آخرین خبر/ آخرین سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی به ایران در 12 اسفند 1401 انجام شد که طبق بیانیه‌ای مشترک طرفین اعلام کردند تعاملات طبق موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد گرفت. همچنین تصریح شد در خصوص مسائل پادمانی باقی‌مانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر اعلام می‌کند. از آخرین سفر گروسی به ایران تاکنون اتفاقات حساس و مهمی هم در زمینه همکاری طرفین مانند لغو مجوز فعالیت ۸ بازرس آژانس در ایران و هم در عرصه بین‌الملل نظیر جنگ اسرائیل و غزه، حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق و حمله تنبیهی ایران علیه اسرائیل رخ داده است. این تحولات سبب شده است که سفر مدیرکل آژانس به ایران در این مقطع کنونی از اهمیت زیادی برخوردار باشد.

گروسی در ایران قرار است چه کار کند؟

رافائل گروسی برای شرکت در اولین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای ایران که ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت در اصفهان برگزار می‌شود به ایران سفر می‌کند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در این خصوص گفت: حدود ۴۷۷ مقاله برای حضور در این همایش ارسال شده، که از این میان ۱۸۰ ارائه توسط شرکت‌کنندگان غیرایرانی خواهد بود و مدیرکل آژانس نیز به‌عنوان مهمان ویژه در این کنفرانس حضور خواهد داشت و سخنرانی می‌کند. گروسی علاوه بر شرکت در این کنفرانس با مقامات جمهوری اسلامی در تهران و اصفهان نیز دیدار خواهد کرد. مدیرکل آژانس هدف خود از این سفر را این‌گونه بیان کرده است: من در حال برقراری تماس با دولت ایران هستم، امیدوارم شرایط را به مسیر اصلی خود برگردانم و بتوانم وضعیت را از نظر افزایش سطح همکاری بهبود بخشم.

اوضاع و احوال همکاری ایران و آژانس

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره وضعیت همکاری ایران و آژانس گفته است: تاکنون ۲ مکان باقی مانده و ۲ مکان حل و فصل شده‌اند که درباره این دو مکان در حال گفت‌وگو هستیم. اسلامی تصریح کرده است: ما ورود هیچ بازرسی را ممنوع نکردیم، ۱۳۰ بازرس آژانس مجاز به حضور در ایران هستند. استفاده از حقوق مسلم هر عضو آژانس طبیعی است و این مساله سیاسی نیست و ما در فرایندهای همکاری با آژانس این موصوع را مکرر اثبات کرده و آنها هم به آن اذعان دارند.

آخرین اظهارات مدیرکل آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران

آخرین اظهارات گروسی درباره تعاملات ایران و آژانس به مصاحبه وی با شبکه آلمانی دوویچه وله در 24 آوریل مربوط می‌شود. در این مصاحبه وی مدعی شده بود که ایران «چند هفته، نه چند ماه» با در اختیار داشتن اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساختن یک بمب اتمی فاصله دارد. وی اظهار داشت: در حالی که غنی‌سازی اورانیوم در سطح نظامی نگران‌کننده است، نمی‌توان بر اساس این نتیجه گرفت که ایران در حال حاضر یک سلاح اتمی دارد. گروسی بیان کرده بود که اهداف ایران در این زمینه مشخص نیست و تنها می‌توان درباره آن گمانه‌زنی کرد.
معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات گروسی گفته بود: ما از تلاش‌های گسترده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تعامل با ایران در مورد مسائل دیرینه مربوط به تعهدات پادمانی ایران قدردانی می‌کنیم. وی همچنین بیان کرده بود: رئیس‌جمهور آمریکا به وضوح گفته است که ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند. اما ارزیابی‌ای درباره اظهارات گروسی ندارم که ارائه کنم.

برجام در دستورکار است؟

برخی از تحلیلگران معتقدند تلاش برای زمینه‌سازی درخصوص احیای توافق برجام، یکی از اهداف سفر گروسی به ایران است. خبرهایی که در چند وقت اخیر درباره مذاکرات ایران و آمریکا مطرح شده، این فرضیه را تقویت می‌کند. چندی پیش «شرق» مدعی شده بود امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل، مذاکراتی را با طرف‌های آمریکایی پی گرفته است که اگرچه طیفی از موضوعات مختلف به‌خصوص با محوریت بحران غزه را شامل می‌شود، اما گفت‌وگوهایی هم درباره احیای برجام با جانشین رابرت مالی صورت گرفته است که نشان می‌دهد اکنون مذاکرات برجامی، نه توسط علی باقری‌کنی به‌عنوان معاون سیاسی وزارت امور خارجه، بلکه توسط نماینده ایران در حال پیگیری است. البته خبرگزاری دولت این ادعا را رد و اعلام کرد: هیچ مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا برقرار نیست و تبادل پیام‌ها صرفا در چهارچوب تعریف شده در جریان است.
معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در این باره گفت: «من در مورد راه‌های ارتباط خود با ایران اظهار نظر نمی‌کنم اما باید بگویم ما در حال مذاکره مستقیم با ایران در نیویورک یا هر جای دیگری در مورد برجام نیستیم.»

باز شدن گره مشکل ایران و آژانس؛ آری یا خیر؟

حل مشکل پادمانی همواره از مهم‌ترین گره‌های تعاملات بین ایران و آژانس بوده است که اختلاف بر سر این موضوع بر اجرای توافق‌نامه برجام هم تاثیر به‌سزایی داشته است. ایران تلاش کرده با اجازه بازدید بازرسان آژانس به تاسیسات هسته‌ای، حسن نیت خود را در این باره نشان دهد؛ هر چند که مسئولان آژانس در مقاطعی با برخی از اظهارات جهت‌دار خود گام مثبتی در بهبود روابط برنداشته‌اند اما حفظ همین کانال ارتباطی برای کاهش تنش‌ها در این زمینه سودمند خواهد بود. همه این مسائل در کنار حوادث مهمی که در عرصه بین‌الملل در حال وقوع است نظیر جنگ اسرائیل و غزه و جنگ روسیه و اوکراین، سفر گروسی به ایران را مهم و سرنوشت‌ساز کرده است. باید منتظر ماند و دید که در روزهای آینده سفر آقای مدیرکل چه دستاوردهایی برای طرفین خواهد داشت. 
خبرنگار: زینب مهدوی‌فر