فرارو/ عوامل محیطی در خانه مانند به‌هم‌ریختگی، نور نامناسب و طراحی غیراصولی می‌توانند بر سطح انرژی و سلامت روان تأثیر منفی بگذارند؛ خوشبختانه راهکارهایی برای بهبود این وضعیت وجود دارد.
 خانه باید پناهگاهی برای آرامش و بازیابی انرژی باشد، اما در بسیاری موارد، چیدمان نامناسب، نورپردازی ضعیف و وسایل فرسوده می‌توانند عامل خستگی و کاهش روحیه افراد شوند. 

 به‌هم‌ریختگی، نورپردازی نامناسب و حتی طراحی غیراصولی خانه از جمله عواملی هستند که می‌توانند روحیه و سطح انرژی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند. اما خوشبختانه راه‌هایی برای مقابله با این تأثیرات منفی وجود دارد.

تصویر خانه‌ای را در ذهن بیاورید که جز به‌هم‌ریختگی چیزی در آن دیده نمی‌شود: دسته‌های نامتعادل مجلات روی جزیره آشپزخانه، کاناپه‌ای کهنه و فرورفته که باعث کمردرد می‌شود، و راهرویی باریک و تاریک که هر روز باید با زحمت از آن عبور کرد.

خانه، فارغ از فرهنگ و زبان، جایی است که باید احساس آرامش و امنیت را برای ساکنانش به همراه داشته باشد. با این حال، آشفتگی، نورپردازی ضعیف، مبلمان فرسوده و حتی طراحی نامناسب فضاهای داخلی، همگی می‌توانند تأثیرات روانی منفی عمیقی داشته باشند و به مرور زمان انرژی ذهنی و جسمی افراد را تحلیل ببرند.  
این ایده که محیط زندگی انسان می‌تواند سطح انرژی او را تحت تأثیر قرار دهد، قدمتی طولانی دارد. از فلسفه باستانی فنگ‌شویی در چین گرفته تا سیستم معماری و طراحی «واستو» در هند باستان، همگی نشان‌دهنده آن‌اند که فرهنگ‌های مختلف از دیرباز به تأثیر محیط بر وضعیت روانی و جسمی انسان پی برده‌اند.

در واقع، این باور مشترک در بسیاری از تمدن‌ها وجود دارد که هماهنگی در فضا، منجر به هماهنگی درونی نیز می‌شود. فلورانس نایتینگل، پرستار برجسته قرن نوزدهم، در این‌باره چنین گفته بود: «خانه‌هایی که به‌درستی طراحی نشده‌اند، بر افراد سالم همان تأثیری را می‌گذارند که بیمارستان‌های نامناسب بر بیماران دارند. اگر هوای یک خانه راکد و بی‌جریان باشد، بیماری اجتناب‌ناپذیر است.» از نظر علمی نیز شواهدی برای این ادعا وجود دارد. پدیده‌ای به نام «سندروم ساختمان بیمار» وجود دارد که با علائمی همچون خستگی، خشکی چشم، سردرد و گلودرد همراه است. گرچه این سندروم بیشتر در محیط‌های اداری با طراحی باز دیده می‌شود، اما خانه‌ها نیز می‌توانند تا حدی چنین تأثیراتی داشته باشند. 
مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۹ در ایالات متحده نشان داد افرادی که در خانه‌هایی با آشفتگی بالا و محیطی نیمه‌تمام زندگی می‌کردند، سطح بالاتری از هورمون استرس یعنی کورتیزول را در بدن خود داشتند. از سوی دیگر، نتایج تحقیقی در نشریه علمی ساختمان و محیط نیز نشان داده است خانه‌هایی با نور طبیعی بیشتر، سطح بهزیستی عاطفی بالاتری را برای ساکنان خود فراهم می‌آورند.

ما اگر خانه‌تان به‌جای انرژی‌بخشی، شما را خسته و کسل می‌کند چه باید کنید؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، کارشناسان پیشنهادات مختلفی را ارائه می‌دهند. 
چراغ سقفی را کنار بگذارید 
از اتاق‌ نشیمن‌هایی که نور ناکافی دارند و باعث بی‌حالی می‌شوند تا چراغ‌های پرنور و زننده‌ای که در اتاق خواب نصب شده‌اند و مانع آرامش و خواب راحت می‌شوند، نورپردازی نادرست می‌تواند اثرات عمیقی بر روحیه افراد داشته باشد. اما خبر خوب این است که برای اصلاح این وضعیت، نیازی به بازسازی کامل سیم‌کشی خانه نیست.

