شرق/متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

مریم لطفی|  یوسف نوری، وزیر 62‌ساله آموزش و پرورش دولت سیزدهم را می‌توان یکی از بداقبال‌ترین و حتی به گفته برخی یکی از ناکارآمدترین وزرای کابینه دولت ابراهیم رئیسی دانست. وزیری که با مدرک دکترای تخصصی مدیریت گردشگری بر مسند وزارت مهم و حساس آموزش و پرورش تکیه زد و درحالی‌که در تلاش بود سکانداری کشتی به‌گل‌نشسته آموزش و پرورش، آن‌هم بعد از دو سال سهمگین کرونا را عهده‌دار شود، برای گرفتن رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی رزومه‌ای با محتوای حضور در راهپیمایی اربعین و صعود به قله دماوند را ارائه کرد که البته با وجود حیرت بسیاری در همین شرایط رأی اعتماد مجلسی‌ها را به دست آورد.

حواشی وزیر مستعفی آموزش‌و‌پرورش در یک‌سال و نیم گذشته کم نبوده است؛ از رتبه‌‌بندی معلمان گرفته تا بازگشایی مدارس در زمان شیوع کرونا و مخالفت خانواده‌ها با این موضوع و همچنین مشکلات دانش‌آموزان در شش ماه گذشته. فروردین 1401 نوری گفته بود حدود ۸۰۰ هزار معلم و کادر آموزشی مشمول طرح رتبه‌بندی معلمان هستند و این طرح پس از دو مرحله بررسی و تصویب در هیئت دولت به اجرا درمی‌آید. او حتی از افزایش بودجه در این طرح در قانون بودجه هم خبر داده بود. به گفته او، در طرح رتبه‌بندی معلمان در دولت قبلی برای سه سال حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده بود‌ ولی در دولت رئیسی برای ۱.۵ سال گذشته ۳۸ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه پیش‌بینی شده است. او وعده داده بود‌ تا پایان سال 1401 ماجرای رتبه‌بندی معلمان ختم به خیر شود و البته تأکید کرده بود اجازه نمی‌دهد این طرح به انحراف کشیده شود. اگرچه 22 اسفند او از صدور احکام قطعی رتبه‌بندی تمام معلمان خبر داده بود اما در عمل ماجرا طور دیگری پیش رفت و در آستانه نوروز 1402 بسیاری از معلمان به دلیل اجرای شلخته طرح رتبه‌بندی، حقوق اسفند خود را به‌صورت قسطی و نصفه‌و‌نیمه، آن‌هم در آخرین دقایق پایانی سال دریافت کردند.

جالب اینکه برای اولین بار در طول تاریخ، وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد هنگام تحویل سال -‌که ساعت 54 دقیقه و 28 ثانیه بامداد بود- در بانک ملی حاضر بوده تا باقی‌مانده حقوق اسفند فرهنگیان به دستور رئیس‌جمهور پرداخت شود.

بی‌تفاوتی به مسمومیت دانش‌آموزان

نیمه دوم سال 1401 یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی ایران معاصر بود که با موج اعتراضات آغاز شد و تا چند ماه ادامه داشت. ماجرایی که مدارس کشور را به یکی از کانون‌های اعتراضات تبدیل کرد و در این مدت اخبار و موضوعات مربوط به مدارس تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها بود. ماجرا حتی تا جایی پیش رفت که بنا بر اتفاق‌های رخ‌داده و بعد از دو سال غیرحضوری‌بودن مدارس به دلیل شیوع ویروس کرونا، این‌ بار والدین دانش‌آموزان، خودشان با اختیار و تمایل از حضور فرزندانشان در مدارس جلوگیری کردند. از 9 آذر مسمومیت دانش‌آموزان مدرسه‌ای در شهر قم آغاز شد و موج این حملات با سرعت درخور‌توجهی به مدارس سایر شهرها رسید. برخی رسانه‌ها از حمله به حدود صد مدرسه و مسمومیت پنج هزار دانش‌آموز خبر دادند. این در حالی بود که تا مدتی این موضوع جدی گرفته نشد و وزیر آموزش‌و‌پرورش هم تا نیمه اسفند اعلام ‌می‌کرد موردی برای نگرانی درباره باز‌بودن مدارس وجود ندارد. در شرایطی که موضوع مسمومیت دانش‌آموزان به یکی از نگرانی‌های اصلی اجتماعی بدل شده بود، یوسف نوری این موضوع را توطئه دشمن خواند تا از باز‌بودن مدارس کشور جلوگیری شود. او گفته بود: «بیش از ۹۵ درصد دانش‌آموزان بنا بر درخواست خودشان به مراکز درمانی مراجعه کرده بودند که بر اثر جو روانی ایجاد‌شده بوده و تحت تأثیر قرار گرفته بودند یا بیماری زمینه‌ای داشتند». اما این موضوع به قدری پیش رفت و به نگرانی‌ها دامن زد که وزیر مستعفی آموزش‌و‌پرورش از موضع خود عقب‌نشینی کرد و اواخر اسفند 1401 از این مسئله عذر خواست: «نگرانی والدین دانش‌آموزان را درک و بابت این اتفاقات عذرخواهی می‌کنیم. منتظر اعلام نتایج آزمایش‌ها هستیم. در استان‌های مختلف به‌طور جد پیگیر ماجرا هستیم و کمیته فوریت‌ها در ادارات مختلف آموزش و پرورش استان‌ها تشکیل شده است». بی‌تفاوتی نوری در ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان به حدی بود که صدای اعتراض وزرای پیشین آموزش و پرورش را هم بلند کرد. مرتضی حاجی، وزیر اسبق آموزش و پرورش، در این زمینه به «شرق» گفته بود: «دانش‌آموزان امانت آموزش و پرورش هستند. وزیر آموزش و پرورش مسئول‌ترین فرد نسبت به آنچه در مدرسه اتفاق می‌افتد، است. او بیشتر از هرکس دیگری باید نگران سلامت دانش‌آموزان باشد. تعجب‌آور است که تا‌به‌حال هیچ اظهارنظری جدی درباره این موضوع نداشته است. بی‌تفاوتی نشانه بی‌تعهدی است». 

