انصاف نیوز/ سیدحسین موسویان، مذاکره‌کننده پیشین ایرانی و پژوهشگر کنونی دانشگاه پرینستون، محتوای نخستین گفتگوها میان دولت ترامپ و جمهوری اسلامی ایران را در گفتگو با لوپوئن فرانسه تحلیل کرده است؛ متن این گزارش و گفتگو را در ادامه بخوانید:

تا یک هفته پیش غیرقابل تصور بود، اما روز شنبه ۱۲ آوریل گفتگوهایی میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. این گفتگوها که در سلطان‌نشین عمان انجام شد، برای نخستین بار طی ده سال گذشته رخ داد. هیئتی از آمریکا به ریاست استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور ترامپ در امور خاورمیانه، و تیمی ایرانی به سرپرستی وزیر خارجه عباس عراقچی در این مذاکرات شرکت داشتند. دو طرف در یک هتل در مسقط، اما در دو سالن جداگانه مستقر بودند و از طریق وزیر خارجه عمان، بدر البوسعیدی، که ۴۶ سال است میانجی‌گری میان این دو کشور دشمن را بر عهده دارد، با یکدیگر ارتباط داشتند.

هدف مذاکرات: رسیدن به توافقی درباره پرونده هسته‌ای ایران، تا اطمینان حاصل شود جمهوری اسلامی به سلاح اتمی دست نخواهد یافت، و در نتیجه خطر حمله نظامی آمریکا به ایران کاهش یابد.
حسین موسویان، مذاکره‌کننده پیشین ایران از ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ در مذاکرات با بریتانیا، فرانسه و آلمان، اکنون پژوهشگری در دانشگاه آمریکایی پرینستون است. او در برنامه‌ی امنیت خاورمیانه و سیاست‌های هسته‌ای فعالیت می‌کند. در این گفت‌وگو با هفته‌نامه لوپوئن، این دیپلمات پیشین به تحلیل روز نخست مذاکرات آمریکا و ایران می‌پردازد که احتمالاً مقدمه‌ای بر گفتگوهای بیشتر خواهد بود.

لوپوئن: آیا این مذاکرات در عمان تاریخی هستند؟
موسویان: نه به آن معنا. چون مذاکرات زیادی در گذشته میان ایران و آمریکا در عمان انجام شده‌ است. اما از این جهت تاریخی‌اند که بسیاری فکر نمی‌کردند ایران با دولت ترامپ مذاکره کند.

چرا هر دو طرف بر مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم تأکید داشتند؟
ایران بر مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا تأکید داشت، زیرا دونالد ترامپ در دوره‌ی قبلی ریاست‌جمهوری‌اش یک‌جانبه از برجام خارج شد و در آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش سیاست «فشار حداکثری» را بدون هیچ مذاکره‌ای آغاز کرد. به همین دلیل تهران خواست ابتدا حسن نیت و جدیت طرف مقابل را بسنجد.

آیا مهم است که استیو ویتکاف و عباس عراقچی چند دقیقه به‌صورت مستقیم گفتگو کردند؟
گفتگوی مستقیم در پایان دور اول مذاکرات نشان داد طرفین، یکدیگر را جدی ارزیابی کرده‌اند.

دقیقاً درباره چه موضوعاتی صحبت شد؟

اطلاعات دقیقی ندارم، اما فکر میکنم، هر دو طرف چارچوب‌ها و محورهای اصلی خواسته‌های خود را ارائه دادند و در پایان گفتگوها به این نتیجه رسیدند که امکان مذاکره وجود دارد.

آیا فقط موضوع هسته‌ای مطرح بود یا موضوعات منطقه‌ای مانند نقش حزب‌الله در لبنان هم بررسی شد؟
نمیدانم. اما اگر واقع‌بین باشیم، ابتدا باید روی موضوع هسته‌ای توافق حاصل شود که مهم‌ترین موضوع است. سپس، و در صورت حصول توافق، باید هر دو طرف در اجرای درست توافق هسته‌ای جدیت نشان دهند و حسن نیت خود را نشان دهند. فقط در این صورت است که اعتماد لازم برای ورود به موضوعات دیگر به وجود خواهد آمد.

