ad/   طبق گزارش مجله فوربس و بررسی های تیم ، تنها در سال ۲۰۲۳ بیش از ۵۰ هزار فروشگاه خرده‌فروشی در آمریکا به دلیل کاهش فروش و رقابت آنلاین تعطیل شدند. این عدد فقط مختص یک کشور است، اما بازتابی از واقعیتی جهانی است که کسب‌وکارهای سنتی در حال تجربه آن هستند.
سال‌هاست که بسیاری از مشاغل به شیوه‌ای ثابت و سنتی فعالیت می‌کنند؛ فروشگاه‌هایی که تابلویشان خاک گرفته، خدماتی که فقط حضوری ارائه می‌شوند و کسب‌وکارهایی که هیچ ردپایی از خود در فضای دیجیتال باقی نگذاشته‌اند. اما جهان در حال تغییر است؛ فناوری با سرعتی سرسام‌آور در حال پیشرفت است و رفتار مشتریان نیز به تبع آن تغییر کرده است. مردم امروز ترجیح می‌دهند در خانه، پشت گوشی یا لپ‌تاپ خود، محصولات را بررسی کنند، نظرات دیگران را بخوانند، قیمت‌ها را مقایسه کنند و در نهایت خریدشان را تنها با چند کلیک انجام دهند.
در چنین شرایطی، نگرانی نسبت به آینده کاملاً منطقی است. بسیاری از صاحبان کسب‌وکار تصور می‌کنند چون سال‌ها مشتری داشته‌اند، آینده هم برایشان تضمین‌شده است. اما واقعیت این است که مشتری امروز با مشتری دیروز فرق دارد. اگر شما کسب‌وکار خود را با نیازهای روز جامعه هماهنگ نکنید، به‌سادگی از گردونه رقابت حذف می‌شوید. این نگرانی از آینده، نه برای ایجاد ترس بلکه برای بیدار شدن از خوابِ آسودگی است. در واقع، کسی که زودتر متوجه این تغییرات شود، شانس بیشتری برای بقا و حتی رشد در دنیای فردا دارد.

چه عواملی باعث نابودی کسب‌وکارها می‌شوند؟

در سال‌های اخیر، بسیاری از کسب‌وکارهایی که روزی پررونق بودند، به تدریج کم‌رنگ یا کاملاً ناپدید شده‌اند. شاید از خود بپرسید چرا؟ چه چیزی باعث می‌شود کسب‌وکاری که سال‌ها مشتری ثابت داشته، ناگهان سقوط کند؟ پاسخ این سؤال در مجموعه‌ای از عوامل نهفته است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

۱. تحول دیجیتال

یکی از اصلی‌ترین دلایل نابودی کسب‌وکارهای سنتی، سرعت بالای تحول دیجیتال است. امروز دیگر داشتن فقط یک مغازه کافی نیست. اگر کسب‌وکاری وب‌سایت ندارد، در شبکه‌های اجتماعی فعال نیست یا از ابزارهای دیجیتال برای جذب و حفظ مشتری استفاده نمی‌کند، به‌زودی جای خود را به رقبایی خواهد داد که سریع‌تر با تکنولوژی هماهنگ شده‌اند. به عنوان مثال، یک فروشگاه لوازم‌التحریر که فقط فروش حضوری دارد، در برابر فروشگاهی که با راه‌اندازی یک سایت ساده، خدماتش را به سراسر کشور ارائه می‌دهد، شانسی برای بقا نخواهد داشت.

۲. ظهور هوش مصنوعی و اتوماسیون

در بسیاری از صنایع، هوش مصنوعی مشاغلی را که تکراری یا وقت‌گیر هستند، به‌سرعت جایگزین کرده است. برای نمونه، چت‌بات‌ها در حال گرفتن جای بخش پاسخ‌گویی به مشتریان هستند، و ابزارهای تولید محتوا با هوش مصنوعی، شغل‌های وابسته به تولید متن را تغییر داده‌اند. کسب‌وکارهایی که از این ابزارها استفاده نمی‌کنند یا آن‌ها را تهدید می‌بینند، از رقابت عقب می‌مانند.

۳. تغییر رفتار مصرف‌کننده

مشتری امروز دیگر فقط به دنبال خرید یک کالا نیست؛ او تجربه خرید، راحتی، شفافیت و سرعت می‌خواهد. افراد پیش از خرید، جست‌وجو می‌کنند، نظرات دیگران را می‌خوانند و دنبال برندهایی هستند که به آن‌ها حس اعتماد و راحتی بدهند. کسب‌وکاری که این تغییرات را نادیده بگیرد و همچنان بر روش‌های قدیمی مثل تبلیغات بنری یا فروش صرفاً حضوری تکیه کند، دیر یا زود مشتریان خود را از دست خواهد داد.

۴. بحران‌های اقتصادی و شرایط غیرقابل پیش‌بینی

وقایع جهانی مانند پاندمی کرونا نشان داد که بسیاری از کسب‌وکارها تا چه حد شکننده هستند. رستوران‌هایی که سیستم سفارش آنلاین نداشتند، در دوران قرنطینه تعطیل شدند. اما آن‌هایی که سریعاً خدمات خود را دیجیتال کردند، نه‌تنها دوام آوردند، بلکه بازار جدیدی هم به‌دست آوردند.

