مهر/ معاون پیش‌بینی و مدیریت بحران اداره کل هواشناسی البرز گفت:علت اصلی آلودگی هوا خشک شدن دریاچه ها و شوره زارها است که سلامت جامعه را به چالش می کشد.

علیرضا بالالان فرد درباره علت‌های آلودگی‌های هوایی ناشی از تغییرات اقلیمی مؤثر بر استان البرز اظهار کرد: با افزایش خشکسالی و کاهش بارندگی در چند سال گذشته، رطوبت سطحی خاک در دشت‌های مرکزی کشور و مناطق کویر مرکزی و لوت و همچنین دریاچه‌ها و شوره‌زارهای فصلی به حدی شده که این نواحی به کانون‌های گرد و خاک موقت و دائمی تبدیل شده‌اند و به طوری که بادهای سطوح پایینی اتمسفر، گرد و غبار موجود در این کانون‌های خشک را از نقاط دور دست و گاه از کشورهای همسایه به همراه خود برده و در مسیر خود پراکنده می‌کند.

وی افزود: بادهایی که به سمت مرکز کشور از حوالی خراسان شروع می‌شوند، با عبور از کویر مرکزی کشور، هنگامی که به نقطه تلاقی و بن بست دو رشته کوه البرز و زاگرس در مرز استان‌های البرز و قزوین می‌رسند، سرعت خود را از دست می‌دهند. در این بن‌بست، ذرات گرد و غبار به زمین سقوط خشک کرده و منجر به آلودگی شدید هوای استان البرز می‌شوند.

بالالان فرد ادامه داد: همچنین، بادهای غرب و شمال‌غربی که از کانون‌های غبار در استان قزوین و تالاب مشترک صالحیه یا تالاب الله‌آباد عبور می‌کنند، گاه با بادهای شدید سهم بسزایی در افزایش غبار منطقه دارند.

وی با اشاره به پیامدهای خشکشالی و تأثیر آن بر هوا خاطرنشان کرد: با توجه به کاهش بارش‌ها در استان به میزان ۹۴.۵ میلیمتر از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون و شرایط خشکسالی انباشته و گسترده‌ای که کشور را درگیر کرده، جبران این کسری انباشته در ماه‌های گرم پیش رو، امری دور از ذهن به نظر می‌رسد.

معاون پیش‌بینی و مدیریت بحران اداره کل هواشناسی البرز بیان کرد: چون از فصل کشاورزی فاصله گرفته‌ایم، در حال حاضر رخداد بارندگی‌ها، بی‌گمان فرض محال و در صورت بارش بی‌اثر خواهد بود. از این رو انتظار می‌رود افزایش میزان گردوغبار و آلودگی‌های غبار در این نواحی، به همراه اثرات منفی ناشی از آن مانند مرگ و میر سالانه به دلیل آلودگی هوا، سلامت جامعه را به چالش بکشد. لذا مدیریت بالادستی و هماهنگ می‌تواند به کنترل و کاهش اثرات جانبی و مشهود این پدیده کمک کند.

این پژوهشگر هواشناسی با بیان اینکه اثرات کم‌بارشی و خشکسالی تنها به آلودگی هوا و افزایش مرگ و میر محدود نمی‌شود، گفت: با وجود تشدید شرایط خشکسالی، منابع تأمین آب استان برای مصرف شهری، کشاورزی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی در استان با اجرای پروژه‌های تحقیقاتی بی‌اثر خصوصی و با پمپ کردن آب از چاه‌های زیرزمینی به ویژه در محدوده مهرشهر، محمدشهر و مشکین دشت استفاده می‌شود، در حالی که حذف این موارد برای حفظ منابع آبی باید مورد توجه قرار بگیرند.

وی ادامه داد: این روند در حوزه‌های صنعتی و در نیروگاه‌های حرارتی منطقه، مانند نیروگاه شهید منتظر قائم فردیس و نیروگاه شهید رجایی در قزوین نیز که دارای تعداد زیادی چاه‌های عمیق هستند و دائم برای رسیدن به آب بیشتر کف شکن می‌شود مورد توجه بیشتری باید قرار گیرد و اولویت امروز جلوگیری از برداشت بی رویه و سقوط لایه‌های خشک و جلوگیری از ریزش زمین است. بنابراین تحقیقاتی که اهمیت و منافع مردمی ندارد باید به خارج استان منتقل شده تا خروجی آنها باعث ضرر زیان نشود.

معاون پیش‌بینی و مدیریت بحران اداره کل هواشناسی البرز عنوان کرد: برداشت بیش از حد آب در همین منطقه کوچک منجر به پایین رفتن سطح ایستابی و پایین‌تر رفتن لایه آکیتارد می‌شود؛ به عبارت دیگر، تخلخل خاک که پیش‌تر با آب اشباع بوده، اکنون به حالت بی‌آب درآمده و ناپایدار و آماده سقوط است.

وی ادامه داد: فشار و وزن لایه‌های بالاتر بر این لایه‌های خشک متخلخل و توخالی از آب، باعث سقوط لایه‌های بالایی و سطحی شده و وقوع پدیده فرونشست را باعث می‌شوند که عواقب جدی و خطرناکی به همراه دارد.

بالالان فرد در ادامه تصریح کرد: در برخی موارد، سقوط این لایه‌های خشک به صورت هم‌تراز و پراکنده، به اشتباه به عنوان زمین‌لرزه تعبیر می‌شود، در حالی که این وقایع در حقیقت حاصل برداشت‌های بی‌رویه و مدیریت نادرست منابع آبی از سوی بشر به شمار می‌رود.