هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

شایعه‌ای که خبرساز شد

روز گذشته خبر رفتن سیدمسعود میرکاظمی از سازمان برنامه و بودجه به‌طور رسمی توسط رسانه‌های همسو با دولت، خبری و تائید شد. قرار است داود منظور یکی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام‌ صادق‌ جایگزین او شود. عملکرد میرکاظمی در این سازمان از همان روزهای نخست آمدنش موردنقد بود، زیرا او بیش از آنکه به کرسی این سازمان تکیه داده باشد، برای وزارت نفت تصمیم‌گیر بود. به‌هرحال به‌زودی او از سازمان برنامه و بودجه خواهد رفت و داود منظور جایگزینش خواهد شد.

15 آذرماه سال گذشته شایعه رفتن میرکاظمی از سازمان برنامه و بودجه مطرح شد، اما این شایعه تکذیب شد. البته ابقای میرکاظمی در این سازمان کاملاً مصلحتی بود و حضور او تا به امروز با اما و اگرهای زیادی همراه بوده است. در آن مقطع مرحوم رستم قاسمی بعد از حواشی متعدد در وزارت‌خانه متبوعش، به‌دلیل بیماری استعفا داده بود و دولت در تدارک رأی‌‌گیری برای وزیر پیشنهادی خود بود. بنابراین درخواست میرکاظمی برای نبودش، به صلاح دولت نبود. او با همه اختلافاتی که با بدنه اقتصادی دولت داشت، ناچار شد بماند تا لایحه بودجه سال 1402 و برنامه هفتم توسعه را تهیه و به مجلس ارسال کند. با اینکه میرکاظمی به خوبی می‌داند که به‌زودی باید دفتر خود را ترک کند، اما روز گذشته یک نشست خبری با رسانه‌ها داشت. محور این نشست بررسی عملکرد بودجه سال ۱۴۰۱ بود؛ هرچند او آمار‌ دیگری از وضعیت دولت در زمانی که از روحانی تحویل گرفته بود، ارائه کرد. او در این نشست اعلام کرد: «۹۷ درصد منابع مصوب بودجه سال گذشته وصول شده و با وجود تحمیل هزینه‌هایی از جمله ترمیم حقوق و افزایش یارانه‌های نقدی هیچ استقراضی صورت نگرفته است.» او در این نشست،‌ گفت:‌ «۱۲ همت(هزار میلیارد تومان) سررسید اوراق بود که پرداخت شد. ۱۸۰ همت هم تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پرداخت شد. بودجه با کمترین اختلاف تصویب و سبب شد که کمترین مغایرت را داشته باشیم و ۹۷ درصد وصولی داشتیم.» میرکاظمی گفت: «در سال گذشته هیچ استقراضی از بانک مرکزی نداشتیم. درحالی‌که اتفاقاتی در سال مانند افزایش و ترمیم حقوق، افزایش یارانه‌ها و... سبب شد تا مصارف بیشتر شود، اما دولت با صرفه‌جویی و پرهیز از ریخت‌وپاش توانست بدون استقراض و بالا بردن پایه پولی بودجه کشور را مدیریت کند.» او با اشاره به اینکه ترمیم حقوق در سال گذشته 4/61همت بار مالی برای دولت داشت، اضافه کرد: «مجموع اعتبارات هزینه‌ای در بودجه سال گذشته ۱۰۱۴ همت مصوب شده است که پرداختی آن با وجود ترمیم حقوق و افزایش یارانه‌ها 3/998 همت و معادل ۹۸ درصد بود.»

رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: «مجموع مصوب در بودجه سال ۱۴۰۱ در این زمینه 8/554 همت بود که ۸۱ درصد آن معادل 7/450 همت محقق شد. همچنین برای فروش نفت و میعانات گازی و صادرات گاز خالص 6/521 همت مصوب شده بود که 1/443 همت آن یعنی ۸۵ درصد وصولی داشتیم، اما از مجموع 2/33همت مصوب برای فروش اموال مازاد دستگاه‌های اجرایی فقط ۲۳ درصد آن یعنی 6/7 همت در بودجه سال گذشته محقق شد و دلیل آن این بود که مسئولان دستگاه‌های مختلف این ریسک را انجام نمی‌دهند که نسبت به فروش اموال مازاد خود اقدام کنند، اما با تمهیدات در نظر گرفته‌شده در بودجه سال جاری امیدواریم این شجاعت را پیدا کنند و بتوانیم در سال جاری این عدد را افزایش دهیم.»

