تسنیم/سال‌ها بی‌توجهی به مهارت‌آموزی در نظام آموزشی کشور، نسلی از فارغ‌التحصیلان فاقد توانایی‌های لازم برای ورود به بازار کار را روانه جامعه کرده است. تحول اساسی در رویکرد آموزشی برای تضمین آینده شغلی نسل جوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

با ورود نسل Z به بازار کار، چالش‌ها و فرصت‌های تازه‌ای برای نظام آموزشی و اقتصادی کشورها پدید آمده است. نسلی که با فناوری رشد کرده، اما برای موفقیت در بازار کار امروز و فردا، بیش از هر زمان دیگری نیازمند مهارت‌آموزی هدفمند و عملی است.

نسل Z به افرادی گفته می‌شود که بین سال‌های 1997 تا 2012 میلادی (تقریباً متولدین دهه 1380به بعد در ایران) به دنیا آمده‌اند. این نسل برخلاف نسل‌های قبلی، در محیطی دیجیتال متولد شده‌اند و از کودکی با اینترنت، گوشی هوشمند و شبکه‌های اجتماعی آشنا بوده‌اند. در حالی که توانایی استفاده از فناوری را دارند، اما مهارت‌های نرم و تخصص‌های کاربردی بازار کار را لزوماً کسب نکرده‌اند.

کارشناسان معتقدند که در دنیای امروز، داشتن مدرک دانشگاهی به‌تنهایی تضمین‌کننده شغل مناسب نیست. مهارت‌هایی مانند برنامه‌نویسی، مدیریت زمان، کار تیمی، تفکر نقاد، زبان انگلیسی، و حتی کار با ابزارهای هوش مصنوعی، به‌مراتب مهم‌تر شده‌اند. این مهارت‌ها نه‌تنها باعث افزایش بهره‌وری می‌شوند، بلکه توان رقابت نیروی کار را در بازار جهانی ارتقا می‌دهند.

* بی‌توجهی به مهارت‌ها، نسل Z را در بازار کار با چالش مواجه کرده است
علی حسین شهریور، فعال حوزه مهارت‌آموزی و دبیرکل خانه تعاونگران ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه، سال‌ها بی‌توجهی به مهارت‌آموزی در نظام آموزشی کشور، نسلی از فارغ‌التحصیلان فاقد توانایی‌های لازم برای ورود به بازار کار را روانه جامعه کرده است گفت: تحول اساسی در رویکرد آموزشی برای تضمین آینده شغلی نسل جوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

وی با اظهار اینکه، سال‌هاست که زنگ خطر عدم انطباق آموزش‌های ارائه شده در مدارس و دانشگاه‌های کشور با نیازهای واقعی بازار کار به صدا درآمده است افزود: این شکاف عمیق، به‌ویژه برای نسل Z، جوانانی که در آستانه ورود به بازار کار با دنیایی از مشاغل نوظهور و نیازمند مهارت‌های تخصصی روبرو هستند، به یک چالش اساسی و مانعی جدی در مسیر دستیابی به اشتغال تبدیل شده است.

شهریور افزود: نرخ بیکاری در میان جوانان، به ویژه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، همچنان بالاست و بخشی از این معضل ریشه در عدم کسب مهارت‌های مورد نیاز بازار کار در طول دوران تحصیل دارد.

دبیرکل خانه تعاونگران ایران به رویکرد مثبت وزارت آموزش و پرورش در زمینه مهارت‌آموزی اشاره کرد و گفت: برنامه‌های این وزارتخانه؛ بارقه‌ای از امید برای تحول در نظام مهارت‌آموزی کشور در مدارس ایجاد کرده است‌. برنامه وزارت آموزش و پرورش این است که با همکاری دستگاه­های اجرایی، سهم آموزش های فنی، حرفه ای و مهارتی در دوره دوم متوسطه را به حداقل پنجاه درصد کل دانش آموزان دوره دوم متوسطه برساند.

وی، تصویب آیین‌نامه تقویت و توسعه مهارت‌آموزی دانش‌آموزان در هیأت دولت را یک اقدام ارزشمند و رو به جلو دانست، اما بر لزوم اجرای دقیق و همه‌جانبه آن تاکید کرد.

وی با تشریح تکالیف دستگاه‌های مختلف، از جمله وزارت آموزش و پرورش (توسعه و تنوع‌بخشی به رشته‌های مهارتی در هنرستان‌ها و مدارس فنی و حرفه‌ای)، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (توسعه آموزش‌های کارآفرینی و مهارت‌محور در دانشگاه‌ها و ارتباط با صنعت)، وزارت صنعت، معدن و تجارت (همکاری در شناسایی نیازهای مهارتی صنایع و ارائه فرصت‌های کارآموزی) و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای (توسعه استانداردهای آموزشی و ارائه آموزش‌های تکمیلی و تخصصی)، خاطرنشان کرد: هرچند اقداماتی در راستای اجرای این برنامه آغاز شده، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب و مشاهده اثرات ملموس آن در بازار کار، فاصله زیادی وجود دارد و نیازمند تلاش مستمر و هماهنگ تمامی دستگاه‌ها می باشد.

