ایرنا/ پژوهشگر ذرات بنیادی اهل سمنان و عضو ایرانی بزرگترین آزمایشگاه فیزیک ذره‌ای جهان در ژنو سوییس گفت: علم فیزیک ذرات بنیادی در مرز علم و دانش واقع شده و به دنبال تحقیق‌های بنیادی و کشف ناشناخته‌هایی همچون ذرات تشکیل‌دهنده جهان است.

علم مجموعه‌ای از حقایق و اطلاعات نظام‌مند و گنجینه‌ای پربار از دانستنی‌هاست که از روش‌های علمی و تجربی در گذر زمان و با تلاش انسان‌های کنجکاو و جستجوگر جمع‌آوری می‌شود، اما دانش فراتر از علم است.

دانش به معنای درک عمیق و فهم درست از موضوعات مختلف است. علم فیزیک ذرات بنیادی جایی در مرز علم و دانش قرار دارد و به دنبال کشف ناشناخته‌ها و تحقیق‌های بنیادی است و به دنبال کاربردها نیست.

علی خرمیان استادتمام گروه آموزشی فیزیک اتمی مولکولی دانشکده فیزیک دانشگاه سمنان معقد است که علم فیزیک ذرات بنیادی فراتر از علم مربوط به انرژی هسته‌ای است و به دنبال کشف ناشناخته‌ها و پاسخ به پرسش‌های ذهن بشر است که پاسخ به این پرسش‌ها علم را دگرگون و بشر را بیش از پیش مبهوت عظمت و نظم خلقت و قدرت پروردگار بی‌همتا می‌کند.

این دانشمند سمنانی در نمایه معتبر استنادی اسکوپوس ۹۸ مقاله با ۶۴۰ استناد دارد. «نظریه میدان کوانتومی به زبان ساده راهنمای خودآموز»، «روش‌های ریاضی با Mathematica» و «جنبه‌های پدیده‌شناسی ساختار نوکلئون‌ها» تعدادی از کتاب‌های منتشرشده به قلم این چهره علمی کشور است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استان سمنان به مصاحبه تفصیلی با این متخصص نخبه و پژوهشگر اهل سمنان پرداخته است.

ایرنا: خودتان را معرفی کنید؟

علی خرمیان متولد بهمن ۱۳۴۷ در شهر سمنان هستم.

ایرنا: چگونه به علم فیزیک علاقه‌مند شدید؟

دوره دبیرستان را در مدرسه دکتر علی شریعتی سمنان در رشته علوم ریاضی و فیزیک گذراندم و به واسطه معلم فیزیک و آموزش‌های خوب او در دوره دبیرستان عاشق علم فیزیک شدم.

ایرنا: تحصیل در علم فیزیک را از کدام دانشگاه آغاز کردید؟

دوره کارشناسی در رشته فیزیک را در دانشگاه تهران گذراندم و مهر ۱۳۷۲ با کسب رتبه ۱۴ در آزمون سراسری، تحصیل در دوره کارشنارسی ارشد را در دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی تکنیک تهران) ادامه دادم. به دلیل علاقه‌ به فیزیک ذرات بنیادی، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد را با همین موضوع با راهنمایی‌های دکتر فیروز آرش آغاز کردم و سال ۱۳۷۴ دانش‌آموخته شدم. همان سال با کسب رتبه نخست آزمون سراسری در دوره دکتری رشته فیزیک با گرایش فیزیک ذرات انرژی‌های بالا در همان دانشگاه(دانشگاه امیرکبیر) پذیرفته شدم و پس از چهار سال موفق به دریافت مدرک دکتری شدم.

پس از دکتری، تحقیقات پسادکتری را در مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات(IPM) به مدت ۲ سال ادامه دادم.

ایرنا: علم ذرات بنیادی به چه موضعی می‌پردازد؟

ذرات از پروتون و نوتورون تشکیل شده است. داخل پروتون و نوترون ذراتی وجود دارد که به آن نوکلئون(Nucleon) می‌گویند و علم فیزیک ذرات بنیادی به بررسی این ذرات در زمینه‌های مختلف همچون جرم، مشخصات فیزیکی و چگونگی رفتار می‌پردازد.

ایرنا: می‌شود اشاره‌ای به تاریخچه‌ علم فیزیک ذرات بنیادی داشته باشید؟

مبتکر بیان ذرات بنیادی کوچک‌تر از پروتون‌ها و نوترون‌ها به نام کوارک‌ها(quark) به طور تئوری و ریاضی موری گلمان(Murray Gell-Mann) در سال ۱۹۶۹ میلادی(دهه ۴۰ شمسی) بود. پس از کشف وجود ذراتی کوچک‌تر از نوتورون و پروتون به نام کوارک‌ها، آزمایشگاهی برای مطالعه و بررسی فیزیکی و رفتاری این ذرات در ژنو سوییس تشکیل شد.

علم فیزیک ذرات بنیادی برهم‌کنشِ ذراتِ داخل هسته را بررسی می‌کند.

