یکی از این مفاهیم که محبوبیت چندان زیادی در جامعه ایران ندارد، موضوع چندهمسری است که تا به امروز در فرهنگ ایران واکنش‌های مختلفی را به همراه داشته. امروزه اما ما شاهد چند همسری در اشکال نوین آن هستیم. اشکالی خلاقانه‌تر که شاید متوجه آن نباشیم!

یکی از جدیدترین نمونه‌های چند همسری نوین را می‌توان در آخرین ساخته‌ی محمدحسین مهدویان مشاهده کرد. بله، منظورمان همان سریال جنجالی پرطرفدار یعنی زخم کاری است. محمد حسین مهدویان تاکنون راوی سه فصل از سریال زخم کاری بوده که ما در جایگاه مخاطب در این سه فصل، بیش از هر چیز شاهد داستان‌های رمانتیک مالک مالکی (جواد عزتی) با زنان مختلف بوده‌ایم. تا به اینجای کار مالک در نقش یک مرد دلربا، هنرنمایی جانانