نی نی سایت/ با گسترش روزافزون تکنولوژی که در همه عرصه‌های زندگی حضور خود را پر رنگ کرده است بسیاری از خانواده ها نگران وابستگی هر چه بیشتر فرزندان خود به گوشی و کنسول بازی هستند  ، یکی از چالش‌های اصلی والدین امروزی این است که آیا فرزندانشان اجازه دارند از موبایل و تبلت استفاده کنند؟ اگر پاسخ مثبت است، از چه سنی می‌توانند این ابزارها را در اختیار داشته باشند و آیا این وسایل روی تمرکز، هوش، رفتار و رشد کلی کودک تأثیر می‌گذارند یا نه؟ 

سن مناسب برای شروع استفاده از موبایل، تبلت و کنسول بازی
در مرحله اول باید مشخص کنیم تا چه سنی کودک محسوب می‌شود دلبندان ما . در این مقاله، ما محدوده سنی تولد تا ۷ سالگی را مدنظر قرار داده‌ایم. آشنایی کودک با موبایل معمولاً در سنین بسیار پایین و از طریق والدین آغاز می‌شود. پخش آهنگ‌های کودکانه با موبایل، اولین تجربه و از نوع  شنیداری است. سپس قصه‌های تصویری، شعرها و قصه های  ویدیویی و در نهایت بازی‌های دیجیتالی و به فهرست سرگرمی‌های کودک اضافه می‌شوند.
با افزایش سن، برخی والدین به کنسول‌های بازی سادهمانند xbox یا PlayStation با بازی‌های کودکانه نیز روی می‌آورند. اما باید توجه داشت که این ابزارها اگر بدون نظارت و برنامه‌ریزی مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند تأثیرات منفی بر رشد کودک داشته باشند. توصیه‌ها نشان می‌دهند که استفاده از تکنولوژی باید تدریجی، محدود و همراه با حضور والدین باشد.
مزایای احتمالی استفاده محدود از تکنولوژی در کودکان
در شرایط کنترل‌شده و با انتخاب محتوای مناسب، تکنولوژی می‌تواند اثرات مثبتی نیز داشته باشد. برخی از این مزایا عبارت‌اند از:

مزیت
توضیح
افزایش توانایی‌های شناختی
محتوای آموزشی با استفاده از بازی‌ و انیمیشن تعاملی  می‌توانند به یادگیری رنگ‌ها، اعداد و کلمات کمک کنند.
آشنایی با مفاهیم دیجیتال
کودکان به‌صورت تدریجی با دنیای دیجیتال و ابزارهای هوشمند آشنا می‌شوند.
ارتباط با خانواده
تماس‌های تصویری با اعضای خانواده دور از کودک، احساس امنیت و صمیمیت ایجاد می‌کند.
تقویت مهارت دست‌ورزی
برخی اپلیکیشن‌ها و بازی‌های کنسولی مناسب سن کودک باعث تقویت هماهنگی چشم و دست می‌شوند.
معایب استفاده بیش از حد از موبایل، تبلت و کنسول بازی

تحقیقات جهانی و تجربیات والدین ایرانی نشان می‌دهد که استفاده بی‌رویه یا نابجا از موبایل، تبلت و حتی کنسول بازی در کودکان زیر ۷ سال می‌تواند پیامدهای منفی قابل توجهی داشته باشد:

تأثیر منفی
توضیح
کاهش تمرکز
زمان زیاد در برابر صفحه‌نمایش باعث کاهش قدرت تمرکز و توجه کودک می‌شود.
اختلال خواب
نور آبی صفحه‌ها، به‌ویژه در ساعات شب، باعث اختلال در ترشح ملاتونین و بدخوابی کودک می‌شود.
کاهش مهارت‌های اجتماعی
جایگزینی بازی‌های فیزیکی با تکنولوژی منجر به کاهش تعامل با هم‌سن‌ها می‌شود.
تأخیر در زبان‌آموزی
استفاده زیاد از ابزارهای دیجیتال باعث کاهش تعامل کلامی کودک با والدین و اطرافیان می‌شود.
وابستگی روانی
وابستگی شدید به موبایل یا کنسول بازی در سنین پایین، زمینه‌ساز اعتیاد دیجیتال در آینده است.
عوارضی همچون گردن درد و دست درد و خشکی چشم و یا ضعیفی چشم 

تاثیر موبایل بر رشد عاطفی و رفتاری کودک
موبایل، تبلت و کنسول بازی نه تنها بر جنبه‌های شناختی، بلکه بر روحیه و رفتار کودک نیز اثرگذارند:

