بیکاری فارغ التصحیلان دانشگاهی این روزها معضل اصلی جامعه است، جوانانی که ویژگی مشترک آنها داشتن مدرک تحصیلی و تفکری یکسان برای یافتن شغل و مشکلات معیشتی است.

  این مشکل تا دهه 60 وجود نداشت و معمولاً جوانان بعد از پایان تحصیلات خود مشغول به کار می شدند، اما تفکر غلطی که آن زمان رواج داشت اکنون در ذهن جوانان جویای کار وجود دارد.یافتن شغل در مشاغل دولتی و دارای درآمد بالا است. در دهه 50 و 60اکثر جوانان بعد از پایان تحصیلات در ادارات دولتی مشغول به کار می شدند، این موضوع به اعتقاد کارشناسان بازار کار به این دلیل بود که در آن دهه تعداد نیروی تحصیل کرده به اندازه حاضر نبود و همین مسئله باعث می شد که بیکاری فارغ التحصیلان به میزان حال حاضر احساس نشود.

 کارشناسان می گویند اینکه چرا اقتصاد ایران به چنین وضعیتی دچار شده که توان جذب تقاضاهای شغلی موجود را ندارد و در نتیجه چند میلیون تقاضا برای کار شکل می گیرد به چند عامل بستگی دارد. اولًا جهش یکباره میزان تولدها در دهه 60 و رسیدن آنها به سن کار در دهه های 80و 90، رشد نامناسب و ضعیف بنگاه های شغل ساز، ورشکستگی، تعدیل نیرو، در برخی موارد ورود تکنولوژی های نوین در کار، افزایش چشمگیر تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی و تغییر ذائقه آنها نسبت به کار؛ می توانند در ایجاد شرایط فعلی بازار کار ایران تاثیر مستقیم داشته باشند.

از سوی دیگر یکی از نقاط ضعف در اشتغال فارغ التصحیلان نبود مهارت و تخصص و دانش قابل عرضه برای نیروی کار است. امروز مشاهده می کنیم که نیروی کار با داشتن چندین مدرک اما هیچ کدام از مدرک ها کاربردی نیست . همین موضوع باعث علاقه مندی فارغ التحصیلان به سمت مشاغل کاذب می شود.

یکی از رشته هایی که برای فارغ التحصیلان جذابیت دارد حرفه تخصصی بازاریابی است.  حرفه تخصصی بازاریابی در پیشبرد امور اقتصادی در شرکت‌های بزرگ دنیا بسیار مؤثر است و این در حالی است که در کشور ما از این اهرم به نحو ناصحیح استفاده می‌شود و جوانان بدون آگاهی در مسیری اشتباه برای کسب درآمد وارد این شغل می‌شوند.

این شغل در کشور ما هنوز به شیوه سنتی مرسوم است و در این بین، بیکاری موجب شده است تعدادی از جوانان به سوی شغل بازاریابی گرایش پیدا کنند. با نگاه کردن به بخش استخدام در صفحات نیازمندی روزنامه‌های مختلف این مسئله نشان می دهد که تمایل جوانان برای رفتن به سمت این شغل بسیار زیاد است. 

 اولین نگاه به آگهی روزنامه ها اینقدر پرزرق و برق است در کوتاه ترین زمان بیکاران را ترقیب می کند، ولی واقعیت موجود این چنین نیست و تقریباً نوع تنظیم آگهی‌ها در این خصوص یک نوع عوامفریبی است و با وعده و وعیدهایی که در آن داده شده است از جمله حقوق ثابت، بیمه و پورسانت بالا نظر جوانان و دانشجویان جویای کار را به خود جلب می‌کند.از سوی دیگر مشکلات معیشتی برای نیروی کار به حدی زیاد است که درآمدبالا یکی از فاکتورهای نیروی کار در یافتن شغل است.

 رنگ و لعاب آگهی های مختلف باعث می شود تا جوانان بسیاری به این سمت کشیده شود و در حال حاضر لیست تعداد زیادی از جوانان بیکار درمسیر بازاریابی های مختلف قرار دارد.

*رواج مدرک گرایی زمینه ساز بیکاری/ضروت مهارت آموزی نیروی کار

غلامحسین حسینی‌نیا، رئیس سازمان فنی و حرفه ای داشتن مهارت را شرط لازم برای بازار کار دانست و گفت: مدرک‌گرایی رواج یافته است. عدم‌مهارت کافی دانشجویان، عدم‌ارتباط شبکه‌ای بین دستگاه‌های متولی امر و عدم‌تخصیص اعتبارات لازم برای پروژه‌های توانمندسازی جوانان باعث عدم‌اشتغال جوانان شده است.

وی با ابراز اینکه عدم مهارت کافی دانشجویان، عدم ارتباط شبکه‌ای بین دستگاه‌های متولی امر، عدم تخصیص اعتبارات لازم برای پروژه‌های توانمندسازی جوانان باعث عدم اشتغال جوانان شده است گفت:  اکثر بیکاران کشور مدرک‌دار تحصیل‌کرده‌اند. مدرک فارغ التحصیلان کم‌عمق است، این معضل بزرگی است که باید به آن توجه شود. دانشجویان مدرک‌های تحصیلات بالا را دریافت کردند اما شرایط لازم برای حضور در بازار را ندارند.

رئیس سازمان فنی و حرفه ای گفت:  یکی از پیش‌نیازهایی که درباره کار در عرصه بین‌المللی وجود دارد و  جوانان ایرانی کسب نمی‌کنند، نداشتن مهارت  انگلیسی است.   اکثر جوانان متقاضی کار در کشور آشنایی به زبان انگلیسی ندارند و این یک ضعف برای نیروی کار محاسبه می شود.

حسینی‌نیا با تأکید به اینکه باید یک بازنگری در دریافت مدرک وجود داشته باشد اظهار داشت: متأسفانه ما فلسفه تحصیلات تکمیلی را متوجه نشده‌ایم، فلسفه تحصیلات دانشگاهی را متوجه نشده‌ایم. در کشورهای دیگر برای راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی به مدرک دانشگاهی توجه نمی‌کنند، بلکه فقط مدرک مهارتی مورد توجه سیستم است، به‌طور مثال در کشوری مانند نیوزیلند برای اینکه یک جوان بخواهد کارآفرینی کند نیازی به مدرک دانشگاهی ندارد، آنچه به‌عنوان یک ضرورت مطرح است، داشتن مهارت کافی است. یک جوان با داشتن مدرک دکترا اگر بخواهد به‌طور مثال یک مرغداری راه‌اندازی کند، نیازمند داشتن مدرک فنی و حرفه‌ای در این زمینه است. در کشورهای دیگر فرد برای انتخاب شغل، ابتدا باید شغل آینده خود را ترسیم کند و سپس بر اساس آن شغلی که انتخاب کرده است مهارت کسب کند.

رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، بر ضرورت توسعه فرهنگ مهارت‌آموزی در جهت جلوگیری از مدرک‌گرایی و به بار نشستن خلاقیت و کارآفرینی دانش آموزان تأکید کرد.

رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور «مهارت گرایی»، را کلیدی برای تمامی قفل‌ها خواند و افزود: توسعه خارج از شعار «آموزش‌های مهارت محور» و دوری از مدرک گرایی به عنوان شاه کلید اشتغال پایدار و حل چالش‌های جامعه محسوب شده و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای گام‌های مؤثری در به بار نشستن این مهم برداشته است.