۵. رقابت فشرده و جهانی شدن بازار

امروز دیگر فقط با هم‌محله‌ای‌های خود رقابت نمی‌کنید. مشتری می‌تواند کالای مشابه شما را از یک فروشگاه اینترنتی در شهر یا حتی کشور دیگر تهیه کند. این یعنی باید مزیتی داشته باشید که مشتری را جذب کند، و این مزیت بدون ابزارهای دیجیتال تقریباً ممکن نیست.
در نهایت باید گفت که نابودی کسب‌وکارها، اغلب نتیجه‌ی یک اتفاق ناگهانی نیست، بلکه حاصل بی‌توجهی به تغییراتی است که آرام ولی پیوسته اتفاق می‌افتند. اگر چشم‌مان را به این تغییرات ببندیم، ممکن است خیلی زود، دیگر جایی در بازار نداشته باشیم.

۱۰ کسب‌وکار در معرض خطر نابودی تا سال ۲۰۳۰

 در طول دهه گذشته، بسیاری از مشاغلی که زمانی پررونق بودند، به تدریج دچار افت یا نابودی شده‌اند. تا سال ۲۰۳۰ این روند با شتاب بیشتری ادامه خواهد یافت و برخی از کسب‌وکارهایی که امروز هنوز پابرجا هستند، در آینده‌ای نه‌چندان دور دیگر جایی در بازار نخواهند داشت. در ادامه به ۱۰ نمونه از این کسب‌وکارها اشاره می‌کنیم که در ایران نیز با خطر جدی مواجه‌اند:

1-فروشگاه‌های محصولات فیزیکی مانند DVD، CD و کتاب‌های کنکوری

در دهه ۸۰ و حتی اوایل ۹۰، خرید DVD فیلم‌های روز و CD‌های موسیقی یکی از فعالیت‌های روزمره‌ی خیلی از مردم بود. فروشگاه‌های محصولات فرهنگی، محل تجمع علاقه‌مندان به فیلم، موسیقی و کتاب بودند. اما امروز با گسترش پلتفرم‌هایی مانند فیلیمو، نماوا، فیلم‌نت، اسپاتیفای (برای کاربران خارج از ایران) و البته یوتیوب، نیاز به تهیه‌ی نسخه‌ی فیزیکی تقریباً به صفر رسیده است. حتی نسل جدید دیگر دستگاه پخش DVD در خانه ندارد.
دانش‌آموزان هم به‌طور مشابه، دیگر سراغ کتاب‌فروشی‌های سنتی برای خرید کتاب‌های کمک‌درسی یا کنکوری نمی‌روند. اپلیکیشن‌هایی مانند آلا، گاجینو، تلویبیون و کلاسینو، آموزش‌های باکیفیت، قابل‌دسترس و ارزان‌تری را ارائه می‌دهند که در قالب ویدیو، تست آنلاین و حتی برنامه‌ریزی مطالعاتی قابل استفاده هستند.
در این میان، فروشگاه‌هایی که همچنان تمرکز خود را بر فروش محصولات فیزیکی مانند DVD، CD یا کتاب‌های کنکوری چاپی گذاشته‌اند، با کاهش شدید مشتری مواجه شده‌اند. حتی برخی کتاب‌فروشی‌های قدیمی در تهران و مشهد نیز به‌ناچار بخش‌هایی از فروشگاه خود را به لوازم‌التحریر، بازی فکری یا لوازم تزئینی اختصاص داده‌اند تا همچنان در بازار باقی بمانند.
راهکار برای این نوع کسب‌وکارها می‌تواند ورود به فروش آنلاین، ارائه نسخه دیجیتال محصولات، برگزاری نقد فیلم و کتاب به‌صورت مجازی یا همکاری با پلتفرم‌های استریم برای عرضه‌ی محتوای اختصاصی باشد.

2-دفاتر خدمات فتوکپی و تایپ

تا همین یک دهه پیش، در نزدیکی هر دانشگاه یا اداره‌ای، دفاتر فتوکپی و تایپ پررفت‌وآمدی وجود داشت که روزانه صدها صفحه جزوه، پایان‌نامه، فرم اداری یا نامه رسمی را چاپ، کپی یا تایپ می‌کردند. اما حالا شرایط تغییر کرده است. بیشتر دانشجویان لپ‌تاپ یا تبلت دارند. نرم‌افزارهای تایپ مانند ورد و گوگل‌داکس به‌راحتی در دسترس‌اند و حتی بسیاری از کارهای تایپ و ویرایش را می‌توان با هوش مصنوعی انجام داد. ارسال فایل از طریق واتساپ یا ایمیل برای پرینت خانگی یا حتی پرینترهای کوچک خانگی، نیاز به مراجعه حضوری را کم کرده است.
علاوه بر این، دیجیتالی شدن فرآیندهای اداری باعث شده بسیاری از ارگان‌ها دیگر نیازی به فرم‌های چاپی نداشته باشند. حتی ارسال اسناد از طریق سامانه‌های دولتی یا پلتفرم‌هایی مثل پیام‌رسان‌های اداری، جایگزین روش‌های قدیمی شده است. دفاتری که همچنان فقط خدمات پایه‌ای مانند فتوکپی سیاه‌وسفید یا تایپ ساده ارائه می‌دهند، به‌زودی با کاهش جدی درآمد روبه‌رو می‌شوند. اما اگر این مراکز، خدمات خود را توسعه دهند و مثلاً به طراحی گرافیک، چاپ کارت ویزیت، چاپ روی اجسام، چاپ دیجیتال فوری یا حتی ثبت سفارش آنلاین از طریق واتساپ و اینستاگرام روی بیاورند، همچنان می‌توانند در بازار باقی بمانند و حتی رشد کنند.

