اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

سارا معصومی| صبح روز سه‌شنبه عمران خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان در حال ورود به دادگاه عالی در اسلام‌آباد بود که حلقه چندلایه‌ای از نیروهای امنیتی او را احاطه کرده و درحالی که با محاصره این سیاستمدار 71 ساله مجال هرگونه حرکتی را از او گرفته بودند او را به داخل یک نفربر زرهی هدایت و بازداشت کردند. هرچند که بازداشت سیاستمداران در پاکستان امری سابقه‌دار است، اما فیلم لحظه دستگیری عمران خان به یک بمب خبری تبدیل و با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شد. 

عمران خان برای رسیدگی به اتهامات فساد در حال ورود به دادگاه عالی در پایتخت پاکستان بود که بازداشت شد. نخست‌وزیر پیشین پاکستان سرسختانه ادعا می‌کند که اتهام‌های وارده به او ساختگی است و انگیزه‌های سیاسی دارد. آوریل سال 2022 بود که مخالفان عمران خان در پارلمان کمر به حذف او بسته و این مخالفت‌ها به برکناری او در حالی که یک‌سال از دوره پنج ساله ریاست‌جمهوری او باقی مانده بود، منتهی شد. سیاست عمران خان که از همان زمان رهبری اپوزیسیون را برعهده گرفته بر برگزاری انتخابات زودهنگام متمرکز شده و این در حالی است که انتخابات سراسری سال جاری قرار است به زودی برگزار شود.  در یک‌سال و اندی گذشته ده‌ها پرونده قضایی علیه عمران خان تشکیل شده که در مهم‌ترین آنها که در روز 23 اسفند سال گذشته علنی شد یک دادگاه حکم داده بود که عمران خان به اتهام فروش هدایایی که در زمان نخست‌وزیری دریافت کرده بود، بازداشت شود و این حکم قابل تغییر به گرو گذاشتن وثیقه مالی نباشد. نخست‌وزیر سابق نوامبر گذشته از یک حمله با سلاح گرم به خودروهای اسکورت خود حین برگزاری راهپیمایی اعتراضی جان سالم به در برد. عمران خان ساعاتی پیش از بازداشت مقابل محوطه دادگاه عالی اسلام‌آباد برای چندمین بار یک مقام ارشد نظامی را به برنامه‌ریزی برای کشتن خود متهم کرد و این درحالی بود که مقاماهای نظامی پاکستان به او هشدار دادند که از طرح «ادعاهای بی‌اساس» خودداری کند.

درحالی که در یک ساعت نخست پس از دستگیری عمران‌خان، توضیح قانع‌کننده‌ای درباره علت بازداشت و نهاد بازداشت‌کننده منتشر نشده بود، وزیر کشور پاکستان در پیامی در توییتر نوشت که «دفتر ملی پاسخگویی» دستور بازداشت خان را صادر کرده است. به گفته این نهاد، عمران خان به عملکرد توام با فساد متهم است و روز چهارشنبه در دادگاه حاضر خواهد شد. 

هواداران عمران خان به خیابان آمدند
 بازداشت غافلگیرانه عمران خان بلافاصله جرقه اعتراض‌ها در شهرهای مختلف پاکستان را زد. ده‌ها تن از هواداران نخست‌وزیر سابق پاکستان در زادگاه او، یعنی شهر لاهور، خیابان‌ها را مسدود کردند. در بندر کراچی نیز شماری از معترضان مسیر یک جاده اصلی را بستند. همزمان حزب «تحریک انصاف»، وابسته به عمران خان، از حامیان او خواست کشور را به حالت تعطیل درآورند. در حساب توییتری حزب تحریک انصاف پاکستان نوشته شد: «حالا نوبت شماست مردم پاکستان، خان همواره کنار شما ایستاده بود و حالا نوبت شماست که کنار او بایستید.» حزب تحریک انصاف همچنین از برنامه‌ریزی برای برگزاری جلسه فوری حزب برای مشخص کردن گام‌های اعتراضی بعدی خبر داده است.  خبرگزاری رویترز در گزارشی درباره بازداشت عمران خان نوشت: دستگیری عمران خان در زمانی صورت می‌گیرد که پاکستان از بدترین بحران اقتصادی در دهه‌های اخیر رنج می‌برد و تورم بالا این کشور را در آستانه فروپاشی قرار داده است. با وجود اینکه ذخایر ارزی فعلی پاکستان به سختی برای پوشش واردات یک ماهه کافی است، اما واگذاری بسته نجات صندوق بین‌المللی پول به اسلام‌آباد تاکنون چندین بار به تعویق افتاده است. تلاش‌های قبلی برای دستگیری عمران خان از خانه‌اش در لاهور منجر به درگیری‌های شدید بین هواداران او و ماموران امنیتی شده بود. 