میرکاظمی چه کرد؟
میرکاظمی از شهریور ۱۴۰۰ رئیس سازمان برنامه و بودجه شد. مهمترین وظیفه او از زمانی که به این سازمان آمد، تهیه برنامه هفتم توسعه بود اما با وجود گرفتن مهلت نتوانست در موعد تعیین‌شده این برنامه را تهیه و ارائه کند. این موضوع آن‌قدر بغرنج شد که مجلسی‌ها بررسی لایحه بودجه سال جاری را منوط به تحویل و تصویب برنامه هفتم کردند. هرچند در نهایت مجلس با دولت همراهی کرد و بالاخره اعلام شد که لایحه برنامه هفتم توسعه به مجلس ارسال شده است.

مسئله مهم دیگر لایحه بودجه برای دو سال دولت سیزدهم بود. لایحه‌ای که خروجی آن افزایش تورم بود، هرچند دولت چنین باوری ندارد.

موضوع مهم دیگر درباره میرکاظمی، عملکرد او درباره افزایش حقوق در سال گذشته بود. میرکاظمی برای افزایش دستمزدها مقاومت زیادی کرد که البته ناگفته نماند برخی از مقاومت‌های او به‌دلیل نبود بودجه مورد نظر، قابل‌دفاع است. اما عملکرد میرکاظمی در اجرای قانون رتبه‌بندی معلمان نیز قابل‌دفاع نیست. طبق مصوبات مجلس برای اجرای قانون رتبه‌بندی معلمان، بودجه‌هایی در سال‌های 1400 و 1401 تخصیص‌ داده شد اما این قانون، ناقص عملیاتی شد. این موضوع موجب شده تا چندین‌بار نمایندگان مجلس به‌دلیل اجرا نشدن قانون به دولت انتقاد جدی داشته باشند.

مسئله بعدی تأخیر در پرداخت حقوق شب عید فرهنگیان است که موجب شد وزیر آموزش‌وپرورش ناچار به استعفا شود. هرچند برخی از نمایندگان خواستار عزل میرکاظمی نیز بودند. او در دفاع از قصورش در این مورد اعلام کرد: «۲۷ اسفند متوجه شدیم آنچه آموزش‌وپرورش انجام می‌دهد بیش از ۱۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بار مالی در سال ۱۴۰۱ و بیش از هشت‌هزار میلیارد تومان هم اضافه بار مالی در سال ۱۴۰۲ دارد که خلاف قانون است و در اختیار دولت هم نیست. دولت می‌تواند طبق قانون حداکثر ۱۰ درصد افزایش را انجام دهد، بنابراین گفتیم باید قانون اصلاح شود که فرصت بسیار کم بود و در آن زمان فرصت این کار نبود و به همین دلیل گفتیم که کارهای بهمن‌ماه را انجام دهید و برای اسفند اجازه دهید در فروردین بررسی انجام شود و مجوزهای قانونی صادر و تأمین منابع صورت گیرد تا بی‌قانونی رخ ندهد که متأسفانه نشد و آن اقدامات رخ داد.»

داود منظور کیست؟
داود منظور که از او به عنوان رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه یاد می‌شود، متولد ۱۳۴۳ در تهران و دارای مدرک تحصیلی دکتری علوم اقتصادی، گرایش اقتصادسنجی و اقتصاد بخش عمومی از دانشگاه تهران (۱۳۷۹) و کارشناسی ارشد اقتصاد و معارف اسلامی از دانشگاه امام صادق‌ (۱۳۶۹) است. داود منظور از ۲۱ مهر ۱۴۰۰ به سمت ریاست سازمان امور مالیاتی رسیده بود و به‌گواه کارشناسان کارنامه قابل‌قبولی در سازمان امور مالیاتی در این مدت از خود بر جای گذاشته است. داود منظور قبل از ریاست بر سازمان امور مالیاتی، قائم‌مقام مدیرعامل و معاون مالی و امور مجامع شرکت مادر تخصصی توانیر (۱۳۹3-۱۳۹7)، معاون وزیر نیرو در برنامه‌ریزی و امور اقتصادی (۱۳۹۰-۱۳۸۸)، معاون اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی (۱۳۹1-۱۳۹2)، معاون برنامه‌ریزی در معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور (۱۳۹0-۱۳۹1)، معاون برنامه‌ریزی در معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور (۱۳۹0-۱۳۹1)، مشاور اقتصادی وزیر نیرو (۱۳۹2-۱۳۹3)، دبیر کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران و نماینده کشور در شورای جهانی انرژی از سال ۱۳۸۵ تاکنون و مشاور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس (۱۳۹2-۱۳۹3) بوده است.

