ایسنا/منابع به العربی الجدید گفتند روسیه تصمیم دارد در سوریه بماند و حضور خود را در منطقه ساحل تقویت کند.

 صبح روز ۲۰ مه، صدای شلیک گلوله در اطراف پایگاه نظامی حمیمیم روسیه در حومه لاذقیه در ساحل سوریه به گوش می‌رسید. جزئیات این عملیات محدود بعدا روشن شد. منابع آگاه به العربی الجدید گفتند که گروهی از «مهاجران» (غیرسوری‌ها) حمله‌ای را به پایگاه نظامی حمیمیم انجام دادند. به عبارت دیگر، این حادثه به ابتکار فردی عناصر «بی‌انضباط» رخ داده است. تعداد مهاجمان چهار نفر بود و این حمله منجر به کشته شدن دو مهاجم و دو نگهبان پایگاه شد.

این عملیات در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، چرا که تنها چهار عضو تلاش کردند به یک پایگاه نظامی مستحکم حمله کنند. این ممکن است با انگیزه تمایل به انجام عملیات علیه روس‌ها و مجبور کردن آنها به ترک سوریه بوده باشد. عاملان این حادثه «مهاجران» بودند. هیچ توضیح رسمی از سوی سوریه یا روسیه در این مورد ارائه نشده است و مسکو هنوز مرگ هیچ یک از نیروهای وابسته به خود را اعلام نکرده است.

طبق گزارش العربی الجدید، فعالیت روسیه در سوریه از زمان کنار رفتن نظام «بشار اسد» از قدرت در هشت دسامبر ۲۰۲۴ کند شده است. سربازان پس از جمع‌آوری وسایل نقلیه و تجهیزات نظامی خود در پایگاه حمیمیم، در پایگاه‌های خود محبوس شده‌اند. کار آنها به هماهنگی حرکت هواپیماهای روسی محدود شده است که بدون هیچ گونه اطلاعی از ماهیت این حرکات، همچنان به پرواز و فرود ادامه می‌دهند. مسکو پس از مداخله در سوریه به درخواست نظام بشار اسد، این پایگاه را به عنوان مقر خود تأسیس کرد. فرودگاه غیرنظامی حمیمیم به نقطه اتصالی برای تأمین مهمات و سلاح‌های آن تبدیل شد و بدین ترتیب حضور آن را در سواحل شرقی مدیترانه تقویت کرد به ویژه اینکه نیروهای دریایی روسیه در بندر طرطوس مستقر هستند که تنها چند ده کیلومتر با پایگاه فاصله دارد.

در همان روز (۲۰ مه)، اندکی پس از عملیات، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در مراسمی در وزارت امور خارجه به مناسبت عید پاک ارتدکس، بیانیه‌هایی صادر کرد که توسط وزارت امور خارجه در وب‌سایت آن منتشر و توسط رویترز گزارش شد. وی اعلام کرد که «مسکو در کنار ارتدکس‌ها ایستاده است تا زندگی معنوی آنها را احیا کند.» او این موضوع را به سوریه ربط داد و گفت که مسکو عمیقا نگران پاکسازی قومی انجام شده توسط گروه‌های افراطی است.

طبق آنچه در وبگاه وزارت امور خارجه روسیه منتشر شده است، لاوروف گفت: گروه‌های افراطی در سوریه در حال انجام یک پاکسازی قومی واقعی و قتل عام مردم بر اساس ملیت و مذهبشان هستند. منظور او نیروهای دولتی سوریه و جناح‌های وابسته به آن است که پس از وقایع منطقه ساحل سوریه و کشتارهای فرقه‌ای و قتل عام‌های گسترده که در ماه مارس گذشته رخ داد، صورت گرفته است.

بیانیه لاوروف در مورد حوادث ساحل پس از آن منتشر شد که مسکو در آن زمان از هرگونه اظهار نظر عمومی یا مشارکت در وقایع جاری خودداری کرد. 

وزیر امور خارجه روسیه تا ۱۱ مارس اظهار نظر در این مورد را به تعویق انداخت. وی این وقایع را غیرقابل قبول توصیف کرد و از مقامات سوریه خواست تا یک فرآیند سیاسی با مشارکت همه اجزای جامعه محلی را تضمین کنند. اظهار نظر لاوروف بی‌طرفانه به نظر می‌رسید، با این حال، اکنون با وجود اینکه حوادث و خشونت‌های فرقه‌ای به تدریج در حال فروکش کردن است، لحن تند و خشن پس از آن حمله به طور فزاینده‌ای تند و تشدید شده است. این یا تلاشی برای بهره‌برداری از خواسته‌های برخی از علوی‌های ساحل برای حمایت بین‌المللی است یا بنا به فرضیات آنها، تبدیل شدن به نقطه نفوذی است که آنها را از کشتار بی‌رحمانه محافظت می‌کند.

روسیه به هزاران علوی که از کشتارها گریخته بودند اجازه داد تا در پایگاه حمیمیم پناه بگیرند و امروز نیز در آنجا هستند. به ادعای العربی الجدید، روسیه آنها را آنجا نگه می‌دارد تا به مقامات سوریه فشار بیاورد و در مورد مسائلی که در حال مذاکره هستند، امتیاز بگیرد. از زمان کنار رفتن نظام اسد از قدرت در دسامبر ۲۰۲۴، سیاست روسیه خشنود کردن مقامات فعلی بوده است تا بتواند پایگاه‌های خود را در لاذقیه و طرطوس حفظ کند.

