جام جم/ جالب است بدانید در کشورمان، مصرف نوشیدنی قهوه طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است. برخی عطر و طعم قهوه برای‌شان لذتبخش است و تعدادی هم به جهت تنوع بخشیدن، قهوه را جایگزین چای سیاه کرده‌اند. اما بهترین روش دم‌کردن قهوه و مغذی‌ترین نوع آن کدام است و آیا جایگزین کردن قهوه با چای توصیه می‌شود؟
قهوه، گیاهی خودرو و بومی مناطق گرم و نیمه‌گرم است. با توجه به این که قهوه در چه کشور و چه منطقه‌ای کشت شده باشد، طعم و رنگ متفاوتی دارد و با توجه به روش یا دستگاهی که قهوه را دم می‌کنند و همچنین میزان شیر و شکر و افزودنی‌هایی که به آن اضافه می‌شود، نام‌های مختلف می‌گیرد.

خوشبوی دونژاده!
دانه قهوه، درون میوه‌های قرمزرنگ بدبویی قرار دارد که پس از خارج کردن آن، تخمیر و خشک و سپس طی فرآیند حرارتی برشته و به رنگ قهوه‌ای تیره‌ درمی‌آید. قهوه تازه سبز رنگ است. در کل قهوه دارای دو نژاد عربیکا و ربوستاست. قهوه عربیکا دارای کافئین پایین و ترش‌مزه و دانه‌ای بیضوی، کشیده و صاف دارد و خط میانه دانه ناصاف و سفیدرنگ است اما قهوه ربوستا، کافئین بالا، تلخ‌مزه، دانه‌ای گرد و لپ‌دار داشته و خط میانه آن صاف و سیاه است. قهوه عربیکا در مقایسه با ربوستا قیمت بالاتری دارد. معمولا قهوه‌های موجود در بازار از ترکیب هر دو نژاد قهوه هستند چون در غیر این‌صورت طعم آنها مطابق با ذائقه افراد نخواهد بود.

تفاوت قهوه‌ها در چیست؟
در میان انواع قهوه می‌توان به قهوه ترک، فرانسه یا فیلتری، دمی، اسپرسو، امریکانو، کاپوچینو و... اشاره کرد که تفاوت این قهوه‌ها به روش دم‌کردن، میزان کافئین، غلظت و... بستگی دارد. برای مثال، قهوه ترک، غلظت و کافئین بالا و دارای لرد یا رسوب است، قهوه فرانسه کمی رقیق، فاقد لرد و فیلتر شده و کافئین پایین‌تری دارد یا قهوه اسپرسو بسیار غلیظ و خالص و بیشترین کافئین را دارد. قهوه فوری یکی دیگر از انواع قهوه‌هاست که به سرعت در ترکیب با آب‌جوش تهیه اما از کیفیت و کافئین پایینی برخوردار است و اغلب حاوی ترکیباتی مانند شکر، شیر با پایه چربی گیاهی، فوم یا کف، اسانس و ... است. این قهوه کالری‌زایی بالایی دارد و نمی‌توان از آن انتظار ویژگی‌های یک قهوه اصیل را داشت. مصرف روزانه قهوه فوری توصیه نمی‌شود و نباید از قهوه انتظار ارزش ویتامینی خاصی را داشت. هرچه قهوه در دمای ملایم به مدت بیشتر بجوشد غلیظ‌تر شده و کافئین و رنگ بیشتری از آن خارج می‌شود.

چای بهتر است چون...
با وجودی که چای و قهوه هر دو حاوی ترکیبات فنولیک ضدسرطان‌زا و آنتی‌اکسیدانی هستند اما چای از قهوه بهتر است. قهوه در مرحله‌ای که بو داده شده و برشته و قهوه‌ای می‌شود، می‌تواند حاوی ترکیب سرطان‌زای آکریل‌آمید شود. آکریل‌آمید در فرآیند برشته‌کردن دانه‌های قهوه یا نان به وجود می‌آید و می‌تواند به کبد آسیب‌ بزند اما علت تیرگی چای در اثر فرآیندی غیرحرارتی است که نه‌تنها سبب تولید ترکیب سرطان‌زای آکریلامید نشده بلکه تخمیر آنزیمی آن سبب افزایش ترکیبات سودمندش می‌شود. بهتر است قهوه را در محیط خشک و خنک تا یک‌سال و پودر قهوه را سریع‌تر و ظرف مدت یک‌ماه مصرف کنید. بد نیست بدانید قهوه فاسد نمی‌شود بلکه طعم آن برگشته و مزه کهنگی به خود می‌گیرد.