میرکاظمی ناموفق‌ترین رئیس سازمان برنامه و بودجه
مهدی پازوکی، کارشناس اقتصادی درباره عملکرد میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه به هم‌میهن گفت: «عملکرد میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه با ضعف‌های متعددی مواجه است؛ از این‌رو به جرأت می‌توانم بگویم او ناموفق‌ترین رئیس سازمان برنامه و بودجه تاکنون بوده است. تورمی که امروز جامعه ما با آن مواجه است وحشتناک و مخارج دولت که در بودجه 1402 گنجانده شده است نیز دستپخت میرکاظمی است. به نظر من او فرار روبه‌جلو می‌کند. مفهوم صحبت من این نیست که دولت روحانی فاقد ایراد بوده، اما یکی از مشکلات رئیسی آن است که تیم اقتصادی او نسبت به تیم‌ اقتصادی دولت میرحسین موسوی، هاشمی، خاتمی و روحانی،‌ ضعیف‌تر است و سازمان برنامه و بودجه نیز از این مسئله مستثنی نیست.» او با بیان اینکه مسئول سیاست‌های مالی دولت سازمان برنامه و بودجه است،‌ اضافه کرد: «افرادی که میرکاظمی بر سر کار آورده‌ است را نگاه کنید؛ به‌عنوان مثال دانشجوی خود را بدون آ‌نکه یک روز کارشناس باشد به‌عنوان معاون سازمان برنامه منصوب کرده است؛ درحالی‌که این سازمان هیچ زمان به لحاظ نیروی انسانی در این حد از انزوا قرار نگرفته بود. روسای سازمان برنامه و بودجه استان‌ها قابل قیاس با روسای قبلی این سازمان نیستند. میرکاظمی برنامه‌ای ندارد. او سال اولی که بر سر کارآمد، اعلام کرد که نرخ رشد اقتصادی را به هشت درصد می‌رساند. اقتصاد، دستور و فرمان نمی‌پذیرد.» پازوکی معتقد است میرکاظمی قطعاً باید تغییر کند زیرا افرادی به‌مراتب قوی‌تر در این حوزه وجود دارند: «عملکرد میرکاظمی در وزارت نفت و وزارت بازرگانی دولت احمدی‌نژاد هم قابل نقد است و او امتحان خود را در این وزارتخانه‌ها پس داده است.»

این اقتصاددان بیان کرد: «اگر از کارشناسان قبلی این وزارت‌خانه‌ها سؤال کنید، اکثریت قاطع آنها بر ضعیف بودن او و فقدان برنامه‌ تأکید می‌کنند. میرکاظمی به برنامه روحانی یعنی برنامه ششم توسعه ایراد می‌گرفت و آن را قبول نداشت حالا سوال من این است چرا دو سال است که این برنامه را تمدید می‌کند؟ رشد بودجه مؤسسات وابسته به گروه‌های خاص را بررسی کنید. رشد بودجه مجمع تشخیص مصلحت نظام، دبیرخانه ستاد انقلاب فرهنگی،‌ دانشگاه امام صادق(ع)، کمیته امداد و نهادهای وابسته به یک جناح خاص را مشاهده کنید. رشد بودجه این مراکز بیش از رشد حقوق کارکنان دولت است. میرکاظمی در لایحه بودجه 1402 رشد حقوق کارکنان دولت را 20 درصد در نظر گرفته است اما بودجه اکثر نهادهای مذکور و دانشگاه‌هایی را که هیچ کارایی‌ای به‌جز ایجاد هزینه برای دولت ندارند، رشدی فزاینده داده است.»

او با تأکید بر اینکه میرکاظمی برنامه‌ای ندارد، اما به‌گونه‌ای صحبت می‌کند که گویا همگی روسای قبلی این سازمان خیانت کرده‌اند و فقط او در حال خدمت است، ادامه داد: «این در حالی است که تورمی که در سال 1401 داشتیم محصول اقدامات میرکاظمی و دولت رئیسی است. تورمی که در این سال داشتیم شاید بالاترین نرخ تورم در سال‌های اخیر بوده است.» پازوکی با اشاره به این صحبت میرکاظمی که اگر جدی عمل کنیم می‌توانیم نرخ تورم را به کمتر از 30 درصد برسانیم،‌ گفت: «مگر تاکنون شوخی عمل می‌کردید؟ چرا بودجه سال 1401 را شما مدون کردید؟ هنوز گزارش اقتصادی سال 1400 ارائه نشده است. 20 ماه است که میرکاظمی هنوز لایحه برنامه هفتم توسعه را ارائه نکرده است. پیشنهاد می‌کنم این مسئله را یاد بگیرد. وقتی بی‌انضباطی ایجاد می‌شود تبدیل به عامل فساد اقتصادی و تورم می‌شود. بنابراین در حال حاضر میرکاظمی برنامه‌ای برای اداره امور ندارد.»