ایرنا/ مدیریت جامع و علمی بر مزارع و بهره‌گیری از ابزارهای تحقیقاتی سبب شده استان ایلام در سال‌های اخیر به یکی از مناطق پیشتاز کشور در مبارزه هوشمند با آفات و بیماری‌های مخرب محصولات راهبردی کشاورزی تبدیل شود؛ نبردی مستمر که نه‌ تنها به حفظ امنیت غذایی بلکه به پایداری کشاورزی منطقه ک کرده است.

بررسی روند مقابله با آفات و بیماری‌ها در زمین‌های زیر کشت غلات و دانه‌های روغنی ایلام در سال زراعی جاری (۱۴۰۳ - ۱۴۰۴) حاکی از راهبردی فراتر از واکنش، مبتنی بر پیشگیری و مدیریت خطر است؛ رویکردی که توسط مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان با مشارکت مراکز جهاد کشاورزی شهرستان‌ها طراحی و اجرا شده است.

آفات هدف‌گذاری‌شده: ملخ، سن گندم، مینوز، گل‌جالیز

بر پایه گزارش‌های میدانی، در سال زراعی جاری حدود ۱۳۰ هکتار از زمین‌های استان با حمله ملخ مواجه بوده‌اند که با انجام عملیات کنترلی به‌ موقع، این تهدید در نطفه مهار شد. این سطح مبارزه، نسبت به میانگین سال‌های گذشته کاهش یافته که نشان‌دهنده تأثیر اقدام‌های پایش پیش‌فصل و مدیریت زیست‌محیطی است.

سن گندم اما همچنان مهم‌ترین آفت در کشت‌زارهای غله استان محسوب می‌شود؛ به گفته دکتر جواد اشرفی، عضو هیات علمی و کارشناس علوم زراعی مرکز تحقیقات کشاورزی ایلام، آلودگی در سطح ۷۰ هزار هکتار از مزارع گزارش شده بود که عملیات مبارزه در ۴۲ هزار هکتار اجرا شد.

وی تأکید کرد: با وجود این عملیات، کنترل کامل سن گندم نیازمند استمرار فعالیت‌های میدانی، رصد تراکم آفت و فرهنگ‌سازی میان کشاورزان است.

آفت مینوز (پروانه برگ‌خوار) نیز در سطح سه هزار هکتار از مزراع غلات گزارش و مبارزه علیه آن انجام شد؛ این آفت که به برگ و جوانه گندم خسارت وارد می‌کند، در صورت مدیریت نشدن منجر به کاهش شدید عملکرد می‌شود.

مبارزه‌ای پیشگیرانه با بیماری‌های قارچی در مهران و دهلران

در حوزه بیماری‌های قارچی، شهرستان‌های مهران و دهلران با توجه به اقلیم گرم و مرطوب خود، کانون‌های حساس بیماری‌هایی همچون زنگ زرد، زنگ قهوه‌ای و سپتوریوز محسوب می‌شوند.

در مهران با وجود آلودگی ۵۰۰ هکتار، مبارزه در دو هزار هکتار انجام شد که این نسبت (چهار برابر سطح آلودگی) نشانگر اتخاذ سیاست‌های کنترلی پیشگیرانه برای جلوگیری از توسعه بیماری‌ها به دیگر مزراع است. در دهلران نیز از ۱۰۰ هکتار سطح آلوده، مبارزه در سطح یک‌هزار هکتار صورت گرفته که یک الگوی موفق در اقدام‌های فراتر از نقطه بحرانی آلودگی تلقی می‌شود.

یکی از دشوارترین آفات زراعی استان در سال جاری، گیاه انگلی گل جالیز بوده که با اتصال مستقیم به ریشه، مانع از جذب مواد غذایی توسط گیاه میزبان می‌شود. در این سال زراعی، حدود پنج هزار و ۹۲۰ هکتار از مزارع کلزا در استان به گل جالیز آلوده شد.

اشرفی در این باره افزود: مبارزه در سه نوبت و در مجموع در پنج هزار و ۸۵۵ هکتار انجام شد که شامل سه هزار و ۲۳۰ هکتار در نوبت نخست، دو هزار و ۲۴۰ هکتار در نوبت دوم و ۳۸۵ هکتار در نوبت سوم بود.

دهلران بیشترین میزان آلودگی و عملیات مبارزه را به خود اختصاص داد و از پنج هزار و ۸۰۰ هکتار زمین‌های آلوده این شهرستان، مبارزه در سه نوبت با مجموع سطح پنج هزار و ۶۰۰

هکتار اجرا شد. این روند که با بخشنامه‌های فنی مرکز تحقیقات همراه بوده نمونه‌ای از اقدام‌های ترکیبی با بهره‌گیری از سموم انتخابی و مدیریت تقویم زراعی به شمار می‌آید.

آموزش، مستندسازی و تقویت مبارزه بیولوژیک؛ سه ضلع کشاورزی هوشمند

اشرفی در ادامه با اشاره به نقش حیاتی آموزش کشاورزان، بر ترویج شیوه‌های مبارزه تلفیقی (بیولوژیک، زراعی و شیمیایی) تأکید کرد و افزود که برای موفقیت در سال‌های آینده، باید داده‌های مربوط به سطح آلودگی میزان سم‌پاشی، نوع آفت و نتایج حاصل به‌ صورت علمی مستندسازی و در اختیار برنامه‌ریزان قرار گیرد.

وی اجرای طرح‌های آموزشی فصلی در روستاها، توسعه ایستگاه‌های هشدار دهنده آفات، استفاده از ارقام مقاوم به بیماری و حذف تناوب‌های پرخطر زراعی را از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش هزینه‌های مبارزه با آفات و ارتقای سلامت محصولات دانست.

از مجموع ۳۴۰ هزار هکتار زمین‌های کشاورزی ایلام، حدود ۱۵۵ هزار هکتار در سال زراعی جاری به کشت گندم اختصاص یافته که شامل ۶۵ هزار هکتار آبی و ۹۰ هزار هکتار دیم است. همچنین ۱۳ هزار هکتار از زمین نیز به کشت دانه روغنی کلزا اختصاص یافت.