در قلب سرزمین سرسبز مازندران، جایی در ارتفاعات جنوبی شهرستان بابل، روستایی به‌نام انجیلسی آرمیده است؛ روستایی با طبیعتی خیره‌کننده، پوشیده از جنگل‌های انبوه، چشمه‌سارهای زلال، و هوایی که تا همین چند دهه پیش، آمیخته با بوی خاک خیس و صدای زنگوله دام‌ها بود. انجیلسی نه‌تنها محل زندگی مردمانی سخت‌کوش و مهمان‌نواز بود، بلکه تجلی‌گاهی از همزیستی انسان با طبیعت به‌شمار می‌رفت؛ مأمنی آرام برای زندگی سنتی، سالم و بی‌حاشیه.

اما این بهشت کوچک، از حدود 27 سال پیش گرفتار زخمی شد که هر روز عمیق‌تر شد، زخم زباله. در تصمیمی غیرکارشناسی و بی‌توجه به ظرفیت‌های طبیعی و زیست‌محیطی منطقه، سایت دپوی زباله شهرستان بابل به دل این روستای بکر سپرده شد؛ سایتی که نه‌تنها به‌لحاظ جانمایی اشتباه بود، بلکه با بی‌توجهی به استانداردهای محیط‌زیستی، خیلی زود به منشأ بحران بدل شد.

انباشت بی‌رویه زباله‌های شهری، روان شدن شیرابه‌ها در دل جنگل، و بوی تعفنی که به‌تدریج جایگزین عطر سبزه‌زار شد، آرامش دیرین انجیلسی را ربود، دیگر نه از صدای آب چشمه خبری بود، نه از آرامش مردم و نه از سلامتی خاک و دام، آنچه باقی ماند، روستایی بود گرفتار انبوه زباله‌ها و انکار سال‌ها مطالبه‌گری بی‌پاسخ.

اکنون پس از نزدیک به سه دهه، آن زخم قدیمی نه‌تنها التیام نیافته، بلکه آثار آن دامنگیر کل شهرستان شده است؛ و انجیلسی، نماد یک تصمیم اشتباه در مواجهه با مسئله زباله، به قصه‌ای پرغصه در دل طبیعت بابل تبدیل شده است.

27 سال انتظار برای اجرای عدالت

اهالی انجیلسی سال‌ها با پسماندهای شهری، شیرابه‌های سمی، آلودگی‌های گسترده و بوی تعفن مداوم دست‌وپنجه نرم کردند؛ اما صدای اعتراض‌شان یا شنیده نمی‌شد یا راه به جایی نمی‌برد، تا اینکه سرانجام در سال 1402، پس از سال‌ها پیگیری بی‌وقفه، موفق شدند از طریق دستگاه قضایی، حکم قطعی انتقال محل دپوی زباله را دریافت کنند.

در پی این حکم، شورای حفظ حقوق بیت‌المال شهرستان بابل که با حضور رئیس‌کل وقت دادگستری مازندران تشکیل جلسه داده بود، ضرب‌الاجلی تا 15 اسفند 1402 برای اجرای این تصمیم تعیین کرد؛ ضرب‌الاجلی که متأسفانه در عمل اجرایی نشد و بار دیگر امید اهالی به یأس بدل شد.

اما روستاییان ناامید نشدند، با بستن مسیر ورود کامیون‌های حمل زباله و نگهبانی شبانه، دست به اقداماتی اعتراضی اما مسالمت‌آمیز زدند، نهایتاً در اردیبهشت 1403، با پافشاری مردم و پیگیری دستگاه قضایی، سایت انجیلسی برای همیشه به‌روی زباله‌های شهرستان بابل بسته شد.

بحرانی تازه پس از بستن سایت انجیلسی

اگرچه بسته شدن سایت انجیلسی گامی در راستای عدالت زیست‌محیطی و خواست مردم بود، اما مشکل دیگری را به وجود آورد. با نبود جایگزینی مناسب برای دفن زباله، بار دیگر مدیریت پسماند بابل با بحرانی جدید روبه‌رو شد.

در این شرایط، سکویی که سال‌ها پیش در حاشیه پل تاریخی محمدحسن‌خان جهت تخلیه شیرابه‌های زباله احداث شده بود، به‌طور موقت تبدیل به محل جمع‌آوری زباله‌های شهر شد. روزانه بیش از 400 تُن پسماند شهری به این مکان منتقل می‌شود؛ آن‌هم در منطقه‌ای پرتردد، تاریخی و نزدیک به بازار سبزیجات معروف امام حسین(ع)، که همواره میزبان هزاران شهروند و مسافر است.

بوی تعفن شدید، عبور را برای مردم سخت کرده است؛ به‌گونه‌ای که برخی مجبور به استفاده از ماسک می‌شوند و بسیاری از عابران از سردرد و حالت تهوع ناشی از این بوی آزاردهنده گلایه دارند. کنار آن، ترافیک سنگین پل و شلوغی بازار، مشکلات را دوچندان کرده است.

زباله‌ها به استان دیگر منتقل شده‌اند

مصطفی میرتبار، فرماندار بابل، با حضور در محل دپوی زباله، وضعیت را بحرانی توصیف کرد و گفت: «وجود 10 هزار تن زباله دپوشده در این سکو، به یک چالش بزرگ برای شهروندان تبدیل شده است و بوی نامطبوع آن، تا چندکیلومتری قابل استشمام است.»

وی تأکید کرد که با پیگیری‌های صورت‌گرفته و حمایت استاندار مازندران، بخشی از زباله‌های بابل موقتاً به استانی دیگر منتقل شده‌اند. اما او در عین حال خاطرنشان کرد که شهرستان بابل هنوز هیچ مکان دائمی برای دفن یا پردازش اصولی پسماند ندارد.

راه برون‌رفت: کمپوست یا بحران دائمی؟

میرتبار راه‌حل اصلی را در ساخت کارخانه کمپوست دانست و افزود: «سرمایه‌گذاری در حوزه بازیافت پسماند نیازمند ورود بخش خصوصی توانمند است. استانداری از حضور سرمایه‌گذاران استقبال می‌کند، اما متأسفانه هنوز برخی موانع در سطح شهرستان باقی است.»

وی ابراز امیدواری کرد که با بسیج همه ظرفیت‌های استانی و شهرستانی، بتوان این ابربحران چندساله را پایان داد و نفس تازه‌ای به طبیعت و زندگی مردم بابل بخشید.

در شرایطی که روز به روز بر حجم زباله‌ها افزوده می‌شود، بی‌تردید تداوم وضعیت فعلی، نه‌تنها برای محیط زیست، بلکه برای سلامت عمومی، گردشگری و اقتصاد منطقه تهدیدی جدی است.