خراسان/مراسم بزرگداشت زنده‌یاد استاد واصف باختری، شاعر، پژوهشگر، مترجم و نویسنده مشهور افغانستانی، با حضور شاعران فارسی‌زبان از کشورهای ایران و افغانستان، برگزار شد.
صبح روز گذشته، مراسم بزرگداشت زنده‌یاد واصف باختری از سرآمدان شعر معاصر افغانستان، به همت قطب علمی دانشگاه فردوسی، بنیاد شهید احمدشاه مسعود، انجمن پایندان  و موسسه دُرّ دری، با حضور جمعی از استادان ادبیات و شاعران فارسی‌زبان در دانشگاه فردوسی برگزار شد.
 
اندیشه جهانی در شعر واصف
در ابتدای این مراسم، دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی گفت: در دهه ۸۰  یکی از دانشجویان دانشگاه فردوسی، رساله‌ای درباره شعر واصف باختری نوشت و بنده هم در این رساله مشارکتی داشتم. آثار ماندگار این شاعر، چیزی نیست که آن را متعلق به یک کشور و منطقه بدانیم؛ بلکه او در بسیاری از آثارش دارای اندیشه‌ای جهانی است. او علاوه بر سرودن شعر، قلمی توانا در ترجمه داشت و با آن‌چنان قدرتی برخی آثار را از زبان‌های دیگر به فارسی ترجمه کرده که گویی این شعرها را خودش سروده است.
این عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب  فارسی افزود: واصف در ادبیات، شخصیتی چندوجهی دارد. او متفکری عارف و فیلسوفی بزرگ است، علاوه بر این، بر ادبیات فارسی و غرب تسلط زیادی دارد. ترکیب این موارد با یکدیگر از او چهره‌ای ماندگار ساخته است. در تاریخ ادبیات فارسی، ما شاعران فراوانی داریم اما شاعری که بتواند اندیشه‌ای را در رده جهان هستی و ماورای آن، خلق و القا کند کم داریم. این فقط از کسانی ساخته است که دو دنیای بزرگ عرفان و فلسفه را درهم‌آمیخته باشند، شاعرانی مانند مولانا، حافظ، بیدل و... از این جمله‌اند. به گمان من واصف می‌تواند در عصر ما در این پایگاه، بیدل این قرن باشد.

 
تأثیر دو مولانا بر واصف
این پژوهشگر و نویسنده  تصریح کرد: دو مولانا در واصف تأثیری بی‌مانند داشته‌اند؛ یکی مولانا جلال‌الدین بلخی که سال‌ها در شهر بلخ نفس می‌کشیده و این  همشهری‌گری و ارتباط خونی واصف و مولانا تأثیرات زیادی بر واصف داشته است. مولانای دیگری که بر ذهن و زبان واصف باختری تأثیر فراوانی داشته، مولانا «خسته» (شاعر، نویسنده، آموزگار، تذکره‌نویس، سخن‌سنج، روزنامه‌نگار و مبارز افغانستانی هم‌عصر ما) است. مولانا «خسته» که در سمت استادی باختری بود، نام «واصف» را برای او برگزید و از آن به بعد، همه شاه‌محمد باختری را به نام واصف باختری می‌شناسند.
وی افزود: این شاعر توانمند فارسی‌زبان از آن‌چنان دقت نظری در پرداختن به ادبیات برخوردار بود که حتی در انتخاب نام کتاب‌هایش نهایت ذوق شعری را به کار می‌برد. او ازجمله افرادی است که فضای فکر مولانا را به روزگار ما منتقل می‌کند و او را از این منظر نیز می‌توان انسانی خردمند و شاعری بزرگ نامید. امروز، زبان فارسی و فرهنگ مشترک ایران و افغانستان در معرض خطر است و امیدواریم در کنار یکدیگر بتوانیم از این کیان مشترک، نگاهبانی کنیم.
 