ایرنا: در واقع، علم فیزیک ذرات بنیادی و کشف ذرات داخل هسته عناصر علمی نوپا محسوب می‌شود؟

بله، قدمت علم فیزیک ذرات بنیادی و کشف کوارک‌ها به عنوان ذراتی کوچک‌تر از پروتون‌ها و نوترون‌ها به ۵۶ تا ۵۷ سال قبل بازمی‌گردد.

ایرنا: علم فیزیک ذرات بنیادی و کشف ذرات داخل هسته در چه زمینه‌هایی کاربرد دارد؟

هنوز کاربردهای علم فیزیک ذرات بنیادی بیان نشده و ممکن است یک سال شاید هم ۱۰ سال آینده کاربردهای این علم در صنعت و پزشکی مشخص شود.

ایرنا: آیا مرکز تحقیقات ویژه‌ای در زمینه علم فیزیک ذرات بنیادی فعالیت دارد؟

بله، علم فیزیک ذرات در مرز علم و دانش قرار دارد و مرکز سرن(Cern) به عنوان بزرگ‌ترین آزمایشگاه فیزیک ذره‌ای جهان در ژنو سوییس به دنبال کشف پاسخ پرسش‌های بنیادی است.

ایرنا: ذرات داخل هسته‌ای و ذرات بنیادی چه تفاوت‌هایی دارند؟

هسته ذرات از پروتون و نوترون تشکیل شده و ذرات بنیادی ذراتی چندین برابر کوچک‌تر از پروتون و نوترون است.

ایرنا: تفاوت انرژی هسته‌ای و ذرات بنیادی در چیست؟

انرژی هسته‌ای مربوط به برهم‌کنش هسته ذرات است و ذرات بنیادی موضوعی فراتر از انرژی هسته‌ای و مربوط به برهم‌کنش ذرات داخل هسته است؛ به عبارتی دیگر، انرژی ذرات بنیادی با انرژی هسته‌ای قابل مقایسه نیست.

انرژی هسته‌ای برهم‌کنش پروتون و نوتورون را بررسی می‌کند و علم ذرات بنیادی به بررسی ذرات داخل پروتون و نوتورون می‌پردازد.

ایرنا: علم فیزیک ذرات بنیادی در چه عناصری بررسی شده است؟

علم فیزیک ذرات بنیادی نوپاست و اقیانوسی از دانش و در مسیر تلاش برای کشف محسوب می‌شود. در زمان حاضر تمامی بررسی‌ها روی اتم هیدرون است به این روش که الکترون از هسته دارای پروتون جدا و رفتار ذرات داخل پروتون بررسی می‌شود. علم‌ فیزیک ذرات هنوز برای عناصر دیگر بررسی نشده است.

ایرنا: علم فیزیک ذرات بنیادی به چه علم نوینی دست یافته است؟

علم فیزیک ذرات کشف کرد که ذراتی کوچک‌تر از پروتون و نوترون‌ها به نام کوارک‌ها وجود دارند که جهان ما را ساخته‌اند.

ایرنا: علم فیزیک ذرات بنیادی پاسخ به چه پرسش‌هایی را دنبال می‌کند؟

پاسخ به پرسش‌هایی نظیر اینکه جهان از چه چیزی تشکیل شده است یا کوچکترین ذراتی که در ساخت زمین نقش داشتند کدامند؟

در گذشته این تصور وجود داشت که پروتون و نوترون جهان را ساختند، اما اکنون این باور اصلاح و اثبات شد که ذراتی کوچک‌تر از پروتون و نوتورون به نام کوارک وجود دارد که جهان را ساخته است.

ایرنا: آیا ایران در زمینه علم فیزیک ذرات بنیادی در جهان مطرح است؟

آزمایشگاه تحقیقات ذرات بنیادی در ایران هم وجود دارد، اما این علم دانشی است که در تمام جهان در مسیر کشف قرار دارد.

به عنوان پژوهشگر به آزمایشگاه‌ کشورهای سوییس، آلمان و آمریکا برای فرصت مطالعاتی اعزام شدم. نمی‌توانم مقایسه داشته باشم، آزمایشگاه‌های تخصصی پیشرفته، مجهز و منحصر به فرد در جهان مربوط به مرکز سِرن به عنوان بزرگ‌ترین آزمایشگاه فیزیک ذره‌ای جهان در ژنو سوییس است که همه دانشمندان جهان در ایجاد این آزمایشگاه نقش داشته و دارند. دانشمندان ایرانی هم نقش دارند و شرکت هپکو فعال در صنعت نیز در این مرکز یک میز تحقیقاتی دارد.

به گزارش ایرنا، علم در حال عبور از انرژی هسته‌ای و دستیابی به انرژی فراتر است. برای پیشی‌گرفتن از رقبا و افزودن بر عزت و افتخار ایران همیشه سرافراز حمایت بیش از پیش از نخبگان و تقویت زیرساخت‌های تحقیقاتی امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

سمنان با داشتن جمعیت دانشجویی ایرانی و خارجی حدود ۷۶ هزار نفر، دانشگاهی‌ترین استان کشور در شاخص جمعیت دانشجویی محسوب می‌شود که توجه بیش از پیش مسوولان به این استان می‌تواند سمنان را به قطب تولید علم در ایران، خاورمیانه و جهان تبدیل کند.