نقطه‌ای قرمز رنگ از دل تاریخ 

این اثر انگشت از جنس ماده معدنی قرمز رنگی به نام اخرایی یا همان گل‌ ماشی است و توسط یک انسان نئاندرتال؛ خویشاوند منقرض‌شده انسان امروزی، روی صورتک نقش بسته است. نئاندرتال‌ها حدود ۴۰ هزار سال پیش منقرض شدند، اما پیش از ورود انسان‌های خردمند به اروپا، صدها هزار سال در این قاره زندگی می‌کردند.

پژوهشگران بر این باورند که نقطه قرمز نقش یک «بینی» را روی سنگی با ویژگی‌های صورت‌مانند ایفا می‌کند. این کشف، چالشی تازه برای این باور قدیمی‌ است که نئاندرتال‌ها توانایی خلق هنر نمادین را نداشته‌اند.

بروس هاردی، انسان‌شناس و باستان‌شناس از کالج کنیون در اوهایو می‌گوید که نقطه قرمز بدون شک عمدی آنجا قرار گرفته است، هر چند فراتر از آن نمی‌توان با اطمینان درباره هدف از جاگذاری آن اظهارنظر کرد. 

دانشمندان شواهدی دارند که نشان می‌دهد این منطقه بین ۴۴ هزار تا ۴۱ هزار سال پیش محل زندگی نئاندرتال‌ها بوده، اما هیچ مدرکی از حضور انسان‌های امروزی اولیه در آنجا وجود ندارد.

پژوهشگران می‌گویند این نقطه قرمز عمداً به عنوان «بینی» برای برجسته‌کردن شباهت سنگ به چهره انسان ایجاد شده است. 

چهره‌ای باستانی؟

این سنگ که شبیه یک سیب‌زمینی بزرگ است، حدود ۱۵ سانتی‌متر طول دارد و در یک سمت خود فرورفتگی‌هایی شبیه به ابرو دارد. اما به گفته نویسندگان مقاله، افزودن عمدی یک نقطه قرمز به عنوان «بینی» در زیر «ابروها»، این سنگ بزرگ را به نمایشی ابتدایی از چهره انسان تبدیل می‌کند.

این نقطه قرمز به‌ظاهر یکنواخت است، اما بررسی‌های پزشکی قانونی و تحلیل‌های طیفی نشان داده‌اند که با اثر انگشتی دارای الگوی چرخشی خاص، و احتمالاً متعلق به یک مرد بالغ نئاندرتال ایجاد شده است.

به نظر می‌رسد این سنگ گرانیتی به‌طور عمدی از رودخانه‌ای در نزدیکی محل کشف به پناهگاه سنگی نئاندرتال‌ها آورده شده است. به گفته پژوهشگران، اینکه این سنگریزه به‌دلیل ظاهر خاصش انتخاب شده و سپس علامت‌گذاری شده، نشان می‌دهد که ذهنی انسانی پشت آن بوده که توانایی نمادپردازی، تخیل و ایده‌پردازی داشته است.

ربکا ورگ‌سایکس: حتی اگر این نقطه قرمز نمادین باشد، ممکن است پژوهشگران معنای آن را نادرست تفسیر کرده باشند.

بحث درباره اینکه آیا نئاندرتال‌ها هنر انتزاعی خلق می‌کرده‌اند یا نه، دهه‌هاست که میان باستان‌شناسان جریان دارد. آثاری نظیر حکاکی‌هایی روی دیواره غارهای فرانسه کشف شده که ممکن است تا ۷۵ هزار سال قدمت داشته باشند. با این حال، حتی بهترین آثار هنری نئاندرتال‌ها در مقایسه با نقاشی‌های غاری انسان‌های اولیه مدرن رنگ و رویی ندارند.

ربکا ورگ سایکس، باستان‌شناس دوره پارینه‌سنگی در دانشگاه‌های کمبریج و لیورپول بریتانیا معتقد است که حتی اگر این نقطه قرمز نمادین باشد، ممکن است پژوهشگران معنای آن را نادرست تفسیر کرده باشند.

او به لایو ساینس گفت: «آنچه تیم تحقیقاتی به‌عنوان بینی روی صورت تفسیر کرده‌اند، ممکن است اگر سنگ را وارونه نگاه کنیم، به شکل ناف روی پیکره‌ای انسانی دیده شود. واقعاً نمی‌توانیم بگوییم که این نقش قرار بوده چه چیزی را نشان دهد.»

پل پتیت، باستان‌شناس دانشگاه دورهام که در این تحقیق حضور نداشته نیز گفت این سنگ نمونه‌ای واضح از استفاده نئاندرتال‌ها از رنگ‌دانه قرمز است که نشان می‌دهد آن‌ها به‌طور منظم نشانه‌هایی روی دیواره غارها و اشیای قابل‌حمل به‌جا می‌گذاشته‌اند. با این حال، او نیز تأکید کرد که هنوز مشخص نیست آیا این نقطه قرمز واقعاً نماد چیزی بوده یا نه.

منبع: لایوساینس