3-آژانس‌های مسافرتی سنتی

تا همین چند سال پیش، اگر کسی قصد سفر داشت، باید به آژانس مسافرتی مراجعه می‌کرد، فرم پر می‌کرد، تماس تلفنی می‌گرفت و منتظر صدور بلیت یا تأیید هتل می‌ماند. اما امروزه این فرایند به‌طور کامل دیجیتالی شده است. کافی‌ست وارد سایت‌هایی مانند علی‌بابا، فلای‌تودی، مستر بلیط یا حتی اپلیکیشن‌های موبایل‌شان شوید، مقصد را انتخاب کنید، قیمت‌ها را مقایسه کرده و تنها با چند کلیک بلیت خود را بخرید.
بسیاری از افراد به‌دلیل تجربه‌ی بهتر، صرفه‌جویی در وقت و شفافیت در قیمت‌ها، ترجیح می‌دهند به‌صورت مستقیم و آنلاین سفرشان را برنامه‌ریزی کنند. مراجعه حضوری به آژانس یا حتی تماس تلفنی، به‌ویژه برای سفرهای داخلی و ساده، در حال تبدیل شدن به یک رفتار منسوخ است. آژانس‌هایی که هنوز به روش سنتی فعالیت می‌کنند، هر سال سهم بیشتری از بازار را از دست می‌دهند، به‌ویژه اگر در فضای آنلاین حضور نداشته باشند یا وب‌سایت حرفه‌ای نداشته باشند.
تنها راه بقا برای این آژانس‌ها، تخصصی شدن در زمینه‌هایی است که پلتفرم‌ها نمی‌توانند پوشش دهند؛ مثلاً ارائه تورهای خاص، سفرهای ماجراجویانه یا خدمات شخصی‌سازی‌شده برای سفرهای گروهی، کاری یا پزشکی. همچنین راه‌اندازی سایت و اپلیکیشن، تولید محتوای سفر، مشاوره آنلاین و طراحی تجربه کاربری می‌تواند آن‌ها را از حالت سنتی خارج کرده و به بازار رقابت بازگرداند.

4-مغازه‌های خرده‌فروشی فاقد حضور آنلاین

یکی از واضح‌ترین نمونه‌های تهدید در بازار امروز، خرده‌فروشی‌هایی هستند که تنها به مشتری حضوری تکیه دارند. از سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های پوشاک گرفته تا عطاری‌ها، لوازم خانگی و حتی فروشندگان موبایل، همه در معرض تهدید فروشگاه‌های آنلاین و پلتفرم‌های خرید دیجیتال هستند.
در دوران شیوع کرونا، این موضوع بیش از هر زمان دیگری نمایان شد. مغازه‌هایی که هیچ حضور آنلاین نداشتند، ناگهان از چرخه فروش حذف شدند، در حالی‌که فروشگاه‌هایی که از قبل فروشگاه اینترنتی یا پیج اینستاگرام فعالی داشتند، توانستند مشتریان خود را حفظ کنند و حتی فروش بیشتری تجربه کنند. رفتار مصرف‌کنندگان نیز تغییر کرده است. مشتری امروز، حتی اگر در همان محله زندگی کند، ابتدا در گوگل یا اینستاگرام جست‌وجو می‌کند، قیمت را چک می‌کند، نظر دیگران را می‌خواند و در نهایت تصمیم می‌گیرد خرید کند. فروشگاه‌هایی که در این فضا حضور ندارند، عملاً از چشم مخاطب پنهان می‌مانند.
به‌عنوان مثال، عطاری‌ای که در اینستاگرام محتوای آموزشی در مورد خواص گیاهان دارویی منتشر می‌کند، لیست قیمت‌های خود را قرار می‌دهد و امکان سفارش از طریق دایرکت یا واتساپ دارد، به مراتب موفق‌تر از عطاری‌ای است که تنها تابلویی قدیمی بر سر در مغازه دارد و منتظر عبور مشتریان است. راه نجات خرده‌فروشی‌ها، ایجاد یک پایگاه دیجیتال است؛ چه یک سایت ساده باشد، چه فروشگاه آنلاین یا حتی یک صفحه اینستاگرام با پاسخ‌گویی حرفه‌ای. بدون این، حتی بهترین کیفیت یا پایین‌ترین قیمت هم تضمینی برای بقا نخواهد بود.

5-مشاغل دفتری و حسابداری سنتی

تا چند سال پیش، تقریباً در هر شرکت و سازمانی چند کارمند اداری یا حسابدار وجود داشت که کارهایی مثل ورود اطلاعات، ثبت فاکتور، نوشتن نامه‌ها یا تهیه گزارش‌های مالی ساده را انجام می‌دادند. اما با گسترش ابزارهای دیجیتال، نقش بسیاری از این نیروها یا تغییر کرده یا به‌طور کامل حذف شده است.
نرم‌افزارهای حسابداری مانند هلو، سپیدار، قیاس یا نرم‌افزارهای آنلاین مدیریت پروژه مثل ترلو، تسکولو، تسک‌من یا حتی ابزارهای گوگل مانند Google Sheets و Google Forms، باعث شده‌اند که بسیاری از کارهای دفتری به‌صورت خودکار و هوشمند انجام شود. امروز دیگر نیازی نیست که چند نفر فقط برای تایپ نامه یا ثبت فاکتور در سیستم حضور داشته باشند.
از طرفی، شرکت‌ها تمایل بیشتری به برون‌سپاری برخی وظایف اداری یا مالی پیدا کرده‌اند. استخدام تمام‌وقت برای کارهایی که به شکل پروژه‌ای یا پاره‌وقت قابل انجام است، توجیه اقتصادی ندارد. به همین دلیل، افرادی که فقط بر انجام کارهای ساده اداری یا ورود اطلاعات تمرکز دارند، به‌مرور جایگاه خود را در بازار کار از دست می‌دهند. حسابدارانی که تنها به ثبت دستی سند، حقوق و مزایا یا گزارش ساده‌ی ترازنامه آشنا هستند، با خطر جایگزینی توسط نرم‌افزارها روبه‌رو هستند. در مقابل، حسابدارانی که دانش تحلیل داده، مدیریت سیستم‌های ابری و حتی درک اولیه‌ای از IT و اتوماسیون دارند، بسیار پرطرفدارتر خواهند بود.
برای باقی‌ماندن در این عرصه، افراد باید مهارت‌هایی مانند تحلیل داده‌های مالی، شناخت قوانین مالیاتی روز، کار با داشبوردهای هوشمند و حتی آشنایی با ابزارهای دیجیتال مارکتینگ را نیز در کنار دانش حسابداری کسب کنند.

