هم میهن/ «ضرورت اصلاح نظام آموزشی» عنوان یادداشت روز در روزنامه هم میهن است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

مهمترین متغیر اجتماعی که همه متغیرهای دیگر را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد، آموزش به‌ویژه آموزش پایه و عمومی است. اولین و ساده‌ترین پرسش در مورد آموزش، اقتصادی است. اینکه چه اندازه از تولید ناخالص داخلی به بخش آموزش اختصاص دارد؟
 
وضع ایران در اوائل دهه۸۰ به نسبت بهتر بود؛ ولی هنوز با توصیه‌های جهانی و یونسکو فاصله زیادی داشت. در دهه گذشته این سهم بسیار کمتر شده و از آن بدتر اینکه با رکود و عدم رشد اقتصادی، سرانه بخش آموزش با سرعت کمتر شده و به نصف گذشته رسیده است و بی‌جهت نیست آقای رئیس‌جمهور دنبال تامین منابع مدرسه‌سازی از مردم است.

درحالی‌که چه در گذشته و‌ چه در حال، منابع فراوانی تلف یا صرف امور غیرضرور شده است. نمونه‌اش همین انواع هزینه‌هایی که برای این‌همه مراسم رسمی غیرضرور و بزرگداشت و غیره می‌شود. نه‌فقط منابع عمومی بلکه خانوارها هم منابع درآمدی رو به کاهش و اندک خود را صرف خوراک و مسکن کرده‌اند و از سال۱۳۹۷ تاکنون سهم آموزش در هزینه‌ خانوارها به‌شدت کاهش یافته و به حدود یک‌درصد رسیده است.
 
پیامدهای کاهش شدید بودجه‌ بخش آموزش روشن است. کاهش کیفیت مدارس و دانشگاه‌ها، فرار مغزها به دلیل نبود امکانات آموزشی و پژوهشی، افزایش نابرابری آموزشی بین مناطق مختلف و عدم تطابق مهارت‌های فارغ‌التحصیلان با نیاز بازار کار، از این جمله‌اند.

یکی از مهمترین عوارض این وضعیت ناتوانی در نوسازی ابزار و فن‌آوری آموزشی و اینترنت است که موجب رکود کامل برای رسیدن به آموزش مدرن می‌شود. البته مشکل فوق مالی و سخت‌افزاری است. درحالی‌که ضعف‌های نظام آموزشی ایران در درجه اول نرم‌افزاری است.

اولین مشکل، کتاب‌محوری آموزش عمومی در ایران است. به‌درستی، مقام رهبری همین کتاب‌ها را هم جذاب نمی‌دانند؛ درحالی‌که آموزش مدرن در حال عبور از کتاب‌محوری است.

مشکل بعدی تأکید بر معلم‌محوری و با هدف حفظ کردن است. در این نظام دانش‌آموزان افرادی منفعل هستند که باید تربیت شوند؛ گویی، همانگونه که می‌توان برخی از گونه‌های غیرانسانی را هم تحت تعلیم و آموزش قرار داد. درحالی‌که آموزش مدرن برای رشد خلاقیت و مهارت‌های زندگی است که اغلب به صورت پویا و مشارکتی آموزش داده می‌شود. به همین دلیل هم نحوه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی با گذشته متفاوت است و امتحانات کتبی در این نظام معیار مناسبی برای سنجش پیشرفت نیست.

در آموزش مدرن آموزگار به نوعی تسهیلگر است و نه موجودی همه‌چیزدان که قادر و انتقال‌دهنده دانش است. متاسفانه باید گفت که عوارض این وضعیت آموزشی در آینده بروز خواهد کرد.

نیروهایی که اکنون در فضای عمومی حضور دارند، همگی افرادی هستند که پیش از سال۱۳۸۵ آموزش دیده‌اند. زمانی که آموزش در مسیر افول قرار نداشت. از دهه آینده نیروهایی به عرصه عمومی خواهند آمد که اغلب آنان به لحاظ مجموعه کیفیت‌های آموزشی در حداقل‌ها خواهند بود و اثرات بسیار زیان‌باری را بر جامعه بار خواهند کرد.

امیدواریم که آقای رئیس‌جمهور هرچه زودتر در جهت تحقق وعده‌ها و‌ نگاه روبه‌جلوی خود در اصلاح کیفیت آموزشی نیز اقدام کند؛ و الا فردا دیر خواهد بود.