شهریور افزود: در برنامه هفتم توسعه، نیز توجه ویژه‌ای به موضوع مهارت‌آموزی شده است. یکی از اهداف کلان این برنامه، ارتقای کیفیت و کارآمدی نظام آموزشی و تربیت نیروی انسانی ماهر و متناسب با نیازهای بازار کار است. همچنین، برنامه‌هایی برای توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نیز پیش‌بینی شده است. این برنامه‌ها شامل بازنگری سرفصل‌های دروس به منظور انطباق با نیازهای روز بازار کار، توسعه کمی و کیفی کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها با تجهیزات مدرن، افزایش دوره‌های کارآموزی با همکاری صنایع و بنگاه‌های اقتصادی و ایجاد ارتباط ساختارمند و نزدیک‌تر دانشگاه‌ها با صنایع و بنگاه‌های اقتصادی برای تبادل دانش و نیازها است.

شهریور برای تحقق کامل اهداف این برنامه‌ها، بر چند نکته کلیدی از جمله، تخصیص بودجه پایدار و مکفی به حوزه مهارت‌آموزی با در نظر گرفتن اهمیت استراتژیک آن برای توسعه کشور، تقویت هماهنگی و همکاری مؤثر بین دستگاه‌های متولی از طریق ایجاد سازوکارهای مشخص و جلسات منظم، مشارکت فعال و معنادار بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی در طراحی و اجرای دوره‌های مهارتی بر اساس نیازهای واقعی آن‌ها، تغییر نگرش جامعه و خانواده‌ها نسبت به اهمیت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای از طریق فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسب، و به‌روزرسانی و استانداردسازی نظام ارزشیابی مهارت‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی و نیازهای بازار کار تاکید کرد.

شهریور به مشکلات پیش روی نسل Z و نرخ بالای بیکاری در میان این قشر پرداخت و گفت: بهره‌گیری از ظرفیت فناوری‌های نوین در ارائه آموزش‌های مهارتی و توسعه آموزش‌های آنلاین و ترکیبی نیز می‌تواند نقش مهمی ایفا کند.

وی با توصیف ویژگی‌های منحصر به فرد این نسل که در عصر دیجیتال رشد کرده‌اند و انتظار دارند آموزش‌ها جذاب، کاربردی و مرتبط با فناوری‌های روز باشد، گفت: بخشی از بیکاری در این نسل ناشی از عدم تطابق مهارت‌های اکتسابی از طریق آموزش‌های سنتی و نظری با نیازهای پویای بازار کار است. جوانان این نسل نیازمند مهارت‌های تخصصی برای مشاغل جدید و در حال ظهور در حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، اقتصاد دیجیتال، انرژی‌های تجدیدپذیر و صنایع خلاق هستند.

وی تاکید کرد: مهارت‌آموزی هدفمند و متناسب با نیازهای بازار کار، که شامل مهارت‌های سخت و مهارت‌های نرم می‌شود، می‌تواند کلید حل این مشکل باشد. همچنین، آموزش‌های کارآفرینی و توسعه کسب‌وکارهای نوپا می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید توسط خود این نسل کمک کند.

دبیرکل خانه تعاونگران، نقش بی‌بدیل بخش تعاون در توسعه مهارت و ایجاد اشتغال پایدار را بسیار حائز اهمیت دانست.

وی با اشاره به ماهیت مشارکتی و مردمی تعاونی‌ها، تصریح کرد: تعاونی‌ها می‌توانند با ایجاد فرصت‌های شغلی مبتنی بر مهارت در زمینه‌های مختلف، توانمندسازی اعضا از طریق آموزش و ارتقای مهارت‌ها، توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط با رویکرد مهارت‌محور و تسهیل بازاریابی و فروش محصولات و خدمات اعضا، نقش محوری در حل معضل بیکاری و توسعه مهارت‌آموزی ایفا کنند.

وی همچنین بر آمادگی خانه تعاونگران برای همکاری با همه نهادهای ذیربط در این زمینه، از جمله برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک و تبادل تجربیات، تاکید کرد و افزود: مطالعه و الگوبرداری از تجربیات موفق تعاونی‌های فعال در حوزه آموزش و اشتغال در سایر کشورها نیز می‌تواند راهگشا باشد.

شهریور بر ضرورت عزم ملی و رویکرد هم‌افزا با مشارکت تمامی ذینفعان اعم از دولت، بخش خصوصی، نهادهای آموزشی، خانواده‌ها و خود جوانان برای تحول بنیادین در نظام آموزشی و توسعه مهارت‌آموزی در کشور تاکید کرد.

دبیرکل خانه تعاونگران، ابراز امیدواری کرد که با اجرای دقیق و پیگیر برنامه‌های پیش‌بینی شده برای تقویت مهارت‌آموزی، شاهد ارتقای چشمگیر سطح مهارت‌های جوانان، کاهش نرخ بیکاری و بهبود وضعیت اشتغال در کشور باشیم و جوانان ایرانی بتوانند نقش فعال و مؤثری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور ایفا کنند.