6-انتشارات و چاپخانه‌های سنتی

کتاب‌فروشی‌ها و انتشاراتی‌هایی که در دهه ۷۰ و ۸۰ در ایران رونق فراوانی داشتند، امروز با چالش‌هایی جدی مواجه شده‌اند. علاقه به مطالعه هنوز وجود دارد، اما شکل مطالعه به‌شدت تغییر کرده است. بسیاری از خوانندگان امروز ترجیح می‌دهند نسخه دیجیتال کتاب را از سایت‌هایی مانند فیدیبو، طاقچه یا کتابراه تهیه کنند و آن را روی موبایل یا تبلت خود بخوانند.
از طرفی، پادکست‌ها، ویدیوهای آموزشی و حتی خلاصه‌کتاب‌های صوتی جای خود را در میان مخاطبان باز کرده‌اند. این تغییر رفتار باعث شده که تقاضا برای چاپ فیزیکی کتاب به‌مرور کاهش یابد. چاپخانه‌هایی که تنها به خدمات سنتی چاپ مثل چاپ جزوه، پایان‌نامه یا کتاب کاغذی وابسته‌اند، با افت فروش روبه‌رو شده‌اند. این در حالی است که چاپخانه‌هایی که خدمات خود را توسعه داده‌اند، مثلاً چاپ روی پارچه، بسته‌بندی، چاپ تبلیغاتی یا چاپ در تیراژ کم و فوری را ارائه می‌دهند، توانسته‌اند بازار جدیدی برای خود ایجاد کنند.
از سوی دیگر، بسیاری از انتشارات‌ها هنوز نگاه سنتی به بازاریابی دارند. چاپ کتاب بدون برنامه بازاریابی دیجیتال یا حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود که حتی آثار باکیفیت هم دیده نشوند. در مقابل، برخی نویسندگان و ناشران مستقل با استفاده از صفحه اینستاگرام، تولید محتوای تعاملی و فروش نسخه الکترونیکی، موفق شده‌اند آثار خود را به مخاطب وسیع‌تری برسانند. بنابراین برای باقی‌ماندن در این حوزه، انتشارات‌ها باید به فکر انتشار نسخه دیجیتال، تولید محتوای چندرسانه‌ای و استفاده از ابزارهای دیجیتال مارکتینگ باشند.

7-آموزشگاه‌های سنتی فاقد بستر آموزش آنلاین

تا همین چند سال پیش، ثبت‌نام در آموزشگاه زبان، موسیقی یا کنکور فقط از طریق مراجعه حضوری و تماس تلفنی انجام می‌شد. کلاس‌ها فقط در یک ساعت مشخص و در یک مکان فیزیکی برگزار می‌شدند. اما اتفاقاتی مثل همه‌گیری کرونا و گسترش زیرساخت‌های اینترنت در ایران، همه چیز را تغییر داد. امروز بسیاری از زبان‌آموزان ترجیح می‌دهند از طریق پلتفرم‌هایی مثل زبانشناس، فرامحتوا، لرنیت یا حتی کلاس‌های زنده در اسکای‌روم و ادوبی کانکت آموزش ببینند. این روش‌ها هم مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، هم زمان انعطاف‌پذیرتری دارند و هم محدودیت جغرافیایی ندارند.
آموزشگاه‌هایی که همچنان فقط به شیوه‌های حضوری متکی هستند و هیچ راه ارتباطی در فضای مجازی ندارند، به‌شدت در حال عقب ماندن از بازار هستند. این مراکز نه‌تنها در جذب مخاطب جدید ناتوان‌اند، بلکه حتی ممکن است زبان‌آموزان یا هنرجویان فعلی خود را نیز از دست بدهند. در عوض، آموزشگاه‌هایی که با راه‌اندازی یک سایت آموزشی ساده، تولید محتوای ویدیویی، پشتیبانی آنلاین، پرداخت اینترنتی و تبلیغات هدفمند در شبکه‌های اجتماعی کار می‌کنند، نه‌تنها مخاطبان بیشتری دارند، بلکه در سراسر ایران و حتی برای فارسی‌زبانان خارج از کشور نیز قابل دسترس هستند.
برای مثال، یک آموزشگاه موسیقی در تهران که محتوای آموزشی ویدئویی تولید می‌کند، می‌تواند به هنرجویی در تبریز یا مشهد نیز آموزش بدهد. این همان مزیتی است که آموزشگاه‌های سنتیِ محدود به چهار دیوار از آن محروم‌اند.