نتیجه
افزایش تحریک‌پذیری
کودکانی که بیشتر از یک ساعت در روز از ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کنند، بیشتر دچار عصبانیت و بدخلقی می‌شوند.
کاهش صبر و تحمل
بازی‌های سریع و پاداش‌محور، آستانه تحمل کودک برای صبر و انتظار را کاهش می‌دهد.
وابستگی به پاداش فوری
اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها با پاداش‌های لحظه‌ای، کودک را از تلاش مداوم بازمی‌دارند.
کاهش تعامل با والدین
جایگزینی زمان تعامل با والدین با موبایل یا بازی، بر رشد عاطفی کودک تأثیر منفی دارد.
ایجاد تمرکز
انتخاب بازی‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، می‌تواند در سنین مدرسه به افزایش تمرکز کودک کمک کند.
چرا کودکان برای بازی تمرکز بالایی دارند ولی درس نه؟

کودکان و نوجوانان میتوانند ساعت ها ویدیو گیم بازی کنند و درگوشی غرق شوند ولی برای تکالیف مدرسه نمیتوانند چند دقیقه تمرکز کنند .دلیلش این است که بازی های کامپیوتری پیامد های و چالش های فوری و جذاب دارند در حالی که تکالیف و تمرین های درسی جذابیتی ندارند و حل و تمرین مسائل روی کاغذ هیچ جذابیت و هیجانی ندارد و هیچ اتفاق خاصی نمی افتد و به همین دلیل ایجاد هیچ  انگیزه  و پاداشی نمیکند . اگر با بتوانیم درس خواندن را با هیجان و انگیزه و پاداش همراه کنیم قطعا نتیجه بهتری خواهیم داشت .

آمادگی برای آینده
آشنایی زودهنگام با فناوری، کودکان را برای دنیایی که تکنولوژی در آن نقش کلیدی دارد آماده می‌کند. یادگیری مهارت‌هایی مانند جست‌وجوی ایمن در اینترنت، استفاده از ابزارهای دیجیتال و مفاهیم اولیه کدنویسی، آن‌ها را برای مشاغل آینده مجهز می‌کند. سواد دیجیتال به‌عنوان یکی از مهارت‌های ضروری، آینده‌ای موفق‌تر برای کودکان رقم می‌زند. به عنوان مثال زمانی بود که برای حساب و کتاب از چرتکه استفاده میکردند و جانشین آن ماشین  حساب شد آیا فردی که در گذشته از چرتکه استفاده میکرده و حال از ماشین حساب  استفاده میکند توانایی ذهنی آن کم تر شده نسبت به قبل .

آیا موبایل و کنسول بازی کودکان را باهوش‌تر می‌کند؟
سوالی رایج در ذهن والدین این است که آیا اپلیکیشن‌های آموزشی و بازی‌های هوشمند می‌توانند هوش کودک را تقویت کنند؟
یادگیری عمیق در کودکان از طریق تعامل با دنیای واقعی، تجربه‌های حسی، صحبت با دیگران و حل مسئله در محیط فیزیکی اتفاق می‌افتد. ابزارهای دیجیتال می‌توانند مکمل روند یادگیری باشند و به بهبود و سرعت‌بخشی آموزش کمک کنند، اما اگر تنها منبع رشد ذهنی کودک باشند، می‌توانند زیان‌آور نیز باشند.

محدودسازی زمان استفاده
برای کودکان زیر ۷ سال، حداکثر ۱ ساعت در روز با نظارت کامل
انتخاب محتوای مناسب
استفاده از اپلیکیشن‌ها و بازی‌های تاییدشده، آموزشی و مناسب سن کودک
همراهی والدین
استفاده مشترک کودک با والدین باعث درک بهتر محتوا و جلوگیری از وابستگی می‌شود
پرهیز از استفاده قبل از خواب
حداقل ۱ ساعت پیش از خواب از تکنولوژی فاصله بگیرد
تشویق به بازی‌های فیزیکی
هر روز زمانی برای بازی‌های غیر دیجیتالی در نظر گرفته شود
نتیجه گیری نهایی
استفاده از موبایل، تبلت و کنسول بازی برای کودکان زیر ۷ سال باید با آگاهی، مدیریت و برنامه‌ریزی انجام شود. این ابزارها می‌توانند وسیله‌ای مفید برای آموزش و سرگرمی باشند، به‌ویژه در خانواده‌هایی که کودک تک‌فرزند است و دسترسی به هم‌سن ندارد. در گذشته، کودکان بیشتر در کوچه‌ها و با گروه‌های هم‌سال خود بازی می‌کردند، اما امروز با تغییر سبک زندگی و کاهش نرخ فرزندآوری، بسیاری از کودکان زمان بیشتری را در خانه و با تکنولوژی می‌گذرانند.

پدر و مادر می‌توانند با انتخاب‌های هوشمندانه، تعادلی بین تکنولوژی و دنیای واقعی برای فرزند خود ایجاد کنند تا تاثیر موبایل بر رشد کودک مثبت باشد. در نهایت، افراط و تفریط در هر زمینه‌ای مخرب است. آشنایی کودکان با تکنولوژی، امری اجتناب‌ناپذیر و در صورت استفاده صحیح، کاملاً مفید و ضروری است.