در روز ۲۵ اکتبر سال ۲۰۲۲ بود که زلزله‌ای ۵.۱ ریشتری منطقه خلیج کالیفرنیا را لرزاند. خوشبختانه این زمین‌لرزه آنقدرها شدید نبود و طبق گزارش ساکنان منطقه به سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS)، خسارت و آسیب خاصی را به همراه نداشت؛ اما آنچه این زلزله را در کانون توجهات قرار داد، این اتفاق جالب‌توجه و متفاوت بود؛ چرا که اندکی قبل از شروع زمین‌لرزه، تعداد زیادی از افرادی که در این منطقه بودند، هشدارهایی را مبنی بر وقوع زلزله روی موبایل‌هایشان دریافت کردند.

حالا گوگل در حال همکاری با سازمان زمین‌شناسی آمریکا و تعدادی از محققان دانشگاه‌های کالیفرنیاست تا سیستم هشداردهنده اولیه زلزله را توسعه دهند تا بدین ترتیب، چند ثانیه قبل از شروع لرزه‌ها، به کاربران در این رابطه هشدار داده شود. اگر چه که این بیشتر به‌منزله یک هشدار ساده و مختصر است، ولی همین که چند ثانیه زودتر هم از وقوع زلزله مطلع شوید، دست‌کم زمان خواهید داشت تا زیر میز پناه بگیرید و در عین حال زمانی کافی برای کم کردن سرعت قطارها، ممانعت از پرواز یا فرود هواپیماها و بستن پل‌ها و تونل‌ها برای جلوگیری از ورود خودروها فراهم خواهد بود. در نتیجه این سیستم می‌تواند در هنگام وقوع زلزله‌های قوی‌تر، ناجی جان انسان‌ها شود.

این برنامه از دو منبع داده‌ها استفاده می‌کند. در ابتدا این سیستم به شبکه‌ای متشکل از ۷۰۰ لرزه‌سنج (دستگاه‌هایی که لرزش‌های زمین را تشخیص می‌دهند) متصل بود که توسط زلزله‌شناسان سازمان زمین‌شناسی آمریکا، موسسه تکنولوژی کالیفرنیا و دانشگاه برکلی کالیفرنیا در سراسر ایالت نصب شده بود. زلزله‌شناسان به‌علاوه این لرزه‌سنج‌ها را در دو ایالت دیگر (اورگون و واشنگتن) نیز به سیستم ShakeAlert به کار گرفتند. ولی گوگل حالا در حال ایجاد بزرگترین شبکه تشخیص زلزله در جهان از طریق تلفن‌های همراه افراد است.

گوشی‌های اندرویدی و تشخیص زلزله

بیشتر گوشی‌های هوشمندی که از سیستم‌عامل اندروید گوگل استفاده می‌کنند، دارای شتاب‌سنج‌های داخلی هستند (نوعی مدار که جابجایی تلفن را تشخیص می‌دهد). بیشترین کاربرد این شتاب‌سنج‌ها این است که هنگامی که گوشی را از حالت افقی به عمودی می‌چرخانید، تصویر گوشی نیز تغییر جهت ‌می‌دهد و در عین حال تهیه اطلاعات شمارش گام‌های شما برای ردیاب تناسب اندام را نیز برعهده دارد. نکته جالب توجه اینجاست که این سنسورها به‌طرز حیرت‌آوری حساس هستند و می‌توانند مثل یک لرزه‌سنج کوچک عمل کنند.

گوگل حالا از عملکردی رونمایی کرده که به کاربران این امکان را می‌دهد تا در صورت دریافت ارتعاشاتی که مشخصه امواج اولیه زلزله (P) هستند، تلفن به‌صورت خودکار، داده‌ها را به سیستم هشدار زلزله اندروید ارسال کند. با ترکیب هزاران یا میلیون‌ها داده از موبایل‌های مختلف، این سیستم می‌تواند تشخیص دهد که آیا زلزله‌ای در شرف وقوع است یا نه و پس از آن قادر خواهد بود تا پیغام‌هایی را به موبایل‌های افرادی که در منطقه‌ای که در خطر زلزله قرار دارد ارسال کرده و به آنها هشدار زودهنگام بدهد.

