نخستین آنها تیتو ویلانووا بود؛ کسی که در شکل‌گیری بارسلونای طلایی اوایل دهه 2010 نقشی کلیدی ایفا کرد. پس از خداحافظی پپ با بارسا، ویلانووا سکان تیم را در دست گرفت. هر چند در لیگ قهرمانان اروپا با شکست سنگین 7 بر صفر مقابل بایرن مونیخ حذف شد اما موفق شد لالیگا را فتح کند. اگر بیماری مجال می‌داد، شاید سرنوشت دیگری در انتظارش بود اما متأسفانه تیتو در سال 2014 بر اثر سرطان درگذشت و یادش همیشه زنده است.

پپ در منچسترسیتی دو مربی مستعد دیگر را نیز پرورش داد؛ میکل آرتتا و انزو مارسکا. آرتتا زودتر از شاگردی گواردیولا فارغ‌التحصیل شد و از پایان سال 2019 هدایت آرسنال را بر عهده گرفت. او هنوز جامی بزرگ مانند لیگ برتر یا لیگ قهرمانان اروپا را کسب نکرده اما توانسته آرسنال را به رده‌های بالای فوتبال انگلیس بازگرداند. تیمی که سال‌ها در حاشیه مانده بود، حالا دوباره در قامت یک مدعی ظاهر شده است. دو رتبه هشتم، سپس پنجم، و حالا مدام در جمع مدعیان.

آرتتا از حمایت بی‌سابقه مدیریت برخوردار شد؛ حمایتی که در فوتبال امروز نادر است. در بیشتر باشگاه‌ها چنین نتایجی به معنای اخراج مربی بود اما آرتتا ماند و کار کرد و حالا آرسنال را به ثباتی نسبی رسانده است.

در سوی دیگر؛ مارسکا تازه در سطح اول فوتبال قدم گذاشته اما گام‌هایش محکم بوده است. ابتدا با لسترسیتی به لیگ برتر صعود کرد و سپس هدایت چلسی را بر عهده گرفت. او حالا یک فصل کامل در لندن سپری کرده و تیمش را به قهرمانی لیگ کنفرانس و فینال جام جهانی باشگاه‌ها رسانده است؛ البته او هنوز جایگاهی همتراز آرتتا ندارد اما نشانه‌های پتانسیل بالا در کارش مشهود است. در برخی جنبه‌ها حتی می‌توان گفت از آرتتا جلوتر است.

مقایسه مسیر این دو مربی خالی از نکات ظریف نیست. آرتتا دو فصل نخست را با رتبه هشتم به پایان رساند و حتی فصل سوم نیز سهمیه لیگ قهرمانان را کسب نکرد. البته با قهرمانی در جام حذفی و سوپرجام، نشانه‌هایی از توانایی‌اش را نشان داد. اما با تیمی مثل آرسنال، این افتخارات کافی نبود. در عین حال، او تنها کسی بود که با چنین عملکردی در آن سطح، همچنان اعتماد مدیریت را حفظ کرد.

مارسکا اما با چالش متفاوتی روبرو شد. او از چمپیونشیپ به چلسی آمد؛ باشگاهی که با مدیریت تاد بولی، هیچ تعارفی با مربیان ندارد. توخل، پاتر و پوچتینو همگی پس از مدت کوتاهی کنار گذاشته شدند اما مارسکا برخلاف روند معمول، نه‌ تنها دوام آورد بلکه نتیجه هم گرفت. کسب سهمیه لیگ قهرمانان، قهرمانی در لیگ کنفرانس و حالا فینال جام جهانی باشگاه‌ها.

چلسی تیمی پرهزینه است اما برخلاف تصور رایج، پول‌هایش را بیشتر روی پتانسیل خرج می‌کند تا ستاره‌های آماده. مارسکا از این پتانسیل به بهترین شکل استفاده می‌کند. او اهل ریسک و نوآوری است. بازیکنان را در پست‌های غیرمتعارف می‌گذارد و از آنها خروجی می‌گیرد. گوستو و کوکوریا در میانه زمین بازی می‌کنند، کایسدو بین هافبک و دفاع جابجا می‌شود و حتی بازیکنان تهاجمی مثل مادوئکه و پدرو نتو در نقش فول‌بک به میدان می‌روند. انزو فرناندز هم به‌ جای نقش سنتی‌اش، حالا در خط حمله حضوری پررنگ‌تر دارد.

شاید مارسکا این انعطاف و رویکرد باز را از مانوئل پلگرینی آموخته باشد؛ مربی شیلیایی‌ که خودش را با بازیکنان تطبیق می‌دهد، نه بالعکس. تفاوتی کلیدی با پپ گواردیولا که بازیکنانی متناسب با سیستمش می‌خواهد. این ویژگی، یک برگ برنده بزرگ برای مارسکا است.

چلسی تحت هدایت او تیمی سازگار است. از سبک خاصی پیروی نمی‌کند و به هیچ تاکتیکی وابسته نیست. این تیم می‌تواند بسته به شرایط، تغییر کند و این انعطاف‌پذیری چیزی است که آرسنالِ آرتتا هنوز در آن ضعف دارد.

آرتتا مربی‌ است با وسواس کنترلی شدید. همه‌چیز باید دقیق، تمرین‌ شده و پیش‌بینی‌پذیر باشد اما اگر این نقشه از پیش تعیین‌ شده شکست بخورد، آرتتا به‌ سختی تغییر می‌دهد. مارتین اودگارد، ستاره نروژی آرسنال نماد همین نگاه است. بازیکنی با استعداد اما محتاط و کم‌ریسک و همین رویکرد است که آرسنال را در لحظه‌های سرنوشت‌ساز، شکننده نشان می‌دهد: "ریسک کم، پاداش کم".

حال فصل جدید لیگ برتر در آستانه آغاز است و رقابت بین شاگردان پپ وارد مرحله تازه‌ای می‌شود. فصل پیش، جدال دو تیم به تساوی یک - یک در استمفوردبریج و پیروزی یک بر صفر آرسنال در امارات انجامید.

آرتتا با وجود اینکه هنوز جام نگرفته، توانسته ثباتی ارزشمند ایجاد کند. آرسنال سه فصل متوالی در بین دو تیم برتر بوده است اما آیا مارسکا هم می‌تواند موفقیت فصل گذشته را تثبیت کند؟ صعود سخت است، اما ماندن سخت‌تر.

و حالا در آستانه فصلی جدید، انزو ممکن است به‌ عنوان قهرمان جهان وارد لیگ شود؛ در حالی که آرتتا اصلاً در آن رقابت حضور نداشت و پپ در مرحله یک‌هشتم کنار رفت؛ مارسکا اما به فینال رسیده است.