8-روزنامه‌فروشی‌ها و کیوسک‌های مطبوعاتی

در دهه‌های گذشته، روزنامه‌فروشی‌ها از جمله شلوغ‌ترین و پررفت‌وآمدترین نقاط شهری بودند. خیلی‌ها صبح‌ها زودتر بیدار می‌شدند تا روزنامه بخرند و از اخبار مطلع شوند. اما امروزه کمتر کسی حاضر است برای خواندن یک خبر، به سراغ نسخه چاپی برود.
تغییر رفتار مخاطبان در دریافت اخبار، از مهم‌ترین دلایل سقوط فروش مطبوعات فیزیکی است. مردم ترجیح می‌دهند از طریق سایت‌ها، اپلیکیشن‌های خبری مانند آخرین خبر، خبرفوری یا اقتصاد آنلاین و البته شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام، اینستاگرام و اکس (توییتر سابق) به اخبار روز دسترسی داشته باشند؛ آن هم در لحظه، بدون هزینه و با امکانات چندرسانه‌ای. نتیجه این تغییر، افت شدید فروش روزنامه‌ها و مجله‌ها در کیوسک‌ها بوده است. بسیاری از این کیوسک‌ها به‌ناچار برای ادامه حیات، به فروش محصولاتی مانند تنقلات، باتری، لوازم التحریر، اسباب‌بازی یا حتی بلیت شارژ سیم‌کارت رو آورده‌اند.
کیوسک‌هایی که هنوز صرفاً به فروش مطبوعات وابسته‌اند، عملاً شانس چندانی برای بقا تا سال ۲۰۳۰ ندارند. مگر اینکه رویکرد خود را تغییر دهند، خدمات متنوع‌تری ارائه دهند و با فضای جدید رسانه‌ای هماهنگ شوند.

9-مراکز تعمیر موبایل غیرمتخصص و فاقد خدمات دیجیتال

چند سال پیش، بازار تعمیر موبایل یکی از شلوغ‌ترین و پرتقاضاترین مشاغل شهری بود. از تعویض ال‌سی‌دی گرفته تا نصب نرم‌افزار یا تعمیرات سخت‌افزاری، همه به مغازه‌های فیزیکی و مراجعه حضوری وابسته بودند. اما حالا شرایط به‌کلی تغییر کرده است. نخست، کیفیت ساخت گوشی‌های هوشمند امروزی به‌گونه‌ای‌ست که کمتر دچار خرابی جدی می‌شوند. از طرفی، برندهای معتبر اغلب سیاست تعویض کامل دستگاه به‌جای تعمیر را در پیش گرفته‌اند. این یعنی مراجعه برای تعمیر کاهش یافته است.
از سوی دیگر، مشتریان امروزی بیش از هر زمان دیگری به اعتبار، سرعت پاسخ‌گویی و شفافیت اهمیت می‌دهند. اگر کاربری با گوشی خراب مواجه شود، پیش از مراجعه حضوری، در گوگل جست‌وجو می‌کند. اگر مرکز تعمیری در گوگل‌مپ ثبت نشده باشد، صفحه اینستاگرام نداشته باشد یا حتی پاسخ‌گوی پیام‌های آنلاین نباشد، به‌راحتی از لیست انتخاب او حذف می‌شود.
مراکز تعمیراتی که هنوز به همان روش سنتی و بدون حضور دیجیتال فعالیت می‌کنند، دیر یا زود با افت شدید مشتری و درآمد مواجه خواهند شد. در مقابل، آن‌هایی که خدماتی مانند ثبت درخواست آنلاین، مشاوره رایگان در واتساپ، بارگذاری نمونه‌کار، انتشار رضایت مشتریان یا حتی ارسال و دریافت پیک دارند، می‌توانند در بازار باقی بمانند و اعتماد مخاطب را جلب کنند.
تخصص هم نکته‌ای کلیدی است. تعمیرکارانی که آموزش به‌روز نمی‌بینند و از برندها و مدل‌های جدید گوشی‌ها اطلاع ندارند، نمی‌توانند با مراکزی رقابت کنند که از قطعات اورجینال، ابزار تخصصی و آموزش‌های فنی جدید استفاده می‌کنند.

10-رستوران‌هایی بدون سیستم سفارش آنلاین

امروز دیگر صرف داشتن غذای خوشمزه برای موفقیت یک رستوران کافی نیست. مشتری امروزی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، ترجیح می‌دهد غذایش را با چند کلیک سفارش دهد، زمان تحویل را بداند، نظرات دیگران را بخواند و حتی تخفیف بگیرد. رستورانی که در سال ۱۴۰۴ هنوز شماره تلفنی روی تراکت تبلیغاتی‌اش نوشته و منتظر تماس مشتری است، عملاً از چرخه رقابت خارج شده است.
در مقابل، رستوران‌هایی که در پلتفرم‌هایی مانند اسنپ‌فود، ریحون، چنگال یا حتی سایت و اپلیکیشن اختصاصی حضور دارند، سهم بازار بزرگ‌تری به‌دست آورده‌اند. این رستوران‌ها اطلاعات کامل‌تری ارائه می‌دهند، تعامل بیشتری با مشتری دارند و اغلب امتیازدهی کاربران نیز به اعتبار آن‌ها کمک می‌کند.
نمونه‌ی موفق این موضوع را می‌توان در رستوران‌های زنجیره‌ای یا حتی رستوران‌های کوچک و محلی دید که از طریق پنل‌های سفارش آنلاین، فروش خود را چند برابر کرده‌اند. آن‌ها نه‌تنها امکان پرداخت آنلاین و پیگیری سفارش را فراهم کرده‌اند، بلکه گاهی سیستم امتیاز و پاداش برای مشتریان وفادار نیز طراحی کرده‌اند.
رستوران‌هایی که به دیجیتال‌سازی علاقه‌ای نشان نمی‌دهند یا توان راه‌اندازی سایت یا اپ ندارند، دست‌کم باید یک پیج فعال اینستاگرامی، منوی آنلاین و امکان ثبت سفارش در پیام‌رسان‌ها داشته باشند. در غیر این صورت، مشتریان‌شان را به‌تدریج از دست خواهند داد.
در مجموع، کسب‌وکارهایی که در برابر تغییرات مقاومت می‌کنند و همچنان به شیوه‌های سنتی وابسته‌اند، در معرض خطر جدی قرار دارند. البته این یک فرصت هم هست؛ چرا که صاحبان کسب‌وکار می‌توانند با نوسازی فعالیت‌های خود و ورود به دنیای دیجیتال، از نابودی فاصله گرفته و حتی رشد کنند.

چرا مشاغل سنتی دیگر کافی نیستند؟

تا چند سال پیش، داشتن یک مغازه یا دفتر کاری در نقطه‌ای پرتردد از شهر، برای موفقیت یک کسب‌وکار کافی بود. اگر کیفیت کار یا محصول خوب بود، مشتری هم می‌آمد و فروش تضمین می‌شد. اما امروز این فرمول دیگر جواب نمی‌دهد. نه به این دلیل که مردم کمتر خرید می‌کنند، بلکه چون نحوه‌ی خرید و تصمیم‌گیری مشتریان به‌طور کامل تغییر کرده است.

1-رفتار مشتریان امروز متفاوت شده است

مشتری امروز، پیش از آن‌که وارد مغازه‌ای شود یا با شماره‌ای تماس بگیرد، ابتدا درباره آن کسب‌وکار جست‌وجو می‌کند. نظرات کاربران را می‌خواند، قیمت‌ها را مقایسه می‌کند، عکس‌ها و ویدیوهای محصولات را بررسی می‌کند و اگر همه‌چیز قانع‌کننده بود، شاید تماس بگیرد یا سفارش بدهد. حتی برای خرید یک غذای ساده، بیشتر افراد ترجیح می‌دهند از اپلیکیشن‌هایی مثل اسنپ‌فود استفاده کنند که در آن می‌توانند منو، نظر مشتریان و زمان تحویل را ببینند.
در این میان، کسب‌وکارهایی که تنها به مراجعه حضوری وابسته‌اند، از دایره‌ی انتخاب مشتری خارج می‌شوند. برای مثال، یک فروشگاه پوشاک که فقط به ویترین خیابانی خود اکتفا می‌کند، شانسی در برابر برندی که در اینستاگرام یا سایتش به‌صورت حرفه‌ای محصولاتش را معرفی کرده ندارد، حتی اگر قیمت‌ها و کیفیتشان یکسان باشد.

2-مشتری امروز، تجربه و راحتی می‌خواهد

اگر دسترسی به یک خدمت یا کالا راحت نباشد، مشتری به‌سادگی گزینه دیگری را انتخاب می‌کند. لازم نیست حتی بهتر باشد؛ فقط کافی‌ست سریع‌تر، ساده‌تر یا جذاب‌تر ارائه شود. مثلاً در حوزه آموزش، افراد ترجیح می‌دهند در خانه بنشینند و از طریق لپ‌تاپ یا گوشی خود در یک دوره آنلاین شرکت کنند، به‌جای اینکه ساعت‌ها در ترافیک بمانند تا به کلاس حضوری برسند.

3-حضور آنلاین دیگر یک انتخاب نیست، یک ضرورت است

داشتن سایت، صفحه اینستاگرام، حساب واتساپ بیزینس یا حتی ثبت در گوگل‌مپ، دیگر مزیت رقابتی نیست، بلکه حداقل‌های بقا در بازار امروز است. اگر مشتری نام کسب‌وکار شما را جست‌وجو کند و هیچ اطلاعاتی پیدا نکند، احتمال زیادی دارد که به سراغ رقیب شما برود؛ حتی اگر کیفیت کارتان بهتر باشد.
تصور کنید دو فروشگاه موبایل در یک خیابان فعالیت می‌کنند. یکی از آن‌ها، تنها مغازه فیزیکی دارد و فروش حضوری انجام می‌دهد. دیگری علاوه بر مغازه، یک سایت ساده برای معرفی محصولاتش دارد، قیمت‌ها را آپدیت می‌کند، پاسخ‌گوی پیام‌ها در واتساپ است و ارسال رایگان هم ارائه می‌دهد. کدام‌یک شانس بیشتری برای فروش دارند؟ پاسخ روشن است.
در واقع، مشتریان به‌مرور عادت می‌کنند که فقط به سراغ کسب‌وکارهایی بروند که در لحظه به آن‌ها پاسخ دهند، اطلاعات شفاف بدهند و تجربه‌ای روان و سریع ارائه کنند. این چیزی نیست که با حضور سنتی بتوان به آن پاسخ داد.

راهکار نجات در دنیای دیجیتال است

در دنیایی که هر روز تغییر می‌کند و رفتار مشتریان دائماً در حال تحول است، باقی‌ماندن با تکیه بر روش‌های سنتی، چیزی شبیه به ایستادن وسط جاده‌ای شلوغ و امید بستن به اینکه ماشین‌ها به شما برخورد نکنند. اگر کسب‌وکاری بخواهد در بازار امروز دوام بیاورد، باید به‌جای مقاومت در برابر تغییر، خودش بخشی از آن تغییر باشد.

دیجیتالی شدن، انتخاب نیست؛ ضرورت است

هر کسب‌وکار کوچک یا بزرگی باید خود را با واقعیت‌های جدید بازار تطبیق دهد. حضور در فضای آنلاین، نه فقط برای فروشگاه‌های بزرگ، بلکه برای یک مغازه کوچک خیاطی یا تعمیر موبایل محلی نیز ضروری شده است. مشتری امروز انتظار دارد بتواند درباره شما در اینترنت جست‌وجو کند، خدماتتان را ببیند، قیمت‌ها را بررسی کند و اگر لازم بود، به‌صورت آنلاین خرید یا رزرو انجام دهد.

از کجا شروع کنیم؟

اولین قدم برای نجات و حتی رشد در این شرایط، حضور حرفه‌ای در فضای آنلاین است. این حضور می‌تواند از راه‌های مختلفی باشد، از جمله:
·    راه‌اندازی یک سایت حرفه‌ای با اطلاعات کامل درباره خدمات و محصولات
·    داشتن فروشگاه اینترنتی برای فروش مستقیم
·    تولید محتوای ارزشمند در شبکه‌های اجتماعی
·    ثبت موقعیت در گوگل مپ برای دیده شدن محلی
·    پاسخ‌گویی سریع و مؤثر در پیام‌رسان‌هایی مثل واتساپ یا دایرکت اینستاگرام
کسب‌وکارهایی که به‌موقع با ابزارهایی مانند طراحی سایت حرفه‌ای وارد فضای دیجیتال می‌شوند، شانس بالایی برای بقا و رشد دارند. وب‌سایت نه‌تنها ویترین دیجیتال شماست، بلکه اعتمادسازی، فروش، پاسخ‌گویی و حتی تبلیغات هدفمند از طریق آن ممکن می‌شود.

کدام مشاغل در آینده رشد می‌کنند؟

اگرچه بسیاری از مشاغل سنتی در معرض نابودی هستند، اما از دل همین تغییرات، فرصت‌های جدیدی برای رشد و موفقیت به وجود آمده‌اند. جهان به سمت دیجیتال، تخصص و خدمات هوشمند حرکت می‌کند و کسب‌وکارهایی که در این مسیر حرکت کنند، نه‌تنها زنده می‌مانند، بلکه رشد قابل‌توجهی نیز خواهند داشت. در ادامه به برخی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که در سال‌های آینده رشد چشم‌گیری خواهند داشت اشاره می‌کنیم:

۱. کسب‌وکارهای آنلاین و تجارت الکترونیک

با افزایش دسترسی مردم به اینترنت و گوشی‌های هوشمند، خرید حضوری دیگر تنها گزینه‌ی موجود نیست. امروزه مردم ترجیح می‌دهند بدون صرف وقت در ترافیک، با چند کلیک کالا یا خدمات موردنظرشان را از فروشگاه‌های اینترنتی سفارش دهند. این تغییر رفتار، فرصت‌های بزرگی برای کسب‌وکارهای آنلاین ایجاد کرده است.
برای مثال، در دوران کرونا، فروشگاه‌های کوچک محلی که سریع پیج اینستاگرام یا کانال تلگرام راه انداختند و سفارش‌گیری آنلاین را شروع کردند، توانستند حتی فروش خود را افزایش دهند. یا فروشگاه‌هایی که سایت یا فروشگاه آنلاین مثل دیجی‌کالا، باسلام یا ترب راه‌اندازی کردند، مشتریان بیشتری از نقاط مختلف کشور جذب کردند.
این مسیر حتی برای کسب‌وکارهای خانگی هم قابل اجراست. فردی که مربای خانگی یا صنایع‌دستی تولید می‌کند، اگر بتواند در شبکه‌های اجتماعی دیده شود و سفارش بگیرد، دیگر محدود به محل زندگی‌اش نخواهد بود و می‌تواند به یک برند آنلاین تبدیل شود.

۲. خدمات دیجیتال و فناوری اطلاعات

هم‌زمان با رشد کسب‌وکارهای آنلاین، نیاز به خدمات دیجیتال هم بیشتر شده است. طراحی سایت، سئو (بهینه‌سازی سایت برای گوگل)، طراحی گرافیک دیجیتال، تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی، تولید محتوا، تحلیل رفتار کاربران، طراحی اپلیکیشن و راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی، از جمله خدماتی هستند که تقاضای روزافزون دارند.
شرکت‌ها، فروشگاه‌ها و حتی برندهای شخصی، بدون حضور حرفه‌ای در فضای وب و موبایل، امکان رقابت ندارند. برای همین کسانی که در این زمینه‌ها مهارت دارند یا به‌کمک تیم‌های تخصصی کار می‌کنند، آینده‌ی شغلی روشنی دارند.
برای نمونه، شرکت کارووبز با تمرکز بر طراحی سایت حرفه‌ای برای انواع مشاغل، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا به‌سرعت وارد فضای دیجیتال شوند و مشتریان آنلاین جذب کنند. این‌گونه خدمات، نه‌فقط یک هزینه، بلکه یک سرمایه‌گذاری برای رشد پایدار است.

۳. آموزش‌های تخصصی و مهارت‌محور

دیگر صرف داشتن مدرک دانشگاهی برای یافتن شغل کافی نیست. بازار امروز به افرادی نیاز دارد که بتوانند یک مشکل واقعی را حل کنند. برای همین آموزش مهارت‌های تخصصی مثل برنامه‌نویسی، طراحی گرافیک، بازاریابی دیجیتال، عکاسی، ویرایش ویدیو، تحلیل داده، مشاوره کسب‌وکار یا حتی مهارت‌های ارتباطی و فروش، بسیار محبوب شده است.
پلتفرم‌هایی مثل فرادرس، مکتب‌خونه، فرادرس، فرامحتوا یا حتی صفحات اینستاگرامی و دوره‌های تلگرامی، فضا را برای آموزش آسان‌تر کرده‌اند. هرکسی با اینترنت، یک موبایل یا لپ‌تاپ و علاقه، می‌تواند یک مهارت جدید یاد بگیرد و از آن درآمد داشته باشد. کسانی که آموزش تخصصی تولید می‌کنند یا دوره‌های باکیفیت برگزار می‌کنند نیز می‌توانند کسب‌وکار موفقی راه‌اندازی کنند، حتی بدون داشتن مکان فیزیکی.