از آنجا که امواج رادیویی سریع‌تر از امواج لرزه‌ای حرکت می‌کنند، در مناطق دور از مرکز زلزله، این هشدارها زودتر از آغاز لرزه‌ها به کاربران می‌رسد.

مارک استوگایتیس، مهندس نرم‌افزار اندروید، دراین باره گفته:« ما اساسا با سرعت نور (که سرعتی است که سیگنال‌های تلفن با آن حرکت می‌کنند)، با سرعت زلزله رقابت می‌کنیم و خوش‌شانس هستیم که نور به مراتب سریعتر است.»

هشدار زلزله در مناطق دوردست

از آنجا که اکثر داده‌ها جمع‌سپاری می‌شوند، تکنولوژی امکان نظارت بر زمین‌لرزه‌ها را در مناطقی که دسترسی به شبکه‌های گسترده‌ای از لرزه‌سنج‌های گران‌قیمت وجود ندارند را فراهم می‌کند. بدین‌ترتیب امکان ارائه هشدار زلزله در مناطق دور افتاده و فقیر جهان فراهم خواهد شد.

در اکتبر سال ۲۰۲۲، مهندسان گوگل دریافتند که با امواج لرزه‌ای که از مرکز زمین لرزه متصاعد شده، موبایل‌های افراد ساکن در منطقه خلیج سانفرانسیسکو شروع به هشدار دادن کردند. حالا این سیستم‌ها، به‌صورت مرتب، این لرزه‌ها را دریافت می‌کنند. اخیرا و عصر روز چهارم آوریل سال ۲۰۲۳، زلزله‌ای به بزرگی ۴.۵ ریشتر در منطقه "ترس پینوس" کالیفرنیا رخ داد که آن هم توسط سیستم ShakeAlert تشخیص داده شد و لحظاتی قبل از وقوع آن، پیغام‌هایی برروی تلفن‌های همراه ساکنان منطقه ارسال شد.

البته زلزله اتفاقی رایج در منطقه کالیفرنیاست و به‌طور معمول روزانه ۱۰۰ زمین‌لرزه کوچک در این منطقه رخ می‌دهد که اکثر آنها آنقدر کوچک هستند که حتی احساس نمی‌شوند. البته معمولا در طول سال چند زلزله بزرگتر هم در کالیفرنیا رخ می‌دهند که بین ۱۵ تا ۲۰ تا از آنها بیشتر از ۴ ریشتر شدت دارند.

محدودیت‌های سیستم تشخیص زلزله در موبایل

طبق برآوردها حدود ۱۶ میلیارد تلفن موبایل در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند که بیش از ۳ میلیارد از آنها با سیستم‌عامل اندروید کار می‌کنند و سیستم هشداردهنده زلزله، در حال حاضر در بیش از ۹۰ کشور که اکثر آنها در معرض زلزله هستند، در دسترس قرار دارد.

ولی این سیستم هم دارای محدودیت‌هایی است؛ به‌ویژه در مناطق دورافتاده که تعداد کاربران تلفن کمتر است و یا در شرایطی که زلزله‌ها در مناطق دور از ساحل رخ می‌دهند و ممکن است باعث ایجاد سونامی شوند. اگر چه که هشدار دادن درباره زلزله، چند ثانیه قبل از وقوع آن، می‌تواند موثر باشد، اما علم پیش‌بینی زلزله، همچنان یک موضوع مبهم است و دانشمندان همچنان در تلاش هستند تا بتوانند علائم و نشانه‌های بروز این بلای طبیعی را شناسایی کرده و روزگاری بتوانند جان افراد را با هشدارهای به موقع نجات دهند.