدیدات او علیه ایران قابل مشاهده است.
علاوه ‌بر این، کشوری که هدفِ سیاست‌های راهبرد مرد دیوانه قرار می‌گیرد، درخواست‌های طرف مقابل خود را سیری‌ناپذیر و نامحدود می‌پندارد و در این صورت، چرا باید تن به درخواست‌های مرد دیوانه بدهد، وقتی می‌داند پایانی برای آنها نیست؟ در واقع، تاریخ مدرن نمونه‌های مختلفی را از استفاده از تئوری مرد دیوانه نشان می‌دهد که در واداشتن یک طرف به انجام اقداماتی خاص شکست خورده‌اند. به عنوان مثال، تهدیدات اتمی «ریچارد نیکسون»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نتوانست ویتنام را به عقب‌نشینی وادار کند.
محدودیت‌های نظامی آمریکا هم تا حد زیادی اعتبار تهدیدات ترامپ علیه ایران با محوریت پرونده اتمی را زیر سؤال می‌برد. تقریبا غیرممکن است که آمریکا بتواند تمامی توانمندی‌های هسته‌ای تهران را نابود سازد. ایران اقدامات مختلفی را در زمینه پنهان‌سازی و البته پراکنده‌ساختن تأسیسات و توانمندی‌های اتمی‌اش انجام داده است.
اگر آمریکا تمامی سایت‌های اتمی ایران را هم نابود کند (که بعید است)، باید توجه داشته باشیم که با بمباران نمی‌شود دانش یک کشور در زمینه هسته‌ای را نابود کرد. خارج‌سازی یا نابود کردن مواد اتمی ایران شاید بتواند برنامه هسته‌ای این کشور را به عقب براند، اما مشکل اساساً با محوریت تبدیل‌شدن ایران به یک قدرت اتمی، هنوز سر جای خود باقی است. در سطح کلانِ راهبردی، اعتبار تهدیدات ترامپ علیه ایران چندان زیاد نیست. بمباران ایران می‌تواند تا حد زیادی منابع آمریکا برای ایجاد توازن علیه چین و همچنین مواجهه با مسائل داخلی این کشور را کاهش دهد. هزینه‌های لجستیکی و مالی بمباران ایران به هیچ عنوان کم و ارزان نخواهد بود.

دولت ترامپ چه خواهد کرد اگر ایران علیه آمریکا یا اسرائیل دست به اقدامات تلافی‌جویانه بزند؟ درک هدف نهائی درگیری‌های مسلحانه چیزی است که رهبران و تصمیم‌گیران سیاسی بارها و بارها در فهم آن دچار مشکل شده‌‌اند و برای همین نیز هست که نتیجه معمولاً جنگ بوده است. تهدیدات ترامپ مبنی بر انجام حملات پیش‌دستانه علیه ایران، می‌تواند تهران را در مسیر دستیابی به تسلیحات اتمی جسورتر کند. اگر قرار باشد سطح تهدیدات چه به صورت مستقل و چه منطقه‌ای علیه ایران اوج بگیرد، دستیابی به تسلیحات اتمی می‌تواند کارت چانه‌زنی ایران را در مواجهه با رقبا و دشمنانش به‌شدت تقویت کند. سلاح هسته‌ای یک کارت بسیار بزرگ و مهم در قالب سیاست بین‌الملل است. بازگشت به سیاست خارجی واقع‌بینانه که مصالحه را اولویت می‌بخشد، بهترین راه برای دولت ترامپ جهت حصول یک توافق اتمی با تهران است. این بدان معناست که بپذیریم ایران از توانمندی‌های اتمی برخوردار است و باید تحریم‌ها و نیز طرح تهدیدات علیه ایران خاتمه یابند.
ترامپ باید به شیوه‌ای طولانی‌مدت و جدی در مورد اقدامات احتمالی ماجراجویانه علیه ایران فکر کند. دولت او و پنتاگون باید صحبت‌های «فرِد ایکله»، کارشناس مطرح دفاعی و نظامی را در ذهن داشته باشند: «آنهایی که خود را در موقعیت برخورداری از قدرت کافی برای آغاز یک جنگ می‌بینند، اغلب به این نتیجه می‌رسند که از قدرت کافی برای خاتمه دادن به آن برخوردار نیستند.»