فارس/ رئیس مؤسسه آینده‌پژوهی سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان گفت: سال‌هاست که پرونده الکترونیک سلامت، پزشک خانواده و نظام ارجاع به‌عنوان تکالیف قانونی برای نظام سلامت کشور مطرح بوده‌اند. امّا علی‌رغم الزامات قانونی، نظارت‌های بیرونی و آسیب‌های اساسی نظام فعلی، پیشرفت چشمگیری مشاهده نمی‌شود.

علی‌اکبر حق‌دوست، رئیس مؤسسه آینده‌پژوهی سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان اظهار کرد: سال‌هاست که پرونده الکترونیک سلامت، پزشکی خانواده و نظام ارجاع به‌عنوان تکالیف قانونی برای نظام سلامت کشور مطرح بوده‌اند.باور غالب صاحب‌نظران این است که تحقق این اجزا تنها مسیر دستیابی به پوشش همگانی سلامت است. اما چرا علی‌رغم الزامات قانونی، نظارت‌های بیرونی و آسیب‌های اساسی نظام فعلی، پیشرفت چشمگیری مشاهده نمی‌شود؟

وی افزود: شاید لازم باشد بار دیگر برنامه‌های طراحی‌شده در دهه‌های گذشته بازبینی شوند و مسیر اجرای آنها با دقت آسیب‌شناسی گردد تا علل ناکامی نظام سلامت مشخص شود. تغییرات مکرر گروه‌های مدیریتی، کمبود منابع و نیروی انسانی پایدار، شکاف بین بخش دولتی و غیردولتی، تمایل مردم و پزشکان به حفظ الگوهای سنتی دریافت و ارائه خدمات، و موارد مشابه از دلایل اصلی عدم موفقیت عنوان می‌شوند. هرچند این موارد تا حدی صحیح هستند، اما آیا برای اصلاح روند اجرا می‌توان این موانع را رفع کرد؟ واقعیت این است که منابع مالی و انسانی محدودند، تغییر نگرش مردم و پزشکان دشوار است، و ثبات مدیریتی در سطح کلان به سادگی محقق نمی‌شود. بنابراین، هیچ تضمینی برای اجرای موفق پزشکی خانواده و نظام ارجاع وجود ندارد.
حق‌دوست ادامه داد: اما این استدلال یک راه برون‌رفت دارد: "بازمهندسی زیربنایی نظام سلامت با محوریت هوشمندسازی". هوش مصنوعی با دگرگون‌کردن روابط انسانی، مدل‌های مدیریتی و شیوه‌های تأمین منابع، امکان تحقق اهداف غیرممکن را فراهم می‌کند.

وی گفت: این فناوری در سه محور اصلی به ارتقای نظام سلامت کمک می‌کند:

۱. پاسخگویی سریع و دقیق به نیازهای مردم از طریق تشخیص کم‌هزینه و سریع بیماری‌ها.

۲. ارتقای کیفیت خدمات با ارائه مشاوره هوشمند به کادر بهداشت و درمان (از بهورزان تا متخصصان)، کاهش خطاهای پزشکی و تسهیل فرآیندهای کاری.

۳. مدیریت هوشمند با استفاده از داشبوردهای اطلاعاتی پویا که امکان تصمیم‌گیری دقیق و نظارت مؤثر را برای مدیران فراهم می‌کنند.

حق‌دوست ادامه داد: اما چرا این راهکار جادویی تاکنون به خوبی عملی نشده است؟ پاسخ ساده است: "مقاومت در برابر تغییر". وابستگی به روش‌های سنتی مدیریت و ترس از تحولات ساختاری، اصلی‌ترین مانع است.

وی گفت: اگر این ترس جای خود را به پذیرش فعالانه تغییر دهد، می‌توان اهداف دهه‌ها را در بازه‌ای ۳ تا ۴ ساله محقق کرد. هر سال تأخیر، هزینه‌های انسانی و مالی بیشتری به همراه خواهد داشت. هوشمندسازی نه یک انتخاب، که ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای نجات نظام سلامت است.