در سال‌های اخیر، پروبیوتیک‌ها به یکی از محبوب‌ترین مکمل‌های غذایی و اجزای محصولات سلامت تبدیل شده‌اند؛ از ماست‌های غنی‌شده تا کپسول‌های پروبیوتیک، مصرف‌کنندگان به دنبال بهبود سلامت گوارش و تقویت عمومی بدن هستند. اما چرا این میکروارگانیسم‌ها چنین محبوبیتی یافته‌اند و آیا واقعاً گوارش را تنظیم می‌کنند؟

پروبیوتیک چیست و چگونه عمل می‌کند؟

پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ و عمدتاً باکتری‌های مفیدی هستند که در صورت مصرف به مقدار کافی، فوایدی برای سلامت میزبان دارند. این میکروب‌ها در روده ساکن می‌شوند و با تعادل‌بخشی به میکروبیوم روده، عملکرد گوارشی و ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. شواهد علمی نشان می‌دهند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند با تولید اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر، به کاهش التهاب روده، و رقابت با باکتری‌های مضر، به حفظ سلامت گوارش کمک کنند. بااین‌حال، اثربخشی آن‌ها به نوع سویه، دوز، و شرایط فرد بستگی دارد.

چرا اخیراً پروبیوتیک‌ها اینقدر محبوب شده‌اند؟

محبوبیت پروبیوتیک‌ها نتیجه ترکیبی از عوامل علمی، فرهنگی و تجاری است. نخست، آگاهی عمومی درباره اهمیت میکروبیوم روده، که با سلامت گوارش، ایمنی، و حتی خلق‌وخو مرتبط است، تقاضا را افزایش داده است. دوم، تبلیغات گسترده شرکت‌های تولیدکننده ماست، نوشیدنی‌ها و مکمل‌ها، پروبیوتیک‌ها را به‌عنوان راه‌حلی ساده برای مشکلات گوارشی معرفی کرده‌اند. سوم، افزایش شیوع اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر و عدم تحمل لاکتوز، افراد را به سمت این محصولات سوق داده است.

محبوبیت پروبیوتیک‌ها نتیجه آگاهی از اهمیت میکروبیوم و تبلیغات گسترده است. این میکروارگانیسم‌ها می‌توانند در تنظیم گوارش، به‌ویژه در افراد با اختلالات خاص، مؤثر باشند، اما فواید آن‌ها به سویه، دوز و شرایط فرد بستگی دارد. برای بهره‌مندی از خواص پروبیوتیک‌ها، انتخاب محصولات معتبر، رعایت دوز مناسب و مشاوره با متخصصان سلامت توصیه می‌شود. رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی سالم همچنان بهترین راه برای حفظ سلامت گوارش است.

نقش پروبیوتیک‌ها در تنظیم گوارش

شواهد علمی نشان می‌دهند که پروبیوتیک‌ها در برخی موارد گوارش را بهبود می‌بخشند. مطالعات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر، مانند نفخ و درد شکمی، را کاهش دهند. همچنین، برخی سویه‌ها یبوست را بهبود بخشیده و حرکات روده را تنظیم می‌کنند.

بااین‌حال، اثرات پروبیوتیک‌ها یکسان نیست. فواید آن‌ها به نوع سویه و شرایط فرد بستگی دارد. در افرادی با میکروبیوم سالم، مصرف پروبیوتیک ممکن است تأثیر قابل‌توجهی نداشته باشد. در موارد اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک‌ها، پروبیوتیک‌ها می‌توانند تعادل روده را بازگردانند، اما نتایج در همه افراد یکنواخت نیست.

محدودیت‌ها و خطرات احتمالی

پروبیوتیک‌ها به‌طور کلی ایمن تلقی می‌شوند، اما محدودیت‌ها و خطرات احتمالی دارند. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند بیماران تحت شیمی‌درمانی، پروبیوتیک‌ها ممکن است به عفونت‌های نادر منجر شوند. همچنین، کیفیت محصولات تجاری متفاوت است و برخی ممکن است حاوی سویه‌های غیرفعال یا دوز ناکافی باشند.

مطالعات هشدار داده‌اند که مصرف بیش‌ازحد پروبیوتیک‌ها می‌تواند در برخی افراد به نفخ یا ناراحتی گوارشی منجر شود. بنابراین، انتخاب محصول با سویه‌های مورد تأیید علمی و مشاوره با پزشک اهمیت دارد.

مواد غذایی حاوی پروبیوتیک‌

پروبیوتیک‌ها به‌طور طبیعی در برخی غذاهای تخمیری یافت می‌شوند که می‌توان آنها را به رژیم غذایی اضافه کرد. ماست طبیعی حاوی سویه‌های زنده لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم است. کفیر، یک نوشیدنی تخمیری مشابه ماست، منبع غنی پروبیوتیک‌هاست. کلم‌ترش (ساورکرات) و کیمچی نیز به عنوان سبزیجات تخمیری، باکتری‌های مفیدی مانند لاکتوباسیلوس را تأمین می‌کنند. میسو (خمیر سویای تخمیری) و تمپه (محصول سویای تخمیری) نیز گزینه‌های مناسبی هستند.

برای بهره‌مندی از این غذاها، انتخاب محصولات غیرپاستوریزه و دارای سویه‌های زنده اهمیت دارد، زیرا فرآیندهای حرارتی می‌توانند باکتری‌های مفید را از بین ببرند. افزودن این غذاها به رژیم غذایی متعادل، راهی طبیعی برای تقویت میکروبیوم است.

چه کسانی باید پروبیوتیک مصرف کنند؟

افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، یبوست مزمن یا اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است از پروبیوتیک‌ها بهره‌مند شوند. با این‌حال، افرادی با سلامت عمومی خوب ممکن است نیازی به مکمل‌های پروبیوتیک نداشته باشند، زیرا رژیم غذایی متعادل حاوی فیبر، ماست طبیعی و غذاهای تخمیری می‌تواند میکروبیوم را تقویت کند.

کودکان، سالمندان، و زنان باردار باید پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند، زیرا اثرات پروبیوتیک‌ها در این گروه‌ها کمتر مطالعه شده است. انتخاب سویه‌های خاص برای شرایط خاص مؤثرتر است.

منابع:  ، 

مترجم: الهه جعفرزاده