دکتر خالد، کارشناس نور و روان‌شناسی محیطی، معتقد است که «دما» و شدت نور هر دو نقش مهمی در واکنش‌های احساسی ما دارند. به گفته او، «نورهایی با دمای بالا، مانند نورهای سرد و متمایل به آبی، معمولاً با تمرکز و هوشیاری مرتبط هستند و برای فضاهای کاری مناسب‌اند. در مقابل، نورهایی با دمای پایین، مانند نورهای گرم و مایل به قرمز، حس راحتی و آرامش را منتقل می‌کنند.» بنابراین توصیه می‌شود که در فضاهایی مانند اتاق خواب و اتاق غذاخوری از لامپ‌هایی با درجه کلوین پایین (بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰) استفاده شود. همچنین دکتر خالد اضافه می‌کند: «فضاهای روشن و پرنور احساس انرژی و شادابی ایجاد می‌کنند، در حالی‌که نورهای ملایم و کم‌شدت، فضایی آرام و صمیمی می‌سازند.» 
خانه‌هایی که به‌صورت ردیفی ساخته شده‌اند، خانه‌های رو به شمال و آپارتمان‌های زیرزمینی معمولاً از نور طبیعی کافی بی‌بهره‌اند. در چنین مواردی، به‌کارگیری آینه در نزدیکی پنجره‌ها می‌تواند تا حد زیادی در بازتاب نور طبیعی و بزرگ‌تر نشان دادن فضا مؤثر باشد. از سوی دیگر، نور آبی ساطع‌شده از صفحه‌ نمایش تلویزیون، رایانه و حتی لامپ‌های کم‌مصرف نیز می‌تواند در ساعات پایانی شب خواب افراد را مختل کند. براساس مطالعه‌ای که در نشریه سایکولوژی منتشر شده، قرار گرفتن در معرض نور آبی در شب، ترشح هورمون خواب (ملاتونین) را کاهش داده و باعث اختلال در چرخه خواب می‌شود.

مورگان، طراح داخلی، پیشنهاد می‌دهد تا افراد برای ایجاد فضایی متناسب با فعالیت‌های مختلف، روی خرید چراغ‌ مطالعه و آباژور سرمایه‌گذاری کنند. او می‌گوید: «من تقریباً هیچ‌وقت از چراغ اصلی سقفی استفاده نمی‌کنم. در هر اتاق دو یا سه آباژور در گوشه‌ها یا کنار تخت قرار داده‌ام. علاوه بر این، آباژورها می‌توانند نقش تزئینی بسیار جذابی نیز داشته باشند.» 
نوسازی مبلمان فرسوده؛ بدون خرید جدید 
مبلمان خانه، اگرچه به‌ظاهر تنها نقش کاربردی دارند، اما از نظر روانی نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند. صندلی فرو رفته‌ای که از مادر بزرگ به ارث رسیده شاید دیگر با سبک و دکوراسیون اتاق نشیمن هم‌خوانی نداشته باشد، و قفسه‌های قدیمی و ارزان‌قیمت ممکن است باعث شلوغی و بی‌نظمی فضا شوند. اما تعویض کامل مبلمان اغلب هزینه‌بر و غیرعملی است. در عوض می‌توان با چند راهکار ساده، جانی تازه به وسایل قدیمی بخشید.

مورگان در این‌باره می‌گوید: «رنگ‌آمیزی مجدد یا استفاده از لکه‌گیر چوب می‌تواند تأثیر چشمگیری داشته باشد. با کمک شابلون و کاغذ دیواری، می‌توان جلوه‌ای خاص به وسایل داد. همچنین استفاده از روکش محافظ پس از رنگ‌آمیزی، باعث ماندگاری بیشتر اثر آنها می‌شود».

او همچنین توصیه می‌کند از گلدان‌ها، قاب عکس‌ها و عناصر دکوری برای هدایت نگاه بیننده به دکور کلی فضا استفاده شود، نه لزوماً به خود مبلمان. برای صندلی‌ها و مبل‌های فرسوده نیز می‌توان از کوسن‌های رنگی و پتوهای تزیینی بهره گرفت تا ظاهری گرم و دلپذیر به آن‌ها بخشید.

از سوی دیگر، محل قرارگیری مبلمان نیز در ایجاد حس راحتی و اجتماعی مؤثر است. دکتر خالد پیشنهاد می‌کند: «قرار دادن کاناپه‌ها به‌صورت عمود بر شومینه یا نقطه کانونی اتاق، حس دعوت‌کنندگی بیشتری دارد. بهتر است کاناپه‌ها و صندلی‌ها را طوری بچینید که امکان گفت‌وگو و تعامل فراهم باشد.» 
خانه را به مکانی برای بازیابی انرژی تبدیل کنید 
در نهایت، مهم است به این نکته توجه داشته باشیم که خانه تنها محل خواب و غذا خوردن نیست؛ بلکه باید پناهگاهی برای بازیابی انرژی، آرامش ذهن و ارتقاء کیفیت زندگی باشد. برای رسیدن به این هدف، اصلاحات کوچک اما معناداری در نورپردازی، نظم‌دهی و چیدمان خانه می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد.

فرقی نمی‌کند در یک آپارتمان نقلی زندگی می‌کنید یا خانه‌ای بزرگ با حیاط دارید؛ آنچه اهمیت دارد، نوع نگاه به فضا و میزان سازگاری آن با نیازهای روحی و جسمی شماست. ایجاد حس تعادل، گرما، نور مناسب و فضای منظم می‌تواند به‌طرز شگفت‌انگیزی از خستگی مزمن، بی‌حوصلگی و حتی اضطراب‌های روزمره بکاهد.