شاعری تکرارناشدنی
محمدکاظم کاظمی از شاعران و پژوهشگران برجسته افغانستان نیز ضمن اشاره به شخصیت علمی و ادبی واصف باختری گفت: این استاد بی‌مانند، هرچند شعرهایی در قالب کلاسیک دارد ولی بی‌تردید در شعر نو افغانستان چهره‌ای بی‌نظیر و کم تکرار است که شاید دیگر حضور چهره‌ای این‌چنین درخشان در ادبیات افغانستان تکرار نشود. شعر نو در افغانستان، حدود دو دهه پس از ایران رواج پیدا کرد و در شعر واصف باختری به اوج خود رسید.
وی افزود: در شعر این شاعر، رعایت تمام قواعد شعر نیمایی بر اساس اصولی است که نیما یوشیج پیشنهاد کرده است. در افغانستان ما شاعر دیگری را که تا این حد بر زوایای فنی شعر نیمایی مسلط باشد، نداریم. در ایران نیز مهدی اخوان‌ثالث این موقعیت را دارد. جایگاه شعر واصف باختری در افغانستان را بسیاری با جایگاه شعر اخوان در ایران مقایسه کرده‌اند، البته در این قیاس باید فضای شعر ایران و افغانستان را درنظر گرفت. در این مسیر طبیعتا شعر ایران، پله‌ها و مدارج بالاتری را طی کرده است. پس این قیاس به معنی برابری دو شاعر در هر دو جهت صوری و معنوی نیست؛ بلکه به معنی این است که هرکدام در موقعیت خود خصوصیت ویژه‌ای دارند و به‌عنوان وفادارترین و مسلط‌ترین شاعر در قالب شعر نیمایی در کشور خود هستند.
 
زبان نمادین و تصویرگرا
 وی در ادامه به دانش گسترده واصف باختری در حوزه‌های مختلف اشاره کرد و افزود: در شعر باختری با زبان نمادین و پر تصویری روبه‌رو هستیم (به‌ویژه در بازه زمانی که در افغانستان عنصر تخیل، کمتر در ادبیات مورداستفاده بوده است). او به‌ندرت موضوعی را به‌صورت مستقیم در شعرش بیان می‌کند و نمادهایی را معمولاً از میان اسطوره‌ها، واژگان نسبتاً غریب و حتی داستان‌های کهن برمی‌گزیند. بی‌تردید استفاده از نمادها باعث می‌شود شعرش مخاطبان خاصی داشته باشد و به همین دلیل شعر استاد باختری نسبت به شعر دیگرشاعران از جمله «قهار عاصی» کمتر میان مردم افغانستان راه پیداکرده است، به تعبیری می‌توان گفت این شاعر برجسته مانند خاقانی شروانی، شاعر شاعران است به این معنی که شاعران، بیشتر از شعر او بهره می‌گیرند تا عموم مردم.
کاظمی خاطرنشان کرد: استاد باختری در کار شعر بسیار مداومت داشت و تا سال‌های پایانی زندگی خود شعر می‌گفت؛ شعرهایی که همواره با تحولات روز کشور افغانستان پیوند داشت. این موضوع مهم‌ترین دلیل طراوت و ماندگاری شعر این استاد، در طول زمان  است.

 
گنجینه زبان فارسی دری
در این مراسم پیام‌هایی از «حضرت وهریز»(شاعر، مترجم و نویسنده افغانستانی) و افسر رهبین (شاعر و نویسنده افغانستانی)، پخش شد و سیدحکیم بینش و حمید تقدیمی دو تن از شاعران افغانستان به شعرخوانی در وصف استاد واصف باختری پرداختند. همچنین دکتر یامان حکمت  استاد ایرانی زبان و ادبیات فارسی، از دیگر سخنرانان این مراسم بود. دکتر حکمت ضمن تشریح جایگاه علمی و ادبی واصف باختری گفت: جایگاه واصف باختری در حوزه نقد ادبی در افغانستان کم‌نظیر است. تسلط این استاد، در نقد ادبی متون کلاسیک، معاصر و داستان، دارای اهمیت ویژه‌ای است. او حتی در مقدمه‌نویسی بر کتاب شاعران نیز پرقدرت ظاهر شده است.
وی افزود: این شاعر برجسته در نقد ادبی، گفت‌وگوها و مصاحبه‌ها نیز آن‌قدر موفق ظاهرشده که امروز، مصاحبه‌های او پایه و اساس بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشگاهی است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: اشراف این استاد بر فلسفه، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی در نقدهایی که بر آثار مختلف نوشته، مشهود است. دانستن این سه علم به‌اضافه دانستن فنون ادبی باعث شده آثار واصف اختری در عرصه شعر و ادبیات معرفت‌زا باشد. در کلامی کوتاه باید گفت او خرد تئوریک بسیار قوی داشت.
وی تصریح کرد: استاد واصف، شاعری است همواره ایستاده بر درگاه شعر و زبان فارسی در افغانستان که از این سرمایه‌های بی‌مانند نگاهبانی می‌کند. بی‌هیچ تردیدی او را می‌توان گنجینه‌ای از زبان فارسی دری دانست و بسیاری از ما ظرافت‌های بی‌نظیر زبان دری را از بزرگانی مانند او آموخته‌ایم.
دریغا که استاد واصف باختری برای بسیاری از ایرانی‌ها ناشناخته است. هر فردی شعر او را می‌شنود از عظمت شعر این استاد شگفت‌زده می‌شود.