فرارو/متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

طی دو دهه گذشته، برنامه هسته‌ای ایران با چالش‌های امنیتی مختلفی روبرو شد که خرابکاری یکی از جدی‌ترین انواع آن بود. طی این سال‌ها عملیات خرابکاری در انواع مختلف آن علیه تاسیسات در بخش‌های مختلف پروژه هسته‌ای ایران انجام شد که بعضی از آن‌ها موفق و بعضی دیگر خنثی شدند.
 
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مصاحبه‌ای با روزنامه فاینشنال تایمز انگلستان، درباره اقدامات ایمنی و پدافندی تاسیسات هسته‌ای ایران اطلاعاتی ارائه کرد. اطلاعاتی هرچند کلی اما مهم که برخی آن را عبور از خط قرمز ارزیابی می‌کنند. این اطلاعات در فضای رسانه‌ای، مورد استقبال رسانه‌های اسرائیلی قرار گرفت. هرچند محاسبات ذهنی طرف مقابل را به هم ریخته است.

گروسی با اشاره به این که توانمندی‌های هسته‌ای ایران را نمی‌توان با یک حمله محدود از بین برد، گفت: «حساس‌ترین چیزها در عمق نیم مایلی زیر زمین قرار دارند. من بارها آنجا بوده‌ام. برای رسیدن به آن‌ها باید از یک تونل مارپیچ به سمت پایین، پایین و پایین‌تر بروید.»

حدود یک کیلومتر زیر زمین
در صورتی که گروسی تخمینی دقیق ارائه داده باشد، تاسیسات باید حداقل در عمق ۸۰۰ متری زمین باشد. گزاره‌ای که اگر صحیح باشد، نشان می‌دهد اقدامات پدافندی برای مقابله با حملات هوایی در جریان ساخت این تاسیسات مد نظر قرار گرفته است. تاسیسات نیم مایل زیر زمین، صدها متر از ارزیابی‌ها و اطلاعات منتشر شده درباره اقدامات پدافندی ایران در ساخت تشکیلات هسته‌ای زیرزمینی بیشتر است.

در سال ۲۰۲۳ تصاویری ماهواره‌ای از سوی منابع غربی منتشر شد که کارشناسان بر اساس آن مدعی شدند ایران در حال ساخت تاسیسات در عمق ۸۰ تا ۱۰۰ متری زمین است. موسسه علوم و امنیت بین‌الملل موسوم به ISIS ابتدای امسال در گزارشی با تحلیل برخی تصاویر ماهواره‌ای، مدعی شد که ایران در حال ساخت یک مجموعه تونل جدید نزدیک یکی از تاسیسات هسته‌ایست اما اشاره‌ای به عمق این تونل‌ها نکرد.

در این گزارش آمده است که احتمالاً عمق این تونل‌ها بیشتر از عمق تاسیسات فردو و نطنز است. تونل‌هایی که با بهره‌برداری از امکان پدافندی طبیعی کوهستان ساخته می‌شود. آن‌ها مدعی هستند که این عملیات عمرانی مربوط به ساخت حصاری امنیتی است. نکته مهم این است که این ادعا از سوی وزیر امور خارجه کشورمان به عنوان تلاشی برای به شکست کشاندن دیپلماسی معرفی شد.

گروسی نیز پس از انتشار برخی تصاویر و این گزارش گفت زمانی که درباره تونل‌ها از مقامات ایران می‌پرسد، پاسخ می‌گیرد که به شما ارتباطی ندارد. آیا او درباره این تونل‌ها صحبت کرده یا تاسیساتی دیگر را مد نظر قرار داده است؟

آدرس حمله؟
برخی رسانه‌های داخلی، صحبت گروسی را به نوعی آدرس حمله او خطاب به کشورهای غربی و اسرائیل ارزیابی کردند. چرا که اگر این عمق درست باشد، به راحتی در رسانه مطرح شد که آن‌ها با چه چیزی روبرو هستند، اگر درصدی این احتمال را مد نظر قرار بدهیم که اطلاعات صحیح است و آن‌ها طی عملیات جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات خود، به آن دست نیافته بودند.

با توجه به رسانه‌ای شدن این عمق پدافندی، طرف مقابل با یک چالش آشکار مواجه می‌شود و آن نیز تهدید به بمباران سایت‌های اتمی ایران است. تهدیدی که طرف ایرانی آن را بلوف ارزیابی می‌کند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه چندی پیش و قبل از سفر به بیروت در یکی از اظهارات خود گفت: «تأسیسات هسته‌ای ما به‌خوبی محافظت شده‌اند و مواد هسته‌ای به شکلی توزیع شده‌اند که وارد آوردن ضربه‌ای قاطع و کامل به آن‌ها را بسیار دشوار می‌سازد.»

طرف مقابل در حال حاضر با این چالش مواجه است که تسلیحات سنگرشکن شناخته شده او، قابلیت آسیب زدن به این تاسیسات را ندارد. پیشرفته‌ترین بمب‌های سنگرشکن که در اختیار ایالات متحده آمریکا قرار دارد و برای تهدید ایران از آن‌ها استفاده می‌شود، قابلیت دستیابی به این عمق را ندارد.

اگر بمب جی‌بی‌یو ۵۷ را به عنوان سنگین‌ترین و پیشرفته‌ترین نوع بمب سنگرشکن با وزن حدود ۱۴ تن در نظر بگیریم،‌ و پس از آن نیز MOAB (مادر همه بمب‌ها) را بگذاریم، در مشخصات هیچ کدام از آن‌ها نفوذ به عمق نیم مایلی قرار نگرفته است. هر دوی این بمب‌ها را نیز فقط توسط بمب‌افکن‌های سنگین آمریکایی حمل می‌شود و هیچ کشور دیگری قابلیت آن را ندارد.