سه‌شنبه 26 شهریور 1404 - 23:43

کد خبر 88465

دوشنبه 22 خرداد 1402 - 10:17:00


سرمقاله اعتماد/ مهندسی زمین در مقابله با خشکسالی


اعتماد/ « مهندسی زمین در مقابله با خشکسالی » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته مهدی زارع است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که شرایط خاورمیانه ممکن است تا پایان قرن به قدری گرم و مرطوب شود که بیش از شش ساعت در خارج از خانه غیرقابل تحمل باشد. تحت یک سناریوی انتشار بالای گاز‌های گلخانه‌ای، تغییرات اقلیمی به این معنی است که شرایط تابستانی گاهی اوقات از آستانه بقای انسان در برخی شهرهای بزرگ منطقه مانند آبادان، بندرعباس، ابوظبی، دوحه و دوبی فراتر می‌رود. بدن انسان در کنترل دمای خود بسیار باهوش است. در هوای گرم، بدن را از طریق تعریق و با افزایش جریان خون به پوست خنک می‌کند تا به تابش گرما کمک کند. در شرایط بسیار گرم و مرطوب -زمانی که هوا از قبل به‌شدت مملو از بخار آب است- عرق بدن تبخیر نمی‌شود و بدن می‌تواند برای دفع گرما تلاش کند. مطالعه‌ای که در سال 2010 منتشر شد، آستانه دمای لامپ مرطوب 35 درجه سانتی‌گراد را شناسایی کرد که بالاتر از آن، این شرایط غیرقابل تحمل خواهد بود، حتی برای افراد سالم. دمای لامپ مرطوب معیار ترکیبی دما و رطوبت است. این امر اثر سرمایش تبخیر را درنظر می‌گیرد، بنابراین معمولا از دمای استاندارد «لامپ خشک» که پیش‌بینی آب‌وهوا به شما می‌دهد کمتر خواهد بود. هر چه دمای لامپ مرطوب بیشتر باشد، هوا گرم‌تر و چسبناک‌تر است. در یک روز تابستانی سرد در اروپا یا امریکای شمالی، دمای لامپ مرطوب ممکن است به 23 درجه سانتیگراد برسد. در خاورمیانه، می‌تواند بیش از 31 درجه سانتیگراد بشود، اما 35 درجه سانتیگراد در هیچ جای زمین ثبت نشده است. ایده زمین مهندسی Geoengineering خورشیدی از دهه 1960 وجود داشته، اما به نظر می‌رسد که اخیرا توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند زیرا پیشرفت در مقابله با تغییرات اقلیمی بسیار کند است. جهان در مسیر عبور از آستانه‌های بحرانی گرمایش قرار دارد که فراتر از آن، احتمال سیل شدید، خشکسالی، آتش‌سوزی‌های جنگلی و کمبود مواد غذایی و در بعضی موارد تحریک رخداد زمین‌لرزه‌ها به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
دانشمندان حتی تا آنجا پیش رفته‌اند که دمیدن غبار به سمت زمین را پیشنهاد کرده‌اند تا به عنوان سپر خورشید عمل کند و میزان نور خورشید را که به سیاره می‌رسد کاهش دهد. تقریبا هیچ کس ادعا نمی‌کند که مهندسی زمین خورشیدی بتواند جایگزین کاهش آلودگی ناشی از گرم شدن سیاره و حل تغییرات اقلیمی شود، ولی حداقل در مواردی می‌تواند با قیمت نسبتا کمی اثر خنک‌کننده سیاره‌ای داشته باشد. یک مطالعه هاروارد در سال 2018 تخمین زد که هزینه آن در یک دوره 15 ساله حدود 2.25 میلیارد دلار در سال است.   عمان، ایران، کویت و امارات متحده عربی همگی دماهای بالای 50 درجه را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند. چنین گرمای شدید قبلا به عنوان افزایش تکراری قابل‌توجهی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ثبت شده است. در سال 2020، مطالعه‌ای نشان داد که در صورت ادامه روند فعلی، بخش‌هایی از خاورمیانه، به ویژه خلیج‌فارس، ممکن است برای انسان غیرقابل سکونت شود. میلیون‌ها نفر با خشکسالی مواجه هستند. خشکسالی جان بیش از 40 میلیون نفر را در افغانستان، ایران، عراق و سوریه و ترکیه به خطر می‌اندازد. با شروع خشک شدن سدها، خطر «فاجعه» وجود دارد، زیرا افزایش دما، بارندگی کم‌سابقه و خشکسالی دسترسی به آب آشامیدنی، آب آبیاری و برق را تهدید می‌کند. سوریه با بدترین خشکسالی در 70 سال اخیر مواجه است درحالی که عراق با دومین فصل خشک سال 40 سال اخیر به دلیل بارندگی کم سابقه مواجه است. این نگرانی وجود دارد که دستکاری ترموستات زمین می‌تواند الگوهای