۴. مراقبت از سلامت و بهداشت فردی

سلامتی یکی از اولویت‌های اصلی مردم شده است. افراد بیشتر از گذشته به تغذیه سالم، سلامت پوست و روان، ورزش، کاهش استرس و پیشگیری از بیماری‌ها توجه می‌کنند. در این فضا، کسب‌وکارهایی که خدمات مشاوره‌ای یا تخصصی در زمینه سلامت ارائه می‌دهند، رشد بالایی خواهند داشت. مثلاً کلینیک‌هایی که امکان رزرو آنلاین نوبت دارند، یا مراکزی که مشاوره تغذیه، سلامت روان یا خدمات پوست و زیبایی را به‌صورت آنلاین یا حضوری ارائه می‌دهند، نسبت به رقبای سنتی موفق‌تر هستند.
اپلیکیشن‌هایی که رژیم غذایی، برنامه تمرینی، خدمات پزشک آنلاین یا پیگیری سلامت فردی را ارائه می‌دهند، نیز در حال گسترش‌اند. افراد متخصص در این حوزه اگر بتوانند خدمات خود را دیجیتالی کنند، سهم بیشتری از بازار به دست خواهند آورد.

۵. تولید محتوا و رسانه‌های مستقل

با کاهش تأثیر رسانه‌های رسمی و چاپی، فرصت برای تولیدکنندگان محتوای مستقل فراهم شده است. افراد عادی می‌توانند با دانش و خلاقیت خود، در یوتیوب، پادکست‌ها، اینستاگرام، تلگرام یا وبلاگ شخصی فعالیت کنند و مخاطب جذب کنند. تولید محتوای مفید، سرگرم‌کننده یا آموزشی، می‌تواند باعث شود که برندهای مختلف برای تبلیغ به این افراد اعتماد کنند. یا خود آن‌ها محصولات آموزشی، مشاوره یا حتی کالا بفروشند.
مثلاً فردی که در حوزه مادر و کودک محتوا تولید می‌کند، می‌تواند از طریق همکاری با برندهای پوشک یا لباس نوزاد درآمد داشته باشد. یا کسی که پادکست روان‌شناسی ضبط می‌کند، می‌تواند مشاوره خصوصی یا دوره‌های آموزشی بفروشد. برای موفقیت در این حوزه، تنها کافی‌ست بدانیم مخاطب چه می‌خواهد، محتوای خوب تولید کنیم و در بلندمدت استمرار داشته باشیم.

۶. خدمات مرتبط با هوش مصنوعی و تحلیل داده

هوش مصنوعی دیگر فقط موضوع فیلم‌های علمی‌تخیلی نیست. همین حالا در ابزارهایی مثل چت‌بات‌ها، تولید خودکار محتوا، ترجمه، پیش‌بینی رفتار مشتری، تحلیل فروش و حتی پیشنهاد محصول در فروشگاه‌های آنلاین، از هوش مصنوعی استفاده می‌شود.
کسانی که بتوانند با این ابزارها کار کنند، آن‌ها را در کسب‌وکارها پیاده‌سازی کنند یا خدمات مشاوره‌ای و اجرایی بدهند، جایگاه بسیار خوبی در بازار آینده خواهند داشت. همچنین تحلیل داده‌ها برای تصمیم‌گیری بهتر، به یکی از نیازهای اصلی کسب‌وکارها تبدیل شده است.
برای نمونه، یک فروشگاه آنلاین با تحلیل داده‌های فروش و رفتار مشتری، می‌تواند بفهمد چه محصولی پرفروش‌تر است، مشتریان از چه صفحه‌ای خارج می‌شوند یا چه زمانی برای تخفیف دادن مناسب‌تر است. کسی که بتواند این اطلاعات را استخراج و تحلیل کند، تبدیل به نیرویی کلیدی در هر کسب‌وکار می‌شود.

اگر همین امروز شروع نکنید، فردا خیلی دیر است!

کسب‌وکارهایی که در سال‌های اخیر از بین رفتند، اغلب قربانی یک اشتباه مشترک شدند: تصور کردند هنوز برای تغییر وقت دارند. اما واقعیت این است که بازار امروز، فقط با کسانی همراه می‌شود که هم‌زمان با آن حرکت کنند. تحول دیجیتال، دیگر یک انتخاب نیست؛ ضرورت بقا و رشد هر نوع کسب‌وکاری است.
فرقی نمی‌کند فروشگاه لوازم خانگی داشته باشید یا آموزشگاه زبان، کلینیک پوست باشید یا دفتر خدماتی؛ اگر مخاطب شما نتواند در اینترنت شما را پیدا کند، تماس بگیرد، اطلاعات ببیند یا سفارش ثبت کند، به‌راحتی سراغ رقیب‌تان می‌رود. دیگر نمی‌توان فقط با تکیه بر مشتریان حضوری دوام آورد. برای شروع این مسیر، لازم نیست خودتان همه‌چیز را بلد باشید یا تیم فنی داشته باشید. شرکت‌هایی هستند که به‌طور تخصصی روی طراحی سایت، راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی و ورود حرفه‌ای به فضای دیجیتال کار می‌کنند و تجربه‌ی کار با مشاغل متنوع را دارند. با کمک آن‌ها می‌توانید بدون سردرگمی، در زمانی کوتاه، یک حضور مؤثر آنلاین داشته باشید.
شرکت طراحی سایت کارووبز با تجربه در و ایران، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا حضوری قوی و اثربخش در فضای آنلاین داشته باشند. چه شما یک فروشگاه پوشاک باشید و چه آموزشگاه زبان یا دفتر خدماتی، با طراحی سایتی متناسب با نیازهای واقعی‌تان، می‌توانید وارد دنیای دیجیتال شوید و مخاطب جدید جذب کنید.