زومیت/ از دیرباز ریش‌ گاهی نشانه‌ای از زیبایی و مد و گاه منبع آلودگی درنظر گرفته شده است، اما ریش‌ چقدر ممکن است آلوده باشد؟
 
پوست انسان محل زندگی میلیاردها میکروارگانیسم است. بیشتر این میکروارگانیسم‌ها را باکتری‌ها تشکیل می‌دهند اما قارچ‌ها و ویروس‌ها هم در میان آنها حضور دارند. موی صورت و به‌ویژه ریش، محیط منحصربه‌فردی برای رشد این موجودات فراهم می‌کند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند ریش‌ دارای جمعیت میکروبی متراکم و متنوعی است و همین موضوع باعث تداوم این باور شده که ریش‌ ماهیتی غیربهداشتی‌ دارد. اما آیا ریش‌ واقعا از نظر بهداشتی خطرناک است؟

جمعیت میکروبی روی پوست بسته به ناحیه‌ی بدن متفاوت است و عواملی مانند دما، میزان اسیدی یا قلیایی بودن (pH)، رطوبت و میزان مواد مغذی موجود بر آن تاثیر می‌گذارند. ریش محیطی گرم و گاه مرطوب ایجاد می‌کند که در آن باقی‌مانده‌ی غذا و چربی‌ها ممکن است تجمع یابند و شرایطی ایده‌آل برای رشد میکروب‌ها مهیا شود.

میکروب‌ها نه تنها به دلیل شرایط گرم و مرطوبی که ریش فراهم می‌کند، بلکه به دلیل قرارگیری مداوم در معرض آلاینده‌ها و میکروب های جدید، به ویژه ازطریق دست‌ها که به‌طور مرتب سطوح و صورت را لمس می‌کنند، درون ریش رشد می‌کنند.

نگرانی دانشمندان درباره بهداشت ریش به بیش از ۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. مطالعات اولیه نشان می‌دادند موی صورت حتی پس از شست‌وشو می‌تواند باکتری‌ها و سموم باکتریایی را در خود نگه دارد. این موضوع باعث ایجاد این باور پایدار شد که ریش‌ به‌عنوان مخازن باکتریایی عمل می‌کند و ممکن است با خطر انتقال عفونت به دیگران همراه باشد.

برای کارکنان حوزه سلامت، به‌ویژه در بیمارستان‌ها ریش موضوعی بحث‌برانگیز بوده است. با‌این‌حال، پژوهش‌های انجام‌شده در محیط بیمارستان نتایج متفاوتی داشته‌اند. یکی از این مطالعات نشان داد میزان باکتری‌های روی صورت کارکنان دارای ریش، بیشتر از همکاران بدون ریش آن‌ها است. با‌این‌حال، مطالعات دیگر این باور را به چالش کشیده‌اند که ریش‌ خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.

به‌عنوان مثال، در مطالعه‌ای مشخص شد تفاوت معناداری در میزان باکتری‌های موجود روی صورت کارکنان بهداشتی دارای ریش و بدون ریش وجود ندارد. همین مطالعه نشان داد نرخ ابتلا به عفونت در بیمارانی که توسط جراحان ریش‌داری درمان می‌شدند که از ماسک جراحی استفاده می‌کردند، نسبت به بیماران جراحان بدون ریش بالاتر نبود.

ریش‌ گاهی می‌تواند باعث انتقال عفونت‌های پوستی مانند زردزخم شود. زردزخم نوعی جوش مسری است که اغلب توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد می‌شود. این باکتری‌ معمولا در موی صورت یافت می‌شود. در موارد نادر و خصوصا در شرایط بهداشت ضعیف یا تماس با فرد آلوده، انگل‌هایی مانند شپش عانه (شپش تناسلی) که معمولا در ناحیه کشاله ران زندگی می‌کند، می‌توانند در ریش، ابرو یا مژه نیز ظاهر شوند.

 
لزوم رعایت بهداشت ریش
ریش‌هایی که به خوبی از آن‌ها مراقبت نمی‌شوند، می‌توانند باعث تحریک، التهاب و عفونت شوند. پوست زیر ریش که سرشار از عروق خونی، پایانه‌های عصبی و سلول‌های ایمنی است، نسبت به عوامل میکروبی و محیطی بسیار حساس است. زمانی که چربی طبیعی پوست (سبوم)، سلول‌های مرده، باقی‌مانده‌ی غذا و آلودگی‌ها در این ناحیه جمع می‌شوند، می‌توانند پوست را تحریک کنند و زمینه‌ساز رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها شوند.

کارشناسان به‌شدت توصیه می‌کنند که ریش و صورت خود را هر روز شست‌وشو دهید. این کار باعث ازبین‌رفتن آلودگی‌ها، چربی‌ها، مواد حساسیت‌زا و سلول‌های مرده‌ی پوست می‌شود و از تجمع میکروب‌ها جلوگیری می‌کند.

متخصصان پوست همچنین توصیه می‌کنند که برای جلوگیری از خشکی، از مرطوب‌کننده استفاده، با شانه مخصوص ذرات باقی‌مانده را پاک و ریش خود را به‌طور منظم کوتاه کنید. این اقدامات نه‌تنها به حفظ بهداشت کمک می‌کنند، بلکه سلامت و ظاهر ریش را نیز بهبود می‌بخشند.

پس، آیا ریش‌ واقعا آلوده‌ است؟ همچون بسیاری از موارد دیگر، این موضوع به میزان رسیدگی و مراقبت شما بستگی دارد. با رعایت بهداشت روزانه و اصلاح مناسب، ریش‌ خطر چندانی ندارد و حتی ممکن است سالم‌تر از چیزی باشد که زمانی تصور می‌شد.