فارس/ رئیس گروه مطالعات آب‌های زیرزمینی آب منطقه‌ای استان یزد گفت: خطر فرونشست زمین نه‌‌تنها هر ساله به تأسیسات زیربنایی استان یزد خسارات سنگینی را تحمیل می‌کند، بلکه تا چندصدمتری خانه مردم در برخی مناطق استان رسیده و یک تهدید جانی به‌شمار می‌رود.

محمدعلی فهیمی،‌ رئیس گروه مطالعات آب‌های زیرزمینی آب منطقه‌ای یزد با بیان این مطلب اظهار کرد: رکورد هراس‌آور فرونشست زمین در برخی مناطق کشورمان تا ۱۰۰ برابر بیشتر از استانداردهای جهانی رسیده و شرایط در بسیاری از استان‌ها از جمله یزد، بحرانی اعلام می‌شود تا جایی که این فروچاله ها تا چند صد متری خانه‌های مردم در برخی مناطق رسیده است.
وی افزود: پدیده فرونشست زمین یکی از پیامدهای منفی برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی بوده و در مناطقی که میزان برداشت از سفره‌های آب‌ زیرزمینی بیش از میزان آب ورودی ناشی از بارش‌ها باشد، سطح آب زیرزمینی دچار افت مستمر شده و هر سال پایین‌تر می‌رود و فروچاله ها ایجاد می‌شود.

شکست رکورد جهانی تا صد برابر بیشتر
رئیس گروه مطالعات آب‌های زیرزمینی آب منطقه‌ای استان یزد با تأکید بر این‌که پدیده‌ فرونشست زمین، خزنده و برگشت‌ناپذیر است، اذعان کرد: به دنبال وقوع فرونشست زمین، فضاهای خالی خاک که مخزنی طبیعی برای نگهداری آب‌های زیرزمینی هستند، بسته می‌شوند و در نتیجه خاک خاصیت نفوذپذیری و مخزنی خود را برای همیشه از دست داده و به همین دلیل نیز کارشناسان از این پدیده به عنوان مرگ آبخوان‌ها یاد می‌کنند.
وی با بیان این‌که تنها چهار میلی‌متر فرونشست سالانه‌ی زمین در کشورهای توسعه‌یافته، بحران به شمار می‌رود، تصریح کرد: متأسفانه در کشور ما فرونشست سالانه زمین در برخی مناطق مانند جنوب دشت تهران و همچنین دشت‌های فسا و جهرم به ۴۰ تا ۵۴ سانتی‌متر در سال (۱۰۰ برابر بیش‌تر از استاندارد جهانی) رسیده است که این رکورد یک فاجعه هراس‌آور است.
این مسئول خاطرنشان کرد: در حال حاضر فروچاله های بسیاری در سه‌ دشت مهم و بحرانی استان یزد از جمله یزد-اردکان، ابرکوه و شمش- بهادران ایجاد شده است که اگر روند فعلی برداشت آب از آبخوان‌ها ادامه یابد، سایر دشت‌های استان نیز با این پدیده مواجه خواهند شد.
فهیمی ابراز کرد: فروچاله ها در مناطق شاهدیه، زارچ، اشکذر، رستاق، میبد، بفروئیه، اردکان و احمدآباد و همچنین در جنوب شرق شهر یزد از جمله مناطق دهنو، حسین‌آباد و عسکریه ایجاد شده که بر پایه پژوهش‌های سازمان نقشه‌برداری کشور،‌ بیشینه نرخ فرونشست زمین در این دشت در سال‌های اخیر حدود ۱۴ سانتی‌متر در سال و مربوط به منطقه رستاق بوده است.
رئیس گروه مطالعات آب‌های زیرزمینی شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان یزد یادآور شد: تبعات افت مداوم سطح آبخوان و متعاقب آن فرونشست زمین، گریبان چاه‌های آب آشامیدنی شهر یزد را نیز گرفته به‌طوری‌که آب‌ این چاه‌ها دچار افت شدید کمی و کیفی شده است.

فرونشست‌هایی به قطر ۸۰ و عمق ۴۰ متری در ابرکوه
وی به ساختار خاص زمین‌شناسی ابرکوه اشاره کرد و گفت: نشست زمین در ابرکوه به صورت نقطه‌ای و ناگهانی ایجاد شده و آمار آن به ۳۵ مورد می‌رسد که در برخی مناطق قطر آن تا ۸۰ متر و عمق برخی نیز تا ۴۰ متر اندازه‌گیری شده است. ضمن اینکه بسیاری از زمین‌های مستعد کشاورزی توسط فروچاله بلعیده و نابود شده و متأسفانه برخی از ‌فروچاله‌ها تا ۳۰۰ متری مناطق مسکونی روستایی این شهرستان پیشروی کرده که بیم خسارت‌های سنگین جانی و مالی به مردم می‌رود.
فهیمی همچنین به ایجاد یک فروچاله عمیق در فاصله ۴۰۰ متری جاده اصلی یزد به کرمان و بندرعباس ایجاد شده اشاره تأکید کرد: این فروچاله با گسترش خود می‌تواند به این شاهراه کشوری آسیب برساند و مسیر را پرخطر کند. لذا با توجه به قرارگیری یزد در مرکز کشور آسیب به تأسیسات زیربنایی مانند جاده‌ها، راه‌آهن، خطوط لوله گاز و برق کشوری در اثر فرونشست، می‌تواند کل کشور را با مشکل مواجه کند.

فروچاله، دردی که درمان ندارد
رئیس گروه مطالعات آب‌های زیرزمینی شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان یزد با تأکید بر اینکه تا کنون راه درمانی برای فرونشست‌ها پیدا نشده است، افزود: تنها راهکار اساسی مقابله با فرونشست‌ها، انجام اقدامات مختلف در جهت جلوگیری از گسترش آن‌ها است که این مهم نیز با برداشت کمتر آب و متناسب با توان آبخوان‌ها و مصرف بهینه در بخش کشاورزی، خانگی و صنعت است.
فهیمی اضافه کرد: در کنار تمامی اقدامات دولتی برای جلوگیری از فاجعه گسترش فروچاله ها، مردم نیز نباید تماشاگر نابودی سفره‌های آب زیرزمینی به عنوان تنها دارایی آبی مناطق خشک و کویری کشور و از جمله استان یزد باشند؛ بلکه همه افراد جامعه باید به سهم خود به دولت در راستای پایدارسازی منابع آب یاری رسانند؛ چراکه دولت به‌تنهایی و بدون کمک مردم ‌نمی‌تواند بر بحران چندوجهی و فراگیر آب چیره شود.