فرهیختگان/متن پیش رو در «فرهیختگان» منتشر شده و انتشارش در «آخرین خبر» به معنای تایید آن نیست

عاطفه جعفری| زندگی آدمی بدون هنر سخت است. موسیقی از آن جنس آثار هنری است که جدایی‌ناپذیر است و می‌توانیم بگوییم هر انسانی در زندگی‌اش، هر روز با موسیقی درگیر است و به آن گوش می‌دهد. وقتی انسان با موسیقی‌ روبه‌رو می‌شود، می‌تواند به یک شرایط روحی و هیجانی دست پیدا کند که آن شرایط می‌تواند او را در مقایسه با دیگر اوقات زندگی خود، در وضعیت بهینه‌ای قرار دهد. در گزارش امروز به سراغ موسیقی و کنسرت‌ها و تک‌آهنگ‌هایی رفته‌ایم که در سه ماهه اول سال 1402 منتشر شده است. اتفاقاتی که در پاییز 1401 افتاد، تا چند ماه کنسرت‌ها را به کما برد و با جشنواره موسیقی فجر در بهمن ماه دوباره کنسرت‌ها و موسیقی جان دوباره گرفت. در گزارش پیش‌رو آمار سه ماه فصل بهار 1402 و آمار 6 ماهه اول سال 1401 را به تفکیک آورده‌ایم که نشان از رشد کنسرت‌ها در بهار 1402 دارد. 

  یک بهار پرآهنگ با 270 کنسرت موسیقی
در فروردین‌ماه 1402 دفتر موسیقی مجوز 179 تک‌آهنگ، 11 آلبوم، 444 پرونده شعر، 10 نماهنگ و 8 مجوز تاسیس و تمدید استودیوی صدابرداری و مراکز تولید و تکثیر آثار صوتی و تصویری را صادر کرده است. در میان تک‌آهنگ‌های منتشر شده 152 اثر در ژانر موسیقی پاپ، 8 اثر در ژانر موسیقی سنتی، 6 اثر در ژانر موسیقی تلفیقی، 5 اثر در ژانر موسیقی کلاسیک، 4 اثر در ژانر موسیقی نواحی، 3 اثر در ژانر موسیقی الکترونیک و یک سرود تولید شده‌اند. 
 در بخش آلبوم‌ها نیز مجوز 5 آلبوم موسیقی سنتی، 3 آلبوم موسیقی کلاسیک، یک آلبوم موسیقی پاپ، یک آلبوم موسیقی تلفیقی و یک آلبوم موسیقی کودک صادر شده است. در فروردین ماه 1402، با توجه به همزمانی ماه رمضان، تقریبا هیچ کنسرتی برگزار نشد.  
در اردیبهشت ماه 1402 ۵۴ مجوز اجرای صحنه‌ای موسیقی صادر شد و دفعات اجرای صحنه‌ای در اردیبهشت ماه به ۱۲۰ اجرا رسید. همچنین دفتر موسیقی مجوز ۳۸۰ تک‌آهنگ، ۲۶ آلبوم موسیقی، ۱۰ نماهنگ و ۸ مورد تاسیس و تمدید استودیوی صدابرداری و مراکز تولید و تکثیر آثار صوتی و تصویری را صادر کرده است. در میان تک‌آهنگ‌های مجوز گرفته، ۳۰۹ اثر در ژانر موسیقی پاپ، ۱۶ اثر در ژانر موسیقی سنتی، ۳۰ اثر در ژانر موسیقی تلفیقی، ۱۳ اثر در ژانر موسیقی نواحی، ۷ اثر در ژانر موسیقی کلاسیک و ۵ اثر در ژانر موسیقی الکترونیک تولید شده‌اند. در بخش آلبوم‌ها نیز، مجوز ۶ آلبوم موسیقی سنتی، ۵ آلبوم موسیقی پاپ، ۵ آلبوم موسیقی تلفیقی، ۵ آلبوم موسیقی نواحی، ۴ آلبوم موسیقی کلاسیک و یک آلبوم موسیقی کودک در اردیبهشت ماه صادر شده است. در بخش نماهنگ‌ها، ۱۰ نماهنگ مجوز گرفته‌اند که در گونه موسیقی پاپ بوده است. 
در خرداد ماه 1402   با توجه به اینکه هنوز به پایان این ماه نرسیده‌ایم هنوز اعلام رسمی نشده است اما براساس برگزاری اجرای صحنه‌ای از پایان اردیبهشت تا به امروز که 23 خردادماه است، تعداد کنسرت بیشتر از ماه قبل بوده و حدود 150 کنسرت در سراسر کشور برگزار شده است. ۱۵ خواننده از جمله زانیار خسروی، مسعود صادقلو، علیرضا طلیسچی، سینا شعبانخانی، ناصر زینعلی، علی زندوکیلی، روزبه بمانی، مسعود صادقلو، حامیم، حجت اشرف‌زاده و معین زندی در ماه جاری در تهران و شهرستان‌ها اجرا داشته‌‌اند. برخی از این خواننده‌ها بلیت‌هایشان را برای پیش‌فروش گذاشته‌اند که تمامی آنها فروخته شده است. کنسرت علیرضا قربانی که از امروز 23 خرداد شروع می‌شود همه بلیت‌هایش در 2 ساعت به فروش رسیده و کنسرت تا 6 روز دیگر هم تمدید شده است. 

