تسنیم/براساس رای دیوان عدالت اداری، آیین‌نامه وزارت صمت مبنی بر محدودیت سنی دریافت مجوز کسب خلاف شرع تشخیص داده و ابطال شده است.

دیوان عدالت اداری با توجه به نظر فقهای شورای نگهبان محدودیت سنی در نظر گرفته شده در آیین‌نامه وزارت صمت برای دریافت مجوز کسب را باطل کرد. متن شکایت مطرح شده در این خصوص و در نهایت رای صادر شده دیوان در ادامه قابل مشاهده است:
ابطال تعیین حداقل سن هجده سال برای دریافت پروانه کسب
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره جزء 6 بند (الف) ماده 3 آیین نامه اجرایی نحوه صدور و تمدید پروانه کسب مصوب 1395/11/4 وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر تعیین حداقل سن هجده سال برای دریافت پروانه کسب
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره جزء 6 بند (الف) ماده 3 آیین نامه اجرایی نحوه صدور و تمدید پروانه کسب مصوب 1395/11/4 وزیر صنعت، معدن و تجارت را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
” مطابق با احادیث «طلب الحلال فریضه علی کل مسلم و مسلمه» و «طلب الحلال فریضه بعد الفریضه» کسب روزی حلال از واجبات بوده و مطابق با حدیث «ان الله یبغض الشاب الفارغ» نیز ترک کسب روزی حلال نهی گردیده است و مطابق با قاعده «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» هر گونه اقدامی که باعث ضرر رساندن به فردی (حتی یک فرد) گردد ممنوع گردیده و مطابق با قاعده «الناس مسلطون علی اموالهم و انفسهم» تسلط اشخاص بر حقوق خود و چگونگی استفاده و اجرای آنها تعیین گردیده و مطابق با قاعده «لا مسامحه فی التحد یدات» تغییر دادن اندازه های شرعی (از جمله تعیین نمودن سن رشد و تغییر دادن سن بلوغ و … در مصوبات و مقررات و …) ممنوع گردیده است.»
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
 آیین نامه اجرایی نحوه صدور و تمدید پروانه کسب (موضوع ماده 12 قانون نظام صنفی)
………………………..
ماده 3 – شرایط لازم برای صدور پروانه کسب:
………………………
6- کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا معافیت دایم یا پزشکی یا گواهی اشتغال به تحصیل برای آقایان کم تر از پنجاه سال سن.
تبصره: حداقل سن برای دریافت پروانه کسب هجده سال می باشد.”
علی رغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن برای طرف شکایت تا زمان رسیدگی به پرونده پاسخی واصل نگردیده است.
در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت مقرره مورد شکایت با موازین شرعی، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 102/44898 مورخ 1403/11/15 اعلام کرده است که:

عطف به نامه شماره 200211 مورخ 1403/10/10؛
موضوع تبصره جزء 6 بند الف ماده 3 آیین نامه اجرایی نحوه صدور و تمدید پروانه کسب مصوب 1395/11/4 وزیر صنعت، معدن و تجارت، در جلسه مورخ 1403/11/8 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر می گردد:
– اطلاق تبصره مورد شکایت نسبت به افرادی که صلاحیت کافی برای داشتن پروانه دارند و عدم اعطای پروانه به آنها ظلم محسوب می شود، خلاف موازین شرعی شناخته شد.”
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403/12/21 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی
قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 102/44898 مورخ 1403/11/15 در رابطه با جنبه شرعی مقرره مورد شکایت اعلام کرده است که: «اطلاق تبصره مورد شکایت نسبت به افرادی که صلاحیت کافی برای داشتن پروانه دارند و عدم اعطای پروانه به آنها ظلم محسوب می‌شود، خلاف موازین شرع شناخته شد.» بنابراین در اجرای حکم مقرر در ماده 87 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مبنی بر لزوم تبعیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری از نظر فقهای شورای نگهبان درخصوص جنبه شرعی مقررات اجرایی، اطلاق تبصره جزء 6 بند (الف) ماده 3 آیین‌نامه اجرایی نحوه صدور و تمدید پروانه کسب مصوب 1395/11/4 وزیر صنعت، معدن و تجارت در حد مقرر در نظریه فقهای شورای نگهبان خلاف شرع است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 بطلان آن از تاریخ تصویب اعلام می‌شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم‌ گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

احمدرضا عابدی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری