در سال‌های اخیر، صنعت فضایی ایران با پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه در حوزه ماهواره‌ها و پرتابگرها، به عنوان یکی از ارکان کلیدی توسعه علمی و تکنولوژیکی کشور مطرح شده است. دستیابی به مدار ژئو (مدار ۳۶ هزار کیلومتری) و توسعه ماهواره‌های مخابراتی در این مدار، یکی از اهداف بلندمدت و مهم سازمان فضایی ایران است.

در این راستا دکتر سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران در خصوص برنامه‌های این سازمان برای رسیدن به ماهواره‌های مخابراتی در مدار ژئو (۳۶ هزار کیلومتر از سطح زمین) و پیشرفت‌های چشمگیر در پروژه‌های فضایی ایران سخن گفت.

وی با اشاره به موفقیت‌های اخیر در تثبیت پرتابگرهای لایه لئو و پرتاب بلوک انتقال مداری سامان-۱، از شروع پروژه‌های جدید در سال‌های آتی و تأکید بر اهمیت همکاری‌های علمی و صنعتی در این مسیر خبر داد.

به گفته وی، هدف نهایی دستیابی به مدار ژئو تا سال ۱۴۰۵ است و این روند با تمرکز بر توسعه پرتابگرهای جدید و فناوری‌های پیچیده ادامه خواهد یافت.

دکتر حسن سالاریه در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه از سال ۸۷ که ماهواره امید پرتاب شد تا کنون ماهواره‌های متعدد ساخت ایران، در مدار قرار گرفته‌ است، افزود: برخی از این ماهواره‌ها عمر کاری‌شان به پایان رسیده و برخی هم چون عمر مداری آنها هم خاتمه یافته است، به جو بازگشته‌اند. بر این اساس تاکنون بیش از ۲۵ ماهواره ایرانی در مدار قرار گرفته‌اند.

وی یادآور شد: برخی ماهواره‌ها نظیر «مهدا»، «چمران»، «پارس-۱»، «هدهد»، «کوثر» و غیره در مدار هستند و ماهواره‌هایی مانند ماهواره مهدا بیش از یک سال است که به طور فعال کار می‌کند.

به گفته وی، با توجه به نوظهور بودن صنعت فضایی در ایران بسیاری از این ماهواره‌ها جنبه تحقیقاتی دارند و با هدف توسعه فناوری و زیر سیستم‌های فضایی، توسعه صنعت پرتابگر و غیره برای اولین بار در کشور ساخته و پرتاب شده‌اند.

رئیس سازمان فضایی افزود: از چند سال گذشته رویکرد طراحی و ساخت ماهواره از رویکرد تحقیق و توسعه به سمت صنعتی شدن در حال تغییر است و بر این اساس عمر ماهواره‌های ساخت داخل و قابلیت‌های آنها در حال گسترش است. این یک مسیر قطعی و حتمی و غیرقابل انکار است که کشور باید طی کند، همچنان که کشورهای پیشرو و موفق در سطح فضایی در دنیا پیش از این طی کرده‌اند.

وی تثبیت فناوری پرتابگرهای ایرانی ‌و متعاقب آن افزایش تعداد پرتاب‌های موفق را از دیگر دستاوردهای صنعت فضایی کشور در سال‌های اخیر دانست.

سالاریه منظومه باریک باند شهید سلیمانی را یکی از مصادیق مهم این تغییر رویکرد برشمرد و گفت: در این پروژه قرار است تعداد زیادی ماهواره در یک برنامه زمانی مشخص و با قابلیت‌های مشابه ساخته و پرتاب شود. که اجرای آن در سایه رویکرد صنعتی، امکان پذیر است.

برنامه‌های آتی سازمان فضایی

رئیس سازمان فضایی با بیان اینکه برخی از ماهواره‌هایی که در دو سال گذشته رونمایی شد، پرتاب شدند و برخی دیگر از آنها آماده پرتاب هستند، گفت: برای سال ۱۴۰۴ پرتاب‌ ماهواره ناهید-۲ را در دستور کار داریم.

