دکتر محمدجعفر قائم‌پناه در همایش گرامیداشت روز ملی جمعیت که امروز ۲۹ اردیبهشت برگزار شد، با بیان اینکه جمعیت زیربنای اصلی قدرت و اقتصاد کشور است، اظهار کرد: جمعیت، مسئله‌ای اهمیت‌دار برای حفظ هویت ملی و آینده روشن برای جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید.

معاون رئیس‌جمهور درباره توجه کشورهای پیشرفته به موضوع جمعیت گفت: کشورهای پیشرفته، درصد قابل توجهی از اعتبارات خود را برای رشد جمعیت و جذب جمعیت جوان اختصاص می‌دهند؛ چرا که میان جمعیت و توسعه اقتصادی رابطه وجود دارد.

قائم‌پناه با اشاره به بیانات و هشدارهای مقام معظم رهبری درباره کاهش جمعیت، توضیح داد: ایشان، سیاست‌های کلی جمعیت را به منظور حفظ منافع ملی و جلوگیری از بحران‌های فرهنگی و اجتماعی در سال ۱۳۹۳ ابلاغ کردند. مقام معظم رهبری، خانواده را در سیاست‌های ابلاغی محور قرار دادند و بر این موضوع تاکید کردند.

وی درباره آمار و ارقام مربوط به جمعیت توضیح داد: آمار و ارقام سال گذشته مربوط به جمعیت، لزوم تحول جدی در سیاست‌ها و نگرش‌ها را نمایان می‌کند. نرخ باوری کل کشور به ۱.۴۴ کاهش یافته و این در حالی است که این نرخ برای حفظ تعادل جمعیت می‌بایست ۲.۱ باشد.

معاون امور اجرایی ریاست‌جمهوری با بیان اینکه تعداد تولدها به کمتر از یک میلیون در سال کاهش یافته، تصریح کرد: تعداد تولدها به ۹۷۹ هزار تولد رسیده و این میزان ۷.۴ درصد نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش یافته است. آماری که برای نخستین بار در تاریخ معاصر کشورمان رقم خورده و یک زنگ خطر جدی به حساب می‌آید.

وی با اشاره به آمار و ارقام میزان موالید در کشور گفت: آمار و ارقام بیانگر ورود به کاهش جمعیت مولد و حرکت به سوی سالخوردگی جمعیت است. اگر این روند متوقف نشود، آثار مخرب آن طی دهه‌های آینده غیرقابل جبران است.

قائم‌پناه با بیان اینکه سهم سالمندان از جمعیت ۱۰.۴ درصد است، تصریح کرد: جمعیت سالمندان کشور به ۲۶.۵ درصد طی ۲۵ سال آینده می‌رسد و این هشدار وجود دارد که ایران به سالمندترین کشور منطقه در آن بازه زمانی تبدیل شود.

معاون رئیس‌جمهور با اشاره به سیاست‌ها در حوزه تسهیل ازدواج و فرزندآوری خاطرنشان کرد: برنامه‌های حمایتی از خانواده، تسهیل ازدواج، فرزندآوری و برنامه‌ریزی‌های بلند مدت طی سال‌های گذشته جزو اولویت‌های اصلی نظام حکمرانی به منظور عبور از چالش سالخوردگی جمعیت بوده است. در این زمینه اگرچه عزم حاکمیت لازم است ولی کافی نیست.

وی با بیان اینکه «امید به آینده» مهم‌ترین عامل برای تصمیم گیری خانواده‌ها در زمینه فرزندآوری است، تصریح کرد: هنگامی که خانواده‌ای امیدوار باشد با عشق و شور بیشتری برای گسترش خانواده تلاش می‌کند. به طور قطع، امید در جامعه فقط با شعار محقق نمی‌شود و نیازمند اقدامات عملی مانند ثبات اقتصادی، بهبود معیشت، اشتغال‌زایی، افزایش امنیت شغلی، توسعه خدمات سلامت مادر و کودک و توسعه زیرساخت‌های آموزشی برای نسل آینده است.

قائم‌پناه درباره مهم‌ترین ماموریت دولت چهاردهم توضیح داد: برطرف کردن موانع و تقویت وفاق و انسجام در کشور از مهم‌ترین ماموریت‌های دولت است. رشد و جوانی جمعیت در یک محیط منسجم و همدل محقق می‌شود.

وی با اشاره به تجارب گذشته توضیح داد: مهم آن است که در مسیر سیاست‌های جمعیتی می‌بایست از رویکرد غیرعلمی و ضدعلمی فاصله گیریم. درگذشته، راهکارهایی به نام افزایش جمعیت آزموده یا پیشنهاد شد اما این راهکارها نه تنها کمکی به بهبود وضعیت جمعیتی نکرد بلکه می‌توانست آسیب‌های جدی به سلامت مادران وارد کند.

معاون رئیس‌جمهور ادامه داد: برخی با هدف افزایش فرزندآوری در سال‌های اخیر به دنبال محدودیت یا ممنوعیت غربالگری جنین بودند. این رویکرد به طور کامل با اصول علمی، پزشکی و حقوق بنیادین خانواده‌ها مغایرت دارد. سیاست‌های از این دست نه تنها به افزایش جمعیت کمک نمی‌کند که با تحمیل هزینه‌ها به خانواده‌ها، اثر معکوس دارد.

وی گفت: آحاد جوان در سن باروری می‌بایست باور کنند که داشتن فرزند یک نیاز و ضرورت فیزیولوژیک و انسانی است. آن دسته از سیاست‌های جمعیتی موثر هستند که با احترام به حقوق خانواده‌ها و تشویق به فرزندآوری از طریق بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شکل گیرد.

معاون رئیس‌جمهور درباره اهمیت غربالگری گفت: غربالگری‌های استاندارد، مشاوره‌های ژنتیک و حمایت اجتماعی و اقتصادی از خانواده‌ها نه تنها سلامت خانواده را تضمین می‌کند بلکه مشوق فرزندآوری نیز محسوب می‌شوند.

قائم‌پناه درباره فرهنگ سازی در زمینه افزایش جمعیت و فرزندآوری گفت: ایجاد فرهنگ فرزندآوری و تقویت نهاد خانواده نه تنها به کمک‌های دولتی بلکه به حمایت مردم نیز نیاز دارد. نخبگان، اهالی فرهنگ، رسانه‌ها و اندیشمندان وظیفه دارند ضمن اطلاع رسانی و فرهنگسازی در حوزه جمعیت، اهمیت جمعیت را برای مردم بازگو کنند و به گوش آنها برسانند. آسیب دیدن نهاد خانواده، مهمترین عامل پیری جمعیت است.