روسیه می‌خواست در سوریه بماند و به کاهش تنش کمک کند. استقرار نظامی آن در ساحل سوریه به درخواست بشار اسد و از طریق اجماع بین‌المللی در مورد این مداخله صورت گرفت. تلاش برای ایجاد روابط خوب با مقامات فعلی سوریه، در تماس تلفنی بین «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «ابومحمد الجولانی» رئیس موقت سوریه در ۱۲ فوریه به اوج خود رسید.

منظور وزیر امور خارجه روسیه از این اظهار نظر کنونی چیست؟ اظهارات لاوروف به حمله به پایگاه حمیمیم مرتبط بود و هدف آن ارسال «هشداری» به رهبری سوریه بود مبنی بر اینکه مسکو پرونده‌هایی دارد که می‌تواند در هر زمانی آنها را باز کند. مقامات سوریه باید امنیت پایگاه را تضمین کنند و از حمله عناصر خودی یا «سایر عناصر سرکش» به این فرودگاه کوچک جلوگیری کنند. شایان ذکر است که این اظهارات یک روز پس از تماس تلفنی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین مطرح شد.

اگر این دیپلمات روس با قربانیان خشونت ابراز همدردی می‌کرد یا برای توقف حمله، میانجیگری با مقامات فعلی دمشق را پیشنهاد می‌داد دو ماه صبر نمی‌کرد تا در موردش صحبت کند. اگر مداخله فعلی او از این منظر بود که می‌خواست به کسانی که به پایگاه پناه برده‌اند، چه علوی‌ها و چه کسانی که خارج از آن هستند، پیام‌هایی بفرستد تا به آنها بگوید که روسیه با آنهاست و برخی از خواسته‌های آنها برای حفاظت روسیه در ساحل را که پس از وقایع مارس گذشته مکررا تکرار شده بود، پیگیری کند، از این فرصت استفاده می‌کرد. با این حال، از آنجایی که این اتفاق پس از چند هفته رخ داد، چیزی بیش از تلاشی برای بازاریابی برخی طرح‌ها یا دستاوردی نیست که مسکو ممکن است در آینده برای آن آماده شود.

در مورد هواپیماهای باری روسی، آنها دائما در حال برخاستن و فرود آمدن در باند فرودگاه هستند و صحبت‌های زیادی در مورد انتقال سربازان روسی به پایگاه حمیمیم وجود دارد. بسیاری از ساکنان روستاهای نزدیک پایگاه حمیمیم گزارش‌هایی مبنی بر گشت‌زنی خودروهای زرهی روسیه در اطراف پایگاه و انجام گشت‌های شناسایی در مجاورت آن منتشر کرده‌اند. این همچنین می‌تواند اطمینان خاطری برای مردم محلی باشد که روسیه هنوز در منطقه حضور دارد و با توجه به حضور گروه‌ها در برخی روستاهای کوهستانی که ساکنان آنها از آزار و اذیت و حملات مکرر به غیرنظامیان شکایت دارند، ممکن است اقدامات بیشتری برای محافظت از آنها انجام دهد.

مسکو ممکن است در تلاش باشد خود را به عنوان کشوری که خواهان نفوذ در منطقه ساحل است، نشان دهد چرا که مردم محلی با وجود درخواست‌های فراوانشان، از این امر ناامید شده‌اند. با این حال، گام‌هایی که روسیه به طور کلی، چه از نظر سیاسی و چه در عرصه میدانی، در خاک سوریه برمی‌دارد، نشان می‌دهد که این کشور به دنبال ماندن در سوریه است و حتی می‌خواهد حضور خود را تثبیت و تقویت کند. این کشور با نظام اسد توافقات نظامی و اقتصادی داشت که نمی‌خواهد آنها را از دست بدهد. بنابراین همیشه به دنبال این است که وانمود کند در منطقه ساحل دست بالا را دارد و بر علوی‌ها نفوذ دارد؛ علوی‌هایی که در عرصه پیچیده کنونی سوریه، این طرف را بر هر طرف دیگری ترجیح می‌دهند.

مسکو با واشنگتن توافق کرده است که جلسه شورای امنیت در مورد وقایع ساحل را برگزار کند. مسکو که طرح‌های آمریکا علیه اسد را در شورای امنیت وتو می‌کرد، بنابراین تلاش می‌کند در همه مسائل مانور دهد، زیرا جامعه بین‌المللی در حال حاضر مخالف آن است. شرایط از سال ۲۰۱۵، زمانی که مسکو در سوریه مداخله کرد، تغییر کرده است. جنگ علیه اوکراین، خصومت علیه اروپا را تشدید می‌کند، در حالی که واشنگتن بر تمامیت ارضی سوریه تاکید دارد و از طریق میانجیگری عربی و منطقه‌ای، فشار زیادی به دمشق وارد می‌کند و اجرای سیاست‌های مسکو را دشوار می‌سازد.

مسکو شروع به تدوین یک سیاست چندوجهی کرده است که از طریق آن، استراتژی آینده خود را در سوریه بنا خواهد کرد. به نظر می‌رسد که قصد ندارد یک کشور تحت‌الحمایه را تحمیل کند، زیرا استراتژی فوری آن مبتنی بر «سوریه متحد» یا احتمال تداوم آن است. مسائل متعددی همچنان با مقامات فعلی در حال بررسی است، مانند تسلیم کردن بشار اسد که به مسکو پناهنده شده است، آینده روابط سیاسی و اقتصادی و ادامه استقرار نظامی. با این حال، ساحل سوریه همچنان جای پای مسکو در بیان استراتژی آینده خود در سوریه است.