وی پرتاب‌های آزمایشی منظومه شهید سلیمانی را از دیگر برنامه‌های سازمان فضایی در سال جاری دانست و ادامه داد: پرتاب‌های منظومه شهید سلیمانی با نمونه‌های اصلی در سال جاری شروع می‌شود. علاوه بر آن پرتاب ماهواره‌های «ظفر» و «پایا» را خواهیم داشت. این دو ماهواره باید در سال گذشته ۱۴۰۳ باید پرتاب می‌شد که با توجه به تاخیری که در برنامه پرتاب‌رخ داد، تزریق این دو ماهواره به مدار به سال جاری منتقل ‌شد.

سالاریه از پرتاب نمونه دوم ماهواره کوثر در سال ۱۴۰۴ خبر داد و یادآور شد: برخی از ماهواره‌های مربوط به بخش خصوصی در سال ۱۴۰۴ به پایان می‌رسند و پرتاب آنها نیز پیگیری می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه در سال جاری برنامه‌ پرتاب‌های بین‌المللی و پرتاب‌های داخلی پررونق‌تر از سال ۱۴۰۳ دنبال خواهیم شد، گفت: بسیاری از این ماهواره‌هایی که در سال گذشته رونمایی شدند، در سال جاری پرتاب می‌شوند که مهمترین آنها ماهواره‌های «ناهید-۲»، «ظفر»، «پایا»، و همچنین اگر برنامه زمانی پرتاب ها اجازه دهد «نمونه دوم ماهواره پارس-۱ » است. در کنار آن در صورتی که شرایط مناسبی فراهم شود، پرتاب ماهواره «پارس-۲» در دستور کار قرار دارد البته محتمل است که پرتاب پارس ۲ در سال ۱۴۰۵ انجام شود.

سالاریه با بیان اینکه اینها ماهواره‌هایی هستند که طراحی و ساخت آن به پایان رسیده و یا به زودی به پایان می‌رسد، گفت: کار طراحی منظومه شهید سلیمانی و ساخت نمونه‌های آزمایشی آن به اتمام رسیده و آماده پرتاب است و در این راستا در سال جاری پرتاب‌های اولیه نمونه‌های آزمایشی منظومه شهید سلیمانی را در دستور کار داریم.

وی تاکید کرد: باید زیر سیستم‌های منظومه شهید سلیمانی تست شوند که تست‌های برخی از زیر سیستم‌ها انجام شده است نمونه آن ماهواره فخر-۱ است که در سال ۱۴۰۳ پرتاب شد؛ بخش‌هایی از سیستم‌های این ماهواره در منظومه شهید سلیمانی استفاده می‌شود و این زیر سیستم‌ها و اجزا آن توسط شرکت‌های خصوصی توسعه یافته است. تست‌های اولیه روی این زیر سیستم‌ها در ماهواره فخر-۱ انجام شده و در مدار قرار گرفته است.

این مقام مسوول با بیان اینکه از اواخر سال ۱۴۰۴ (نیمه دوم سال در اواخر پاییز و اوایل زمستان سال جاری) پرتاب‌های نمونه‌های اصلی مجموعه شهید سلیمانی انجام خواهد شد، گفت: در پروژه منظومه شهید سلیمانی حدود ۲۰ ماهواره قرار است در مدار قرار گیرد که پرتاب‌های آن چندین ماه طول می‌کشد. این پرتاب‌ها از اواخر ۱۴۰۴ شروع می‌شود و طبق برنامه باید در سال ۱۴۰۵ به پایان برسد.

وی اظهار کرد: پروژه منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی یکی از مهمترین پروژه‌های کشور در مسیر صنعتی سازی صنعت فضایی است.

