ایرنا/ مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت: براساس بررسی‌های صورت گرفته، به دلیل برداشت‌ بی‌رویه و تغییرات اقلیمی، تراز آب‌های زیرزمینی مناطق شرقی استان به طور متوسط ۳۶ متر افت پیدا کرده است.

کردستان از استان‌های پربارش در کشور و متوسط بارندگی استان ۲ برابر میانگین کشوری است، ضمن اینکه ظرفیت منابع آبی استان ۴.۷ میلیارد مترمکعب است اما فقط ۲۵ درصد آن مورد بهره‌برداری قرار می گیرد و از این میزان هم ۹۰ درصد در بخش کشاورزی استفاده می شود.
با وجود اینکه هفت درصد منابع کشور در کردستان قرار دارد اما به دلیل کاهش بارندگی در سال های اخیر، مناطق شرقی استان و اخیرا شهر بانه نیز در فصل گرم، با مشکل کم آبی مواجه می شوند.
در کنار این شرایط، برداشت بی رویه و خارج از ظرفیت آب‌های زیرزمینی در شرق استان، آبخوان‌ها را دچار افت قابل توجهی کرده که زنگ خطری برای آینده سفره های آب زیرزمینی است.
برای مدیریت این شرایط و ممانعت از افت بیشتر منابع آبی به ویژه سفره های زیرزمینی، چند سالی است که اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوانداری در دستور کار ادارات کل منابع طبیعی قرار گرفته است که به گفته کارشناسان، در کوتاه و درازمدت می تواند بسیار کمک کننده باشد.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان هم طی سال های اخیر، طرح های خوبی در زمینه آبخیزداری و آبخوانداری به ویژه در مناطق شرقی استان اجرا کرده که برای اطلاع بیشتر از میران تاثیر این طرح‌ها و آخرین وضعیت آبخوان ها با "بهزاد شریفی‌پور" مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت و گویی انجام دادیم شرح آن که در ادامه می آید.
 از آخرین وضعیت حجم آب های زیرزمینی به ویژه مناطق شرقی استان بگویید
شریفی‌پور: به دلیل برداشت‌های بی رویه در گذشته و تغییرات اقلیمی، حجم آب‌های زیرزمینی مناطق شرقی استان به طور متوسط ۳۶ متر و به صورت نقطه‌ای نیز تا ۸۰ متر در سطح تراز، افت پیدا کرده است.
در حال حاضر آبخوان‌های استان بین ۲۰ تا ۲۵ درصد با کسری مخزن مواجه است و از هشت آبخوان استان سه آبخوان گسترده در شرق استان با مساحت ۱۲۷ هزار هکتار وجود دارد که معادل ۷۸ درصد سفره های آب زیرزمینی را شامل می شود.
چند سالی است که طرح های آبخیزداری در دستور کار شما قرار گرفته، آیا تنها راه برای کمک به احیای منابع آب زیرزمینی همین است؟
شریفی‌پور: حوضه های آبخیز، یکی از بزرگترین منابع تولید آب در کشور محسوب می شوند؛ بنابراین تخلیه آبخوان ها و فرونشست، یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی کشور بوده و اساسی ترین راه برون رفت از این چالش، سازگاری با تغییر اقلیم و شرایط کم آبی است.
مجموعه اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری خردمندانه ترین راه حل برای سازگاری با این شرایط و حفظ و ارتقای سلامت آبخوان های منطقه و مدیریت ناترازی در منابع آبی است.
امروزه حوضه های آبخیز و آبخوان های کشور با تهدیدهای زیادی از جمله تغییر اقلیم، شکل ریزش های جوی و سیل مواجه است و در این راستا مجموعه اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری می تواند کمک حال باشد.
آبخوانداری با نگهداشت سطحی آب، فرصت نفوذ به رواناب‌های تولیدی و تغذیه منابع آب های زیرزمینی را فراهم می کند که این اقدام، ضمن کاهش خطرات سیل و افزایش سطح پدافند غیرعامل، باعث کاهش آسیب پذیری پایین دست حوضه، تغذیه و تقویت سفره های زیرزمینی و افزایش دبی چاه های در حال بهره برداری می شود.
تاکنون در چند حوضه طرح های آبخیزداری اجرا شده و چقدر در جبران افت منابع آبی تاثیرگذار بوده است؟
شریفی‌پور: از مجموع ۵۵ حوضه مشرف بر آبخوان های شرق استان، اداره کل منابع طبیعی، ۱۷ حوضه را مورد مطالعات تفصیلی یا اجرایی قرار داده که از این تعداد، عملیات اجرایی در ۱۲ حوضه انجام شده است.
با اجرای پروژه های متمرکز تغذیه مصنوعی پخش سیلاب و بیش از ۱۵ بند خاکی و تعداد بسیار زیادی بندهای سنگی ملاتی در حوضه های شرق استان، توانستیم سالانه حدود ۵۰ میلیون مترمکعب از رواناب ها را کنترل و به سطح آبخوان ها تزریق کنیم.
در حوضه چمقلو از حوضه های مهم شرق استان، با احداث بیش از۷ بند خاکی توانستیم بخش زیادی از رواناب های فصلی را مهار و به آبخوان ها تزریق کنیم.
آب بندها از خروج لحظه ای رواناب‌های تولیدی منظقه جلوگیری می کند و تغذیه آبخوان های منطقه به اذعان کشاورزان، به صورت مستقیم و مشهود، افزایش دبی جریان چاه های در حال بهره برداری را به دنبال داشته است.
جوامع محلی استقبالی از این طرحها دارند؟
شریفی‌پور: بله، اجرای این طرح ها مورد استقبال مردم است، به گونه ای که فرهنگ و دانش بومی آن در جوامع محلی نهادینه شده است.
این طرح‌ها ارزان تمام می شود و اجرای آن راحت است و از سویی نتایج ارزشمندی را داشته به گونه ای که در مناطق سیل خیز توانسته تا ۷۰ درصد احتمال بروز آن را کاهش داده و پوشش گیاهی را بسیار خوب تقویت کرده است.
از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری استان کردستان، بیش از ۶۰ درصد آن شامل یک میلیون و ۵۸۷ هزار هکتار آن را مراتع و جنگل تشکیل می دهد؛ در مجموع ۶۷ هزار خانوار روستایی استان بهره بردار بخش مراتع هستند و بهره برداران کردستانی ۶.۵ درصد علوفه کشور را تولید می کنند.