روزنامه جوان/متن پیش رو در جوان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

مهدی سعیدی| این روز‌ها خبر انفجار بی‌سابقه در بندر شهیدرجایی اذهان عمومی کشور را به خود مشغول کرده است. کشته شدن ده‌ها تن از شهروندان و صد‌ها زخمی حکایت از عمق فاجعه‌ای دارد که داغ آن برای مردمان این سرزمین و به‌خصوص عزیز از دست داده‌ها سنگین آمده است. حجم انفجار تا آنجا بود که در شهر‌های اطراف نیز صدا شنیده شد و طبق آنچه قابل مشاهده است خسارات فراوانی به مهم‌ترین بندر تجاری کشور وارد کرده است. 
در ورای شرح ماجرایی که رخ داده است، صحنه روایتگری ماجرا به عرصه منازعه و مجادله روایت‌هایی بدل گردیده است که بازیگران عرصه رسانه ارائه داده‌اند. صحنه‌ای به قامت جنگی تمام عیار که از رسانه‌های رسمی داخلی با گرایش‌های مختلف سیاسی در آن نقش آفرین‌اند تا انسان – رسانه‌های فضای مجازی و تا رسانه‌های مخالف و معاند و کشور‌های بیگانه. 

آنچه در این میان قابل توجه است، رقابتی جاهلانه و از یکسو مغرضانه و معاندانه است که میدان‌داران آن تلاش می‌کنند روایت‌های بی‌بنیان خود را بدون آنکه حاضر باشند فکت و سندی ارائه دهند، به افکارعمومی حقنه کنند و گوی سبقت را از رقیبان بربایند و روایت خود را به روایت اول و اصلی بدل نمایند. گمانه‌زنی‌ها یکی پس از دیگری ردیف شده و افکار عمومی را به بازی گرفت و در وادی حیرت و سردرگمی قرار داده‌اند تا آتش به اختیار و با میل و سلیقه هرکس هر تحلیلی را که خود دوست داشت برگزیند، بدون آنکه دلایلی متقن برای پذیرش آن تحلیل در ذهن‌ها شکل گرفته باشد.

در این میان این سؤال مطرح می‌گردد که در چنین شرایطی واقعاً چه باید کرد، چطور می‌توان کاسبان حوادث را نزد افکار عمومی بی‌اعتبار کرد و اجازه نداد این رمالان و پیشگویان رسانه‌ای و این «بدل فروشان روایت و خبر» میدان‌دار این معرکه گردند. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی باز هم بر می‌گردیم به ضعف‌هایی که در شکل دادن به اتاق عملیات و ماجرای روایت اول در حوزه رسانه وجود داشته و بار‌ها و بار‌ها موجب ضربه پذیری حاکمیت شده است. در این میان باید توجه داشت که وقتی اتاق بحران برای رسیدگی تمام قد به رخداد شکل می‌گیرد، یکی از مهم‌ترین ارکان اتاق عملیات، باید شکل دادن به اتاق رصد و روایت باشد که قرار است آنچه را که اتفاق افتاده برای افکار عمومی روایت کند، روایتی معتبر که نه مبتنی بر ذائقه مخاطب و نه برای کسب فالوور، بلکه مطابق با واقعیات میدانی که از بزرگنمایی و کوچک نمایی و رؤیاپردازی فاصله گرفته است. 

در این مسیر البته زمان نیز عامل تعیین کننده‌ای است و باید لحظه به لحظه خبر اول در اختیار این اتاق رصد باشد و با دادن اطاعات و اخبار دسته اول، برتری و اشراف خود را به رخ رقبا بکشاند و آنها را منفعل و حاشیه نشین کند و امور افکار عمومی را در دست گیرد. اگر چنین فرآیندی وجود نداشته باشد یا فرآیند با کندی پیش رود، بدون شک در دنیایی که رسانه‌های رقیب با همه توان و بدون پایبندی به اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری مشغول به اغواگری هستند، امر روشنگری و آگاه‌سازی صحیح با خلل روبه‌رو خواهد شد.

باید یاور داشته باشیم که وجود چنین اتاق عملیات رسانه‌ای در رخداد‌ها و حوادثی اینچنینی به همان اندازه تلاش برای اطفای حریق یا اهدای خون به مصدومان حادثه حائز اهمیت خواهد است، چراکه تلاش‌های برشمرده، جان ده‌ها انسان را نجات خواهد داد و این دیگری اذهان میلیون‌ها نفر ناآگاه را از انحراف و سردرگمی بیرون خواهد آورد و اجازه نخواهد داد تا دیگرانی سوار بر کار شده و افکار عمومی را دچار خطای در محاسبه نمایند.