خراسان/ پدیده این دوره از جام باشگاه‌های جهان یک تیم برزیلی بود که بدون ستاره و با کمک دو ستون ۴۴ و ۴۰ ساله تیمش تا مرحله نیمه‌نهایی پیش رفت؛ از حفظ انگیزه برای پیشرفت در سن بالا گفتیم 
فینال جام باشگاه‌های جهان فردا بین چلسی و پاری‌سن‌ژرمن برگزار خواهد شد اما پدیده این دوره از مسابقات یک باشگاه برزیلی است. «فلومیننزه» با تکیه بر نظم دفاعی و دقت تاکتیکی یک شگفتی رقم زد و تا مرحله نیمه‌نهایی بالا آمد. دو ستون اصلی این تیم، دروازه‌بان «فابیو» و مدافع مرکزی، «تیاگو سیلوا» هستند؛ یکی ۴۴ ساله و دیگری ۴۰ ساله. جالب است عملکرد درخشان سیلوا در این سن و سال چنان چشم‌گیر بوده که برخی خواهان بازگشت او به تیم ‌ملی برزیل شده‌اند. اما چرا بعضی افراد در سن بالا دست از تلاش می‌کشند و باید چطور انگیزه برای پیشرفت را حفظ کرد؟
 چرایی ناامیدشدن انسان در میان‌سالی از پیشرفت
میان‌سالی، گذرگاهی‌است که در آن دیگر نمی‌توان همه‌ رؤیاها را به «آینده» حواله داد. دیگر وقت آن گذشته که آدم بگوید: «بعداً شروع می‌کنم». این‌جا، فرد به خودش نگاه می‌کند و می‌پرسد: «من با این ‌همه سال زیستن، چه ساخته‌ام؟» اگر پاسخ این سؤال مبهم یا دردناک باشد، ناامیدی پنهان اما عمیقی در روان خانه می‌کند. ناامیدی از پیشرفت در این سن، بیشتر از آن‌که واقعیتِ بیرونی باشد، زاده‌ درونِ خسته و نادیده‌گرفته شده است. روان‌شناسی مثبت‌گرا و تحقیقات رشد در بزرگسالی نشان داده‌اند که رشد روانی، معنا، یادگیری و حتی تحول عمیق، در هر سنی ممکن است به شرطی که فرد دست از مقایسه با گذشته بردارد و جرئت دوباره‌ آغاز کردن را پیدا کند. میان‌سالی می‌تواند پایان نباشد؛ می‌تواند آغازی پخته‌تر و انسانی‌تر باشد، اگر به‌جای مرثیه، انتخاب شود که یک بار دیگر، این‌بار آگاهانه، زیسته شود.
برای حفظ انگیزه در سنین بالا چه باید کرد؟
۱ بازتعریف موفقیت شخصی| روان‌شناسی رشد به ما می‌گوید که انسان در هر دوره‌ای از زندگی، نیاز به بازتعریف معنا دارد. چیزی که در ۲۵ سالگی انگیزه‌بخش بوده، شاید در ۵۵ سالگی دیگر کارایی نداشته باشد. بازتعریف موفقیت یعنی این‌که فرد از خود بپرسد: اکنون چه چیزی برایم ارزش دارد؟ موفقیت اگر از درون بجوشد، نه از مقایسه با دیگران یا قضاوت‌های بیرونی، می‌تواند انگیزه‌ای عمیق و پایدار ایجاد کند. درواقع، در میان‌سالی، انسان دعوت می‌شود تا برای اولین‌بار نه چیزی را «به‌دست آورد»، بلکه بفهمد «چه چیزی برایش کافی ا‌ست» و این، خودش نوعی بلوغ درونی و اوج‌گیری پنهان است.
۲یادگیری مادام‌العمر | مطالعات نشان داده‌اند که مغز انسان تا سالخوردگی هم قابلیت شکل‌دهی مجدد دارد. اما آن‌چه در این مسیر حیاتی است، حفظ کنجکاوی و یادگیری مداوم است. درواقع، ذهنی که درگیر یادگیری باشد، نه‌تنها دیرتر فرسوده می‌شود، بلکه خود به‌تنهایی منبع انگیزه است.
۳ دوری از محیط‌های فرسایشی| هیچ‌چیز به‌اندازه‌ محیط اطراف در انگیزه‌ی فرد مؤثر نیست. اگر در میان‌سالی در جمعی باشید که همه چیز را تمام‌شده می‌دانند، یا مدام از ناامیدی و ناتوانی حرف می‌زنند، به‌زودی این الگو در ذهن شما هم تثبیت می‌شود. برعکس، بودن با افرادی که در سنین بالا هم پویا هستند، کار می‌کنند، یاد می‌گیرند یا تغییر ایجاد می‌کنند، ذهن را تحریک کرده و الگوهای رفتاری مثبت را تقویت می‌کند.
۴ شروع دوباره از نقطه‌ ضعف| دعوت به شروع دوباره از نقطه‌ ضعف شاید در ظاهر ساده به‌نظر برسد، اما در باطن، حرکتی‌ است ژرف و جسورانه. وقتی انسانی در ۵۰، ۶۰ یا حتی ۷۰ سالگی، برخلاف تمام تردیدها و حرف مردم، دوباره به سراغ یاد گرفتن یک مهارت تازه، ترمیم یک ویژگی آسیب‌دیده یا ایستادن در برابر ترس دیرینه‌اش می‌رود، درواقع دارد پیام مهمی به روان خود می‌فرستد: «من هنوز زنده‌ام، هنوز در من نیروی رشد هست.» همین پیام، انگیزه‌ای پنهان اما ماندگار برای تلاش می‌سازد.
نویسنده: زهرا فولادی | روان‌شناس