/ ثبت نام ایران خودرو با حاشیه های فراوان سرانجام انجام شد و تعداد بسیار زیادی از متقاضیان در این عرضه شرکت کردند. اما نکاتی مهم در این ثبت نام وجود داشت که به آن ها می پردازیم.

عرضه گسترده ایران خودرو در سامانه یکپارچه باعث شده بود این خودروساز مدت ها فروشی برای محصولاتش نداشته باشد اما سرانجام فروش جدید این شرکت با حاشیه های فراوان انجام شد. فاصله زمانی زیاد با آخرین فروش این شرکت، اختلاف قیمت زیاد بازار و کارخانه و همچنین عرضه محصول جدید ری را باعث شد تا متقاضیان زیادی برای ثبت نام اقدام نمایند. بر اساس آمار ارائه شده توسط ایران خودرو، بیش از ۳ میلیون سفارش در سایت فروش این خودروساز ثبت شد. این در حالی است که تنها ۱۱۷,۲۰۰ دستگاه در در این عرضه به فروش رسید. با در نظر گرفتن این مورد که ۵۰ درصد خودروهای عرضه شده به طرح مادران و ۲۰ درصد به طرح جایگزینی خودروهای فرسوده اختصاص دارد، عملا پایین ترین شانس برنده شدن برای متقاضیان عادی محاسبه می شود. اما چرا این هجوم میلیونی را برای این عرضه شاهد بودیم؟ آیا نمی شد از هجوم دلالان و مشتریان غیر واقعی جلوگیری کرد؟ در ادامه به این پرسش ها پاسخ می دهیم.

چرا شرط دارا بودن گواهینامه حذف شد؟
حالا چند سالی می شود که فروش خودرو با انواع و اقسام شروط مختلف انجام می شود. اینکه مشتری باید بالای ۱۸ سال سن داشته باشد، مشتری نباید به تازگی از خودروساز خرید کرده باشد، مشتری نباید پلاک فعال خودروی با عمر کمتر از ۵ سال داشته باشد و … بخشی از این شروط بوده اند. در یک بازار سالم و آزاد هیچوقت شروط اینچنینی را برای خرید خودرو نداریم اما در ایران با یک بازار دولتی و انحصاری طرف هستیم و مسئولین سعی کرده اند با وضع این شروط، مشتریان واقعی و دلالان را از هم متمایز کنند. اما پیش از آغاز طرح فروش ایران خودرو، دیوان عدالت اداری شرط دارا بودن گواهینامه را از شرایط خرید خودرو حذف کرد. مدیرکل هیات عمومی و هیات‌های تخصصی دیوان عدالت اداری اعلام کرد : «این شرط برای دریافت خودرو خارج از صلاحیت شورای رقابت است و متقاضیان دیگر برای دریافت خودرو نیاز به گواهینامه ندارند.»

حذف همین شرط باعث شد تعداد بسیار بالایی از متقاضیان واجد شرایط شوند و به سمت خرید خودروی صفر کیلومتر با قیمت کارخانه بیایند. البته حذف شروط این چنینی در جهت آزادسازی بازار است اما آیا شرایط بازار انحصاری ما با بازارهای متعادل برابر است؟ بنظر می رسد حذف این شرط تنها یک دلیل مهم دارد که در پایان به آن می پردازیم.

اعطای وام پیش ثبت‌نام خودرو ؛ عجیب اما واقعی!
در زمانی که بانک های کشور صف های طولانی برای پرداخت وام های مهم و ضروری دارند و حتی شنیده ها حاکی از مشکل بانک ها در پرداخت وام ازدواج است، بسیاری از بانک های کشور وام های مختلفی را برای ثبت نام ایران خودرو ارائه دادند. در این طرح متقاضیان عادی می بایست ۲۳۰ میلیون تومان را در حساب وکالتی بلوکه می کردند و بانک ها با ارائه تسهیلات شرایطی را مهیا کردند تا آن هایی که مبلغ کمتری هم در حساب دارند بتوانند در این طرح شانس خود را امتحان کنند. این یعنی سیاست های بانک ها در جهت افزایش تعداد متقاضی بود و آن ها از هجوم میلیونی مشتریان استقبال کردند. البته بعد ها سازمان بازرسی در مورد غیر قانونی بودن این رویه هشدار داد اما کار از کار گذشته بود و مشتریان میلیونی ثبت نام خود را انجام داده بودند. اما دلیل عملکرد اینچنینی بانک ها چه بود؟ به نظر می رسد تمام تصمیمات تنها یک دلیل دارد که در پایان کامل توضیح خواهیم داد.

چرا ۲۳۰ میلیون بلوکه شود؟
در بین خودروهایی که در طرح فروش ایران خودرو عرضه شدند، پژو ۲۰۷ با موتور TU3 پایین ترین قیمت را دارد. این خودرو در کارخانه ۴۵۹,۰۰۰,۰۰۰ تومان قیمت خورده است و در بازار هم قیمتی در محدوده ۶۱۰ میلیون تومان را برای آن می بینیم. شرط بلوکه سازی مبلغ برای تشخیص مشتریان واقعی در نظر گرفته شد اما چرا فقط ۲۳۰ میلیون تومان باید بلوکه شود؟ بهتر نبود مبلغ بلوکه شده را به اندازه ارزان ترین خودروی این طرح در نظر گرفت و در عوض مدت بلوکه بودن پول را کاهش داد؟ اگر چنین شرطی در نظر گرفته می شد قطعا تعداد به مراتب پایین تری را در این ثبت نام می دیدیم اما تعداد پایین ثبت نام هدف اصلی این نوع شرایط فروش را محقق نمی کرد!

هدف جذب نقدینگی بود و نه فروش!
حذف شرط دارا بودن گواهینامه، اعطای تسهیلات بانکی و مبلغ بلوکه سازی و مدت زمان بلوکه بودن پول تنها با یک هدف انجام شدند و آن هم جذب حداکثری نقدینگی ریالی بود. این عرضه یک فرآیند ترکیبی و گروهی بود اما نه برای فروش خودرو بلکه برای تبدیل طلا و دلار های مردم به ریال و بلوکه سازی مبلغ بسیار بالا در بانک ها. بانک ها با اعطای تسهیلات، علاوه بر دریافت کارمزدهای باد آورده، نقدینگی های کوچک تر را هم جذب کردند تا نقش خود را در این سناریو به خوبی انجام دهند. جالب است بدانید تخمین کارشناسان نشان می دهد حدود ۲۲۵ همت در این طرح فروش جذب مقطعی نقدینگی رقم خورده است و این مبلغ معادل سه برابر ارزش کل بازار گروه خودروسازی ایران خودرو است!

ایران خودرو پس از عرضه اخیر تعداد خودروهای عرضه شده را به تفکیک مدل اعلام کرد. این در حالی است که این تعداد پیش از عرضه هم مشخص بود. اگر تعداد عرضه به همراه تفکیک مدل خودروها اعلام می شد شاید بسیاری از متقاضیان از خرید خود منصرف می شدند. یعنی مسئولین حتی حق دانستن میزان دقیق عرضه را به مردم ندادند تا ماموریت جذب حداکثری پول را رقم بزنند.