آیا ایران آماده است برنامه هسته‌ای خود را در ازای لغو برخی تحریم‌ها محدود کند؟
دکترین هسته‌ای ایران بر رد بمب اتمی استوار است. به همین دلیل معتقدم ایران مشکلی با شفافیت و بازرسی‌ها نداشته و ندارد و حتی می‌تواند داوطلبانه با محدودیت‌هایی مانند غنی‌سازی در سطح پایین موافقت کند، به شرط آنکه آمریکا اولا: حقوق هسته‌ای ایران را مطابق پیمان عدم اشاعه (npt) رعایت کند و ثانیا: تحریم‌های مرتبط را بردارد.

آیا به نظر شما دولت آمریکا حاضر شده غنی‌سازی در سطحی مشخص را بپذیرد اگر مطمئن شود ایران دنبال بمب اتمی نیست؟
نمی‌دانم توافق مشخصی شده یا نه، اما برداشت من این است که در کلیات، ایران با عدم دستیابی به بمب اتمی و ارائه تضمین‌های لازم موافقت کرده، و آمریکا نیز پذیرفته حقوق هسته‌ای ایران را به رسمیت بشناسد و تحریم‌های مربوط را بردارد.

آیا آمریکا از موضع اولیه خود که خواستار برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران بود عقب‌نشینی کرده؟
اینگونه تعبیر غلط است چون از ابتدا آقای ترامپ با بمب هسته‌ای ایران مخالف بود، نه با حقوق قانونی و مشروع هسته‌ای ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای.

موقعیت ایران چطور است؟ آیا رهبر ایران آماده است تمام ظرفیت‌های غنی‌سازی را کنار بگذارد؟
معتقدم رهبر ایران هیچ تعهدی را که به حقوق کامل هسته‌ای ایران آسیب بزند نخواهد پذیرفت. طبق npt، غنی‌سازی قانونی و مشروع است. کشورهای اروپایی، ژاپن، برزیل و آرژانتین هم برنامه‌های غنی‌سازی دارند. ایران تبعیض را نمی‌پذیرد.

آیا دولت ترامپ ممکن است توافقی کمتر از توافق ۲۰۱۵ با ایران بپذیرد؟
ترامپ می‌تواند بهتر از اوباما با ایران توافق کند، چون اکنون اکثریت کنگره با جمهوری‌خواهان است و چشم‌اندازهمکاری اقتصادی گسترده نیز برای او اهمیت دارد.

آیا ترامپ واقعاً به دنبال توافق با ایران است یا قصد حمله نظامی دارد؟
به نظر من ترامپ دنبال جنگ با ایران نیست و واقعاً به دنبال توافق است.

آیا اسرائیل چنین توافقی را خواهد پذیرفت؟
اسرائیل همیشه با بهبود روابط ایران و آمریکا مخالف بوده، اما می‌داند که بدون آمریکا توان جنگ با ایران را ندارد و در نهایت ممکن است توافقی را که تضمین دهد ایران بمب نسازد، را بپذیرد.

نقش پوتین چیست، با توجه به دیدار اخیرش با ویتکاف در مسکو؟
روسیه مخالف جنگ بین ایران و آمریکاست و با توافق هسته‌ای مشکلی ندارد. حتی مایل بود نقش میانجی را ایفا کند. مخالفت روسیه با بمب اتمی در ایران ممکن است از آمریکا هم شدیدتر باشد، چون همسایه ایران است. آمریکا در دهه ۱۹۵۰ برنامه هسته‌ای ایران را راه انداخت تا با روسیه مقابله کند. امروز، روابط دوستانه تهران و مسکو برای هر دو کشور اهمیت دارد، ولی روسیه با نزدیکی بیش از حد ایران و آمریکا موافق نیست.

آیا ایرانی‌ها مذاکرات را طولانی می کنند یا به ضرب‌الاجل دوماهه ترامپ محدود خواهند بود؟
ترامپ هیچ ضرب‌الاجلی به ایران نداده. او چند بار گفته که خواهان توافق سریع است. به نظر من، مذاکره کننده‌گان می‌توانند طی سه ماه به چارچوب توافق جدید برسند. جزئیات شاید زمان بیشتری ببرد، ولی هر دو طرف آمادگی لازم را دارند.