خیز ایران برای ثبت ماهواره مخابراتی

رییس سازمان فضایی ایران در خصوص فاصله کشور برای رسیدن به ماهواره‌های مخابراتی در لایه ژئو، با تاکید بر اینکه در این زمینه برنامه بسیار مفصلی در سازمان تعریف شده است، گفت: برای دستیابی به این هدف در گام اول باید پرتابگرهای لایه لئو را تثبیت می‌کردیم که این امر به فضل الهی با موفقیت در حال طی شدن است. در  گام بعدی پرتاب‌های ارتفاع‌های بالاتر را از سال ۱۴۰۳ شروع کردیم که اولین پرتاب آن مربوط به بلوک انتقال مداری سامان-۱ است که در سال ۱۴۰۳ انجام شد.

وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۴ تلاش بر این است که نمونه اصلاح شده بلوک سامان-۱ نیز پرتاب شود، افزود: تست‌های اولیه بر روی پرتابگر سیمرغ ارتقا یافته توسط محققان سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع در حال پیگیری است و در سال ۱۴۰۴ نیز مانند سال ۱۴۰۳ پرتاب‌های آزمایشی از نمونه ارتقا یافته پرتابگر سیمرغ را خواهیم داشت. اجرای این پروژه ها در مسیر نیل به مدارهای ۳۶ هزار کیلومتری زمین آهنگ است.

سالاریه اضافه کرد: همچنین پروژه پرتابگرهای کلاس های "ارتقا یافته سیمرغ" و «سریر» را در دستور کار داریم. این پروژه از سال ۱۴۰۲ شروع شد که تاکنون بخش‌های خوبی از طراحی آن انجام گرفته و با جدیت دنبال می‌شود.

وی تاکید کرد: ما در افق برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور دسترسی به مدار ژئو را در برنامه دیدیم و برای رسیدن به ارتفاع بالاتر گام به گام در حال حرکت هستیم؛ توسعه انتقال بلوک انتقال مداری و همچنین توسعه پرتابگرهای سنگین جزء برنامه‌های مهم و اساسی ما در صنعت فضایی برای رسیدن به  این هدف تعریف شده است.

سالاریه با بیان اینکه پروژه ماهواره ناهید-۳ با رویکرد توسعه ارتباطات در ارتفاعات بالاتر تعریف شده است، افزود: پروژه ماهواره ناهید-۲ یک گام میانی در این زمینه است که برای اولین بار برای توسعه زیر سیستم‌های مختلف مخابراتی بر روی باند KU روی این ماهواره در حال تست و آزمایش است.ماهواره ناهید-۲ در ارتفاع پایین تزریق می‌شود و این مسیری است که ما را به مدار ارتفاع بالاتر و بهره برداری از مدار ارتفاع بالا و ژئو برساند.

رییس سازمان فضایی تاکید کرد: به لحاظ زمان بندی، مسیر در برنامه ۱۰ ساله فضایی تعریف شده و پرتاب ماهواره مخابراتی ناهید-۳ را برای سال ۱۴۰۵ برنامه ریزی کرده‌ایم و برای این منظور تست‌های اولیه پرتابگرهای ارتفاع بالا و ارتقاء یافته و بلوک انتقال مداری سامان در حال انجام است و اگر مشکلی فنی زمان‌بری برای این فناوری‌ها ایجاد نشود و طبق برنامه‌ها پیش برویم، ما در طی سال جاری و سال آتی به تثبیت برخی فناوری های مهم و ضروری در زمینه ماهواره مخابراتی، هم در زمینه پرتابگر سیمرغ ارتقاء یافته و هم در زمینه بلوک انتقال مداری خواهیم رسید.

وی ادامه داد: در سال‌های ۱۴۰۵ و ۱۴۰۶ تمرکز سازمان فضایی بر روی توسعه پرتابگرها در جرم‌های بالاتر و ابعاد بزرگتر است تا بتوانیم جرم‌های بالاتری را در مدار بالاتری تزریق کنیم. از این رو امیدواریم در مدت ۳ سال آینده تست‌های عملیاتی ترکیب پرتابگرها و بلوک‌های انتقال مداری برای ارتفاع بالاتر، عملیاتی شود. با اجرای این برنامه می‌توانیم جرمی در حدود چند صد کیلوگرم را در مدار ۳۶ هزار کیلومتری سطح زمین قرار دهیم.