  شش‌‌ماهه اول 1401 با 886 کنسرت 
در نیمسال نخست سال 1401، 886 عنوان اجرای صحنه‌ای با 2068 اجرا، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته‌اند که از این تعداد، 406 اجرای صحنه‌ای مربوط به دفتر موسیقی و مابقی مربوط به استان‌های کشور بوده است. 

  شش ماهه اول 1398 با 305 کنسرت 
سال 1399 و 1400 با توجه به شیوع کرونا تقریبا کنسرتی برگزار نشد و فقط چند کنسرت آنلاین برگزار شد، اما در سال 1398 که قبل از کرونا بود، گزارشی را در روزنامه «فرهیختگان» منتشر کردیم که طبق این گزارش در نیمه اول سال‌ 1398، محسن ابراهیم‌زاده و آرش و مسیح، 20 اجرا داشتند و از دیگران فعال‌تر بودند. بهنام بانی و زانیار خسروی با 10 اجرا در رده‌بعدی قرار گرفتند و استاد کیهان کلهر با 9 اجرا از جمله چهره‌های مشهور موسیقی سنتی در آن سال‌ها بود. سامان احتشامی، علی زند‌وکیلی و علیرضا طلیسچی هرکدام با 8 اجرا در ردیف‌های بعدی قرار دارند. درمجموع موسیقی پاپ در نیمه اول سال ‌جاری 198 اجرا داشته است و موسیقی کلاسیک 52 و موسیقی سنتی 50 اجرا. جاز با 3 و ارکسترال با 2 اجرا در رده‌های آخر این فهرست هستند. به عبارت دیگر می‌توان گفت درمجموع 305 اجرای صحنه‌ای در شش‌ماهه اول سال 98 را شاهد بودیم. 

  صادرات موسیقی به خارج
خردادماه 1402 امسال، تور کنسرت خارج از کشور هم پررونق شد. برخی از خوانندگان موسیقی پاپ، کنسرت‌هایی را در خارج از کشور برنامه‌ریزی کردند؛ تور کنسرت اروپا رضا صادقی قرار است نهم تا ۱۱ ژوئن (۱۹ تا ۲۱ خرداد) در شهرهای مونیخ، فرانکفورت، استکهلم، ۱۶ تا ۱۸ ژوئن (۲۶ تا ۲۸ خرداد) در شهرهای نورنبرگ، دوسلدورف، روتردام، ۲۳ تا ۲۵ ژوئن و ۳۰ ژوئن (دوم تا چهارم تیر و نهم تیر) در شهرهای بروکسل، اشتوتگارت، هانوفر و اُسلو، یکم و دوم ژوئیه (۱۰ و ۱۱ تیر) در شهرهای کپنهاگ و برلین برگزار شود. کنسرت‌های علیرضا طلیسچی ۲۴ ژوئن (سوم تیر) در سیدنی و یکم ژوئیه (دهم تیر) در ملبورن استرالیا و رضا بهرام یکم سپتامبر (دهم شهریور) در تورنتو و دوم سپتامبر (۱۱ شهریور) در ونکوور کانادا برگزار می‌شود. همچنین احسان خواجه‌امیری ۱۷ ژوئن (۲۷ خرداد)، علی یاسینی ۱۱ آگوست (۲۰ مرداد) و رحیم شهریاری خواننده فولکلور و آذری‌زبان یکم تا سوم سپتامبر (۱۰ تا ۱۳ شهریور) در تورنتو کانادا روی صحنه می‌روند. کنسرت سهراب پاکزاد دیگر خواننده پاپ نیز ۱۹ آگوست (۲۸ مرداد) در تورنتو و ۲۶ آگوست (چهارم شهریور) در ونکوور کانادا برگزار خواهد شد.