رعنا ثناالله، وزیر کشور پاکستان به خبرنگاران گفت که خان پس از اینکه «به‌‌رغم اطلاعیه‌ها» حاضر نشد، توسط دفتر ملی پاسخگویی (NAB) دستگیر شد. به گفته این مقام پاکستانی اتهامات علیه عمران خان این است که او و همسرش زمینی به ارزش 7 میلیارد روپیه (24.70 میلیون دلار) از یک دلال زمین دریافت کرده‌اند که توسط مقامات انگلیسی متهم به پولشویی شده است. براساس این ادعا، مقامات بریتانیا 190 میلیون پوند (240 میلیون دلار) را در رابطه با پولشویی به پاکستان بازگرداندند که عمران خان به جای نگهداری آن در خزانه ملی، آن را به سازنده زمین بازگرداند. عمران خان تمام این اتهامات را رد می‌کند. در شرایطی که عمران خان در هر کدام از اتهام‌های مطرح شده محکوم شود به محرومیت او از پست دولتی منجر خواهد شد و این در حالی است که انتخابات سراسری پاکستان در ماه نوامبر برگزار خواهدشد.  درگیری‌های سیاسی در پاکستان امری رایج است. در این کشور هیچ نخست‌وزیری هنوز یک دوره کامل 5 ساله خود را به انتها نرسانده و ارتش تقریبا در نیمی از تاریخ این کشور همه امور نظامی و سیاسی را در اختیار داشته است. ارتش همچنان قدرتمندترین نهاد پاکستان است و نزدیک به نیمی از تاریخ 75 ساله خود را مستقیما از طریق سه کودتا بر این کشور حکومت کرده است. هر چند که ارتش همچنان هم نفوذ بالا و غیرقابل انکاری دارد، اما اخیرا اعلام کرده که دخالتی در امور سیاسی نخواهد کرد.  عمران خان و ارتش پس از سال‌ها همکاری نزدیک در سال 2021 با هم اختلاف پیدا کردند. مخالفان خان و بسیاری از منتقدان برجسته می‌گویند که ارتش در انتخابات 2018 به عمران خان کمک کرد تا به قدرت برسد. ادعایی که نخست‌وزیر پیشین پاکستان آن را رد می‌کند. 

عمران خان محبوب‌تر از همیشه
گاردین در روایت بازداشت عمران خان می‌نویسد: پس از دستگیری عمران خان در صحن دادگاه عالی، قاضی عامر فاروق، رییس دادگستری اسلام‌آباد، خواستار توضیح «در عرض 15 دقیقه» از رییس پلیس و وزارت کشور در مورد علت بازداشت خان شد. او گفت: به دادگاه بیایید و به ما بگویید که چرا عمران خان بازداشت شده است. فاروق هشدار داد که اگر توضیحی در این باره ارایه نشود، هم خان و هم نخست‌وزیر شریف را احضار خواهد کرد.
حکم دستگیری خان بلافاصله پس از این هشدار منتشر شد در حالی که تاریخ این حکم اول ماه مه را نشان می‌داد. در این حکم اشاره شده بود که خان متهم به «فساد و اعمال فساد» است.
همزمان ژنرال اکبر نصیرخان، از پلیس اسلام‌آباد خواستار حفظ آرامش شد و گفت که وضعیت در اسلام‌آباد عادی است. با این وجود در چند محدوده تجمع بیش از پنج نفر ممنوع اعلام شده و اینترنت برخی مناطق هم قطع شده است. 
عمران خان از زمانی که در آوریل سال گذشته برای رای عدم اعتماد پارلمان از قدرت برکنار شد، ارتش و دولت شریف را به «توطئه‌ای با حمایت غرب» برای سرنگونی خود متهم کرد. در نوامبر سال گذشته در جریان یک تجمع در پنجاب سوءقصدی به جان عمران خان صورت گرفت که در نتیجه آن او از ناحیه پا مورد اصابت گلوله قرار گرفت. 
با این حال، در طول این مدت، محبوبیت عمران خان افزایش یافت و بسیاری عزم او برای مقابله با تشکیلات نظامی پاکستان را تحسین کردند. در حال حاضر نارضایتی گسترده‌ای از دولت شریف وجود دارد، زیرا تورم و کمبود مواد غذایی افزایش یافته و بسیاری پیش‌بینی می‌کنند که در صورت جان سالم به در بردن عمران خان از اتهام‌ها، او در انتخابات جاری بیشترین آرا را به دست آورده و به قدرت بازگردد. عمران خان دولت شریف را برای برگزاری انتخابات عمومی زودهنگام تحت فشار قرار داده و ادعا می‌کند که ائتلافی که پس از برکناری او قدرت را به دست گرفت، «غیرقانونی» است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی در این باره نوشت: شریف که دولتش با مشکلات اقتصادی پیچیده مواجه است و در تلاش است تا پس از سیل ویرانگر سال گذشته که صدها کشته و 30 میلیارد دلار خسارت به این کشور وارد کرد، کنترل امور را در دست بگیرد، عمران خان را به دلیل زیرسوال بردن ارتش و تهمت زدن به این نهاد نظامی مورد انتقاد قرار داد. با بالا گرفتن بحران سیاسی در پاکستان در نتیجه دستگیری عمران خان، اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای خواهان گفت‌وگو و حاکمیت قانون در پاکستان شده و از طرفین درگیر خواست خویشتنداری خرج دهند. در بخش‌هایی از این بیانیه آمده است: چالش‌‌های پاکستان را فقط خود پاکستانی‌‌ها می‌توانند از طریق گفت‌وگوی صادقانه و در راستای حاکمیت قانون مورد بررسی قرار دهند. عمران خان هفتمین نخست‌وزیر سابق پاکستان است که در پاکستان دستگیر می‌شود. ذوالفقار علی بوتو در سال 1979 دستگیر و به دار آویخته شد. نواز شریف، برادر نخست‌وزیر کنونی که نخست‌وزیر نیز بود، چندین بار به اتهام فساد دستگیر شد.