بازداشت دانش‌آموزان

پیش از ماجرای مسمومیت سریالی دانش‌آموزان در مدارس، موضوع دیگری که مدارس و دانش‌آموزان را در کانون توجهات قرار می‌داد، اعتراضات سراسری مصادف با آغاز سال تحصیلی جدید بود. سالی که این بار با غیبت برخی از دانش‌آموزان همراه شد. بازداشت دانش‌آموزان و در واقع کودکان زیر 18 سال یکی از مهم‌ترین موضوعات در ماه‌های گذشته بود که اگرچه با مخالفت‌ها و اما‌و‌اگرهای بسیاری از سوی مسئولان همراه بود، اما سرانجام یوسف نوری با صراحت این موضوع را تأیید کرد. مهر‌ماه سال گذشته او در گفت‌وگو با «شرق» گفته بود: «دانش‌آموزی در زندان نداریم و مواردی هم اگر بازداشت باشند، برای بحث اصلاح و تربیت است که در مرکز روان‌شناسی هستند و دوستان کارشناس کارشان را انجام می‌دهند تا بعد از اصلاح به محیط مدرسه برگردند». البته او از اعلام دقیق تعداد بازداشتی‌ها امتناع کرده بود و گفته بود نمی‌تواند آمار دقیقی ارائه دهد. گفته‌های نوری این‌بار هم با واکنش‌های زیادی همراه شد و مثلا کانون صنفی معلمان ایران و انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران در بیانیه‌هایی به آن اعتراض کردند. کانون صنفی معلمان ایران، سخنان او را توجیه «ورود غیرقانونی نیرو‌های امنیتی به مدارس و دستگیری دانش‌آموزان در خیابان» دانستند و خواستند تا دانش‌آموزان و معلمان بازداشت‌شده آزاد شوند. موضوعی که از سوی رضا حاجی‌پور، سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی، تأیید شده بود و او گفته بود دانش‌آموزان بازداشت‌شده با رسانه‌های معاند ارتباط داشتند و تعدادشان هم «آن‌چنان» نبوده است.

پاشنه آشیل وزیر

اولین روز بازگشایی مدارس در سال 1402، آخرین روز کاری یوسف نوری در مقام تصدی وزارت آموزش و پرورش بود. وزیری که استیضاح او از 21 اسفند سال گذشته کلید خورده بود و ذبیح‌الله اعظمی، یکی از نمایندگان مجلس، پرچم استیضاح او را به دلیل تعداد زیاد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل علم کرده بود: «بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال تحصیلی گذشته بیش از یک‌میلیون نفر دانش‌آموز از تحصیل بازمانده‌اند که این مسئله مغایر اصل ۳۰ قانون اساسی و همچنین بی‌توجهی به آرمان‌های انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی برای رفع و ریشه‌کنی بی‌سوادی در کشور است». 29 اسفند نیز جمعی از فرهنگیان کشور به دلیل «عدم پرداخت معوقات رتبه‌بندی و واریزی ناچیز بابت حقوق اسفند‌ماه» کارزار استعفای یوسف نوری را به راه انداخته و دنبال جمع‌آوری امضا برای این کارزار شده بودند. اگرچه یوسف نوری تاکنون چندین بار از گردنه‌های پر‌پیچ‌و‌خم وزارت آموزش و پرورش جسته بود اما ماجرای تأخیر در پرداخت حقوق فرهنگیان در پایان سال 1401 و ناکامی او در طرح رتبه‌بندی به پاشنه آشیل او تبدیل شد؛ آن‌هم در شرایطی که به گفته محمد وحیدی، نماینده مجلس، در آن شرایط حساس شخص وزیر چند روزی هم در سفر زیارتی کربلا بود و در کشور حضور نداشت؛ وزیری که دوران تصدی‌گری او در این وزارتخانه با تعطیلی‌های مکرر مدارس به دلایل مختلف همراه بود و در چهار ماه آغاز سال تحصیلی 1401-1402 دانش‌آموزان تنها 40 روز به مدرسه رفته بودند. از دی‌ماه سال گذشته تا پایان سال هم به دلیل حمله به مدارس و ناتوانی دولت در حل این بحران، عملا مدارس به حالت نیمه‌تعطیل درآمدند. القصه اینکه دیروز قرار بود جلسه ویژه کمیسیون آموزش مجلس با حضور وزیر آموزش و پرورش برگزار شود و مهدی اسماعیلی، نایب‌رئیس‌ این کمیسیون هم خبر داده بود اگر به نتیجه برسند که یوسف نوری صلاحیت لازم را برای تصدی وزارت آموزش و پرورش ندارد، موضوع استیضاح او را مطرح خواهند کرد، اما چند ساعت بعد از اعلام این موضوع، خبر استعفای یوسف نوری از وزارت آموزش و پرورش و موافقت رئیس‌جمهور با این موضوع مطرح شد. پس از استعفای نوری، ابراهیم رئیسی، رضا مراد‌صحرایی رئیس دانشگاه فرهنگیان را به‌عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب کرد. باید دید بعد از حوادث سهمگینی که این وزارتخانه در بیش از دو سال گذشته از سر گذرانده است، در ماه‌های پیش‌رو به سرانجامی قابل قبول خواهد رسید یا نه.