بارندگی و بادهای موسمی را تغییر دهد و پیامدهای بالقوه ویرانگر را برای محصولات کشاورزی به همراه داشته باشد. اثر‌ها می‌تواند در مناطق مختلف متفاوت باشد، برخی مناطق سود می‌برند درحالی که برخی دیگر آسیب می‌بینند و احتمال درگیری را افزایش می‌دهند. در چنین به‌هم ریختگی، این افراد فقیر هستند که بیشترین آسیب را می‌بینند. سیل‌های ویرانگر در نیجریه و پاکستان در سال 2022 به دلیل تغییرات اقلیمی با خسارت و وسعت بیشتری رخ دادند. مهندسی زمین خورشیدی همچنین می‌تواند به لایه ازن آسیب برساند، لایه‌ای که از زمین در برابر اشعه‌های مضر فرابنفش محافظت می‌کند و در حال حاضر پس از موفقیت در ممنوعیت مواد شیمیایی مخرب لایه ازن، در مسیر ترمیم خود قرار دارد. سپس مشکلات اجرا وجود دارد. از آنجایی که ذرات آئروسل تمایلی به ماندن بیش از یک سال در جو ندارند، مهندسی زمین خورشیدی باید به ‌طور مداوم حفظ شود. اگر متوقف شود، خطر «شوک آخر» وجود خواهد داشت که تمام گرمای متمرکز در بخش‌های فوقانی جو، آماده سیلی زدن به سطح زمین خواهد بود. 
خطرات و عوارض جانبی ژئومهندسی خورشیدی از آسیب احتمالی به لایه ازن زمین تا تغییرات ناخواسته در الگوهای بارش جهانی متغیر است. پس از شروع، توقف آن خطرناک است، مگر اینکه کربن کافی از جو مکیده شده باشد تا دمای زمین را به زیر یک آستانه ایمن کاهش دهد. در غیر این صورت، توقف ناگهانی مهندسی زمین می‌تواند باعث افزایش سرسام‌آور دما شود. از سوی دیگر کشورها باید برای همیشه با یکدیگر همکاری کنند، از جمله کشورهایی که در حال حاضر در جنگ هستند. یکی از بزرگ‌ترین انتقادها به مهندسی زمین خورشیدی این است که تولید‌کنندگان آلاینده‌ها می‌توانند آن را به عنوان راهی برای ادامه آلودگی و توسط دولت‌ها به عنوان منحرف‌کننده از سیاست‌های کاهش آلودگی ناشی از گرمایش سیاره تلقی کنند. از نظر این منتقدان دولت‌ها باید مهندسی زمین خورشیدی را به همان شیوه‌ای که سلاح‌های شیمیایی، سلاح‌های بیولوژیکی، آزمایش‌های هسته‌ای و استخراج معادن قطب شمال انجام می‌دهند، درنظر بگیرند. در سال 2019، کنگره امریکا 4 میلیون دلار به اداره ملی اقیانوسی و جوی برای پژوهش‌های استراتوسفر اختصاص داد که بخشی از آن برای مهندسی زمین خورشیدی بود و سال گذشته، دولت بایدن یک برنامه پژوهشی پنج ساله برای توسعه‌ای نا مفهوم اعلام کرد. گزارشی از فرهنگستان ملی علوم امریکا در سال 2021 از دولت ایالات‌متحده خواست تا 200 میلیون دلار به یک برنامه پژوهشی برای درک بهتر مهندسی زمین خورشیدی، ازجمله امکان‌سنجی، اثر‌های آن بر جامعه و محیط‌زیست و ادراک عمومی موضوع اختصاص دهد.
تلاش محققان دانشگاه هاروارد برای آزمایش یک بالون در ارتفاع بالا در قطب شمال سوئد در سال 2021 پس از اعتراض مردم بومی محلی رها شد. در نامه‌ای از طرف شورای محلی آمده است که مهندسی زمین خورشیدی «مخاطرتی با پیامدهای فاجعه‌بار دارد» اما براساس تعهداتی که کشورها در زمینه کاهش کربن در cop21 تحت توافقنامه پاریس 2015 اتخاذ کرده‌اند، مهندسی زمین خورشیدی احتمالا باید حداقل یک قرن ادامه داشته باشد تا گرمایش جهانی در آستانه 1.5 درجه سانتیگراد حفظ شود. اگر کشورها به اهداف اقلیمی خود در توافق پاریس دست پیدا کنند، مهندسی زمین خورشیدی حداقل برای یک قرن قبل از اینکه جهان بتواند با خیال راحت متوقف شود مورد نیاز است تا اطمینان حاصل شود که افزایش دمای جهانی زیر 1.5 درجه سانتیگراد باقی خواهد ماند.
این آستانه بلندپروازانه‌ترین هدف توافقنامه پاریس است و دست نیافتنی‌تر می‌شود. جدیدترین گزارش هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل که در ماه مارس 2023 منتشر شد، هشدار می‌دهد که جهان ممکن است ظرف یک دهه از دمای هدف فراتر رود. این گزارش می‌گوید حتی با کاهش فوری انتشار کربن، جهان احتمالا حداقل به ‌طور موقت از آستانه 1.5 درجه سانتیگراد فراتر خواهد رفت.


پربیننده ترین


سایر اخبار مرتبط