  موسیقی و حواشی 

بعد از اتفاقات پاییز 1401، جنگ رسانه‌ای فضای سنگینی را علیه هنرمندان کشور ایجاد کرد. اگر هنرمندی می‌خواست فعالیت هنری داشته باشد با حملات بی‌رحمانه‌ای در فضای مجازی مواجه می‌شد. شرایط به‌قدری پیچیده شده بود که بخش مهمی از اهالی موسیقی با مشکلات عدیده معیشتی مواجه شدند و بخش زیادی از موزیسین‌ها سازهای خودشان را فروختند. اما رشد تک‌آهنگ‌ها و بعد هم اجراهای پشت‌سرهم باعث شد تا چهره‌های مهم و مطرح موسیقی کشور چه در زمینه پاپ یا نواحی و کلاسیک اجراهای خود را شروع کردند. البته در این میان کنسرت‌های نواحی و کلاسیک به نسبت سال‌های گذشته کمتر شده است که این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد. در همین مدت یکی از کنسرت‌هایی که بسیار مورد توجه نیز واقع شد، اجرای دونفره حمید هیراد و مصطفی راغب بود که به یکی از به‌یادماندنی‌ترین کنسرت‌های سال جدید تبدیل شد. دو هفته پیش چند خواننده پاپ از ممنوع‌الکاری‌شان خبر دادند و این موضوع حواشی زیادی را در فضای مجازی به‌دنبال داشت، اما بالاخره بعد از مدتی همان خواننده‌ها در اینستاگرام‌شان اعلام کردند که این مشکل حل شده و می‌توانند اجرا داشته باشند، مثل رضا صادقی که الان تور کنسرت‌های خارجی‌اش را در کشورهای اروپایی دنبال می‌کند. 

  از پلی‌بک تا کیفیت برگزاری 
بارها دیده‌ایم در این سال‌ها مخصوصا یک سال اخیر که دوباره کنسرت‌ها راه افتاده است، بحث پلی‌بک‌خوانی و کیفیت برگزاری کنسرت‌ها بسیار حاشیه‌ساز شده است. محسن ابراهیم‌زاده در یکی از کنسرت‌هایش در اجرای اولین کارش و در زمان ورود به سالن، به روی زمین افتاد اما قطعه موسیقی پلی‌بک می‌شد. البته دوستداران موسیقی طی سال‌های اخیر، هر از گاهی با یک نمونه از این پلی‌بک‌خوانی مواجه شده‌اند. مطمئنا وقتی مخاطب برای بلیت کنسرت هزینه‌ای پرداخت می‌کند، توقع دارد با کیفیتی مناسب آن کنسرت را تماشا کند، اما با وجود همه اینها باز هم پلی‌بک برای طرفداران موسیقی بسیار عجیب و حتی باورنکردنی است. برگزار‌کنندگان کنسرت باید و حتما بدانند تهیه یک بلیت کنسرت آن هم در شرایط اقتصادی امروز آنچنان کار راحتی نیست که بخواهند آن را با پلی‌بک‌خوانی و کارهایی از این دست به مخاطب عرضه کنند. 
از پلی‌بک که بگذریم به موضوع کیفیت برگزاری کنسرت‌ها می‌رسیم. گاهی خواننده پلی‌بک نمی‌خواند اما آنقدر بد اجرا می‌کند که تقریبا مخاطب هیچ لذتی از برگزاری کنسرت نمی‌برد. مثل کنسرت اخیر محسن ابراهیم‌زاده در ارومیه و ویدئویی که از اجرایش منتشر شد که نشان می‌دهد این خواننده نه به خواندنش مسلط است و نه اوضاع جسمی مناسبی دارد. البته علیرضا نوروزی، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی درباره این موضوع گفته است: «متاسفانه این روزها اوضاع پروازها به سمت ارومیه بسیار اسفبار است. هر روز پروازها کنسل می‌شوند. این بنده خدا (ابراهیم‌زاده) پروازش به سمت ارومیه برای صبح اول وقت بوده که لغو شده است. قرار می‌شود برای ظهر بلیت تهیه کند اما به دلیل اینکه ریسک کار بالا بوده و خواننده حتما باید غروب آن روز در ارومیه باشد، درنهایت تصمیم می‌گیرد که با ماشین شخصی به سمت ارومیه بیاید و همین باعث خستگی‌اش می‌شود.» 
از همه اینها که بگذریم باید گفت، می‌شود در پایان هر فصل برای برگزاری کنسرت‌ها کیفیت‌سنجی‌ای از سوی دفتر موسیقی انجام بگیرد و شاخص‌هایی هم برای این موضوع در نظر گرفته شود تا برگزارکنندگان کنسرت نتوانند از این شاخص‌ها عدول کنند و مخاطب هم کنسرت خوبی را ببیند.