زومیت/ تغییرات اقلیمی ممکن است احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب را حدود ۵۰ درصد افزایش دهد؛ وضعیتی که می‌تواند بر سلامت، رفاه و بهره‌وری جامعه اثرگذار باشد.

مطالعه‌ای جدید تأثیر افزایش دمای محلی و تغییرات اقلیمی را بر آپنه‌ی انسدادی خواب (OSA)  بررسی کرده است. OSA حالتی است که در آن مسیرهای هوایی فرد هنگام خواب مسدود و برای مدت بیش از ۱۰ ثانیه، دست‌کم پنج بار در هر ساعت در طول شب دچار اختلال می‌شود.

دکتر بَستین لو‌شا، دانشمند حوزه‌ی خواب از دانشگاه فلیندرز در استرالیا و سرپرست مطالعه، می‌گوید: «مطالعه‌ی جدید با بررسی اینکه آیا دمای محیط می‌تواند شدت OSA را تحت تأثیر قرار دهد یا خیر به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از تأثیر عوامل محیطی مانند تغییرات اقلیمی بر سلامت داشته باشیم. در کل، از شدت ارتباط میان دمای محیط و شدت OSA شگفت‌زده شدیم.»

بیش از نزدیک به یک میلیارد نفر در سراسر جهان به اختلال خواب OSA مبتلا هستند، اما بسیاری از آن‌ها حتی از وجود آن بی‌خبرند؛ در حالی که OSA می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت افراد داشته باشد.
آپنه انسدادی خواب علاوه بر کاهش کیفیت خواب، می‌تواند سطح اکسیژن و دی‌اکسید کربن خون را نیز تغییر دهد. این عدم تعادل در بلندمدت، می‌تواند بر سوخت‌وساز انسولین و گلوکز، عملکرد شناختی و خلق‌وخو تأثیر بگذارد و حتی به مشکلات قلبی‌عروقی مانند نارسایی قلبی و سکته مغزی منجر شود. تحقیقات پیشین نیز نشان داده‌اند که OSA درمان‌نشده یا شدید، با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر زوال عقل، پارکینسون، تصادفات رانندگی و افزایش نرخ مرگ‌ومیر کلی مرتبط است.

لو‌شا و همکارانش برای مطالعه از داده‌های به‌دست‌آمده از حسگر خوابی که زیر تشک قرار می‌گیرد استفاده کردند. این حسگر در بازه‌ی زمانی ژانویه ۲۰۲۰ تا سپتامبر ۲۰۲۳ توسط ۱۱۶٬۶۲۰ نفر در ۲۹ کشور مورد استفاده قرار گرفت و با شناسایی حرکات و صداها، اطلاعاتی را فراهم کرد که می‌توان از آن‌ها برای تخمین زمان خواب، کیفیت آن و الگوهای تنفسی بهره برد.

محققان داده‌ها‌ی حدود ۵۰۰ شب مجزا برای هر فرد شرکت‌کننده را با اطلاعات دقیق ۲۴ ساعته‌ی دمایی نزدیک‌ترین شهر به محل زندگی شرکت‌کنندگان تطبیق دادند. در سال ۲۰۲۳، این داده‌ها با ثبت بالاترین میانگین دمای جهانی طی بیش از ۲۰۰۰ سال اخیر همزمان شد؛ یعنی ۲٫۰۷ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح دما در دوران پیشاصنعتی.

لو‌شا می‌گوید: «دمای بالاتر با ۴۵ درصد افزایش احتمال تجربه‌ی  OSA در یک شب خاص مرتبط بود.» او افزود: «افزایش شیوع OSA در سال ۲۰۲۳ دراثر گرمایش جهانی، به ازدست‌رفتن حدود ۸۰۰هزار سال زندگی سالم در میان ۲۹ کشور مورد مطالعه منجر شد. این عدد قابل‌مقایسه با بیماری‌هایی جدی مانند اختلال دوقطبی، پارکینسون یا بیماری‌های مزمن کلیوی است.»

محققان برآورد کرده‌اند که بار ناشی از کاهش رفاه و بهره‌وری در محل کار، در مجموع حدود ۹۸ میلیارد دلار آمریکا به‌همراه ازدست‌رفتن حدود ۱۰۵ میلیون روز کاری برای اقتصاد جهانی هزینه داشته است. به طور کلی، نتایج مطالعه نشان می‌دهد که در صورت ادامه‌ی روند افزایش دمای کره زمین، بار اجتماعی ناشی از آپنه انسدادی خواب تا پایان قرن بیست‌ویکم (حدود سال ۲۱۰۰)، تقریباً دو برابر بیشتر از سطح فعلی آن (یعنی وضعیت موجود بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳) خواهد شد.

استفاده از دستگاه‌های تهویه در کیفیت خواب موثر است
لو‌شا می‌افزاید: «نکته‌ی مهم این است که یافته‌های مطالعه در مناطق مختلف جهان یکسان نبودند؛ به‌طوری‌که افراد ساکن کشورهای اروپایی در مقایسه با ساکنان استرالیا و ایالات متحده در زمان افزایش دما، نرخ بالاتری از ابتلا به OSA را تجربه کردند. این نرخ متفاوت احتمالاً ناشی از تفاوت در میزان استفاده از دستگاه‌های تهویه مطبوع (مانند کولر) در این کشورها بوده است.»
از آنجایی که حسگرهای خواب مورد استفاده در تحقیق بیشتر در دسترس افراد با وضعیت اجتماعی–اقتصادی بالاتر یا در کشورهای توسعه‌یافته بوده‌اند، مطالعه ممکن است هزینه‌ها و اثرات واقعی سلامت و اقتصادی OSA تشدیدشده توسط تغییرات اقلیمی را کمتر از واقعیت نشان داده باشد. محققان همچنین خاطرنشان کرده‌اند که این گروه از افراد معمولاً دسترسی به محیط خواب مطلوب‌تر و سیستم‌های تهویه مطبوع مؤثرتر دارند؛ بنابراین، تأثیر دمای بالا بر خواب آن‌ها ممکن است تا حدی کاهش یافته باشد.

مدل‌سازی‌هایی که بر پایه‌ی سیاست‌های تغییرات اقلیمی دولت‌ها تا سال ۲۰۲۰ انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که در صورت عدم کاهش بیشتر در انتشار گازهای گلخانه‌ای، میانگین دمای زمین تا سال ۲۱۰۰ حدود ۲٫۱ تا ۳٫۴ درجه‌ی سانتی‌گراد افزایش خواهد یافت.

نویسندگان مطالعه گزارش داده‌اند که پیامدهای سلامت و اقتصادی ناشی از افزایش دما بسیار چشم‌گیر خواهند بود و افزایش شیوع اختلال آپنه‌ی انسدادی خواب (OSA) در چنین سناریویی، می‌تواند بار کلی این بیماری را در سطح جهانی دو برابر کند.

مطالعه در مجله‌ی علمی نیچر کامیونیکیشنز منتشر شده است.