تحقیقی جدید نشان می‌دهد پرندگان حتی اگر با یکدیگر خویشاوند نباشند، می‌توانند همکاری بلندمدت و متقابل داشته باشند؛ رفتاری که پیش‌ازاین تصور می‌شد فقط مخصوص انسان‌هاست. تیمی از محققان با بیش از ۲۰ سال رصد پرندگان به این یافته جالب دست یافتند.

براساس گزارش سایت دانشگاه کلمبیا، مشاهده همکاری و کمک متقابل میان انسان‌ها طبیعی است. کافی است به دوستی‌های قدیمی و حمایت‌های متقابل آنها فکر کنیم، اما اثبات اینکه حیوانات نیز چنین همکاری‌هایی با اعضای غیرخویشاوند خود دارند، همیشه دشوار بوده است.

همکاری بلندمدت حیوانات در جوامع سار آفریقایی

مطالعه‌ای جدید روی سار آفریقایی شواهدی قوی ارائه می‌دهد که این نوع همکاری در حیوانات نیز وجود دارد. نتایج این پروژه نشان می‌دهد این پرندگان با مفهوم معاوضه یا کمک متقابل آشنا هستند؛ یعنی به پرندگان دیگر کمک می‌کنند با این انتظار که در آینده همین لطف به آنها بازگردانده شود.

پروفسور «داستین روبنشتاین» از دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «جامعه سار آفریقایی خانواده‌هایی ساده نیستند، بلکه بسیار پیچیده‌ترند و شامل گروه‌هایی از خویشاوندان و غیرخویشاوندان می‌شوند که شبیه انسان‌ها کنار هم زندگی می‌کنند.»

در زیست‌شناسی می‌دانیم حیوانات به خویشاوندان خود کمک می‌کنند تا ژن‌هایشان را حفظ و تقویت کنند. سار‌های آفریقایی نیز اغلب به خویشاوندانشان کمک می‌کنند، اما جالب اینجاست که بسیاری از آنها به غیرخویشاوندان خود نیز کمک می‌کنند. ارل و همکارانش دریافتند این کمک به غیرخویشاوندان از طریق روابط مبتنی‌بر کمک متقابل و بلندمدت انجام می‌شود که گاهی سال‌ها ادامه دارد.

اثبات این رفتار متقابل در حیوانات غیرخویشاوند دشوار است؛ زیرا نیازمند داده‌های فراوان و طولانی‌مدت است. این مقاله که اخیراً در مجله «Nature» منتشر شده، براساس بیش از ۲۰ سال تحقیق روی سار آفریقایی در شرایط سخت ساوانای شرق آفریقا تألیف شده است.

نقش همکاری متقابل در پرندگان و شکل‌گیری دوستی‌های بلندمدت

از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۱، محققان هزاران تعامل بین صد‌ها پرنده را بررسی و نمونه‌های DNA جمع‌آوری کردند تا روابط ژنتیکی را بسنجند. با تلفیق داده‌های رفتاری و ژنتیکی مربوط به ۴۰ فصل تولیدمثل، پژوهشگران توانستند به پرسش‌هایی مانند این پاسخ دهند: آیا پرندگان کمک به خویشاوندان را ترجیح می‌دهند؟ آیا حتی زمانی که خویشاوندان در دسترس‌اند، به غیرخویشاوندان نیز کمک می‌کنند و این کمک‌ها طی زمان متقابل تکرار شده‌اند؟

نتایج نشان داد پرندگانی که می‌خواهند کمک کنند، بیشتر به خویشاوندان خود یاری می‌رسانند، اما مکرر و مستمر به برخی غیرخویشاوندانشان نیز کمک می‌کنند، حتی وقتی خویشاوندان آن پرنده آنجا حضور داشتند تا به او کمک کنند. روبنشتاین می‌گوید: «بسیاری از این پرندگان در واقع درحال شکل‌دادن دوستی‌های بلندمدت هستند. مرحله بعدی تحقیقات ما بررسی نحوه شکل‌گیری، طول عمر و دلایل ماندگاری یا فروپاشی این روابط است.»

این داده‌ها بر پایه دهه‌ها تحقیق تیم روبنشتاین درباره چگونگی و چرایی اجتماعی شدن حیوانات است. آنها جوامع حیوانی را در گونه‌های مختلفی بررسی کرده‌اند؛ ازجمله میگو‌های خرچنگی در کارائیب، زنبور‌ها در آفریقا، سوسک‌ها در آسیا و موش‌ها و سوسمار‌ها در استرالیا.

روبنشتاین می‌گوید: «فکر می‌کنم این نوع کمک متقابل احتمالاً در بسیاری از جوامع حیوانی رخ می‌دهد ولی به‌دلیل نبود تحقیقات طولانی‌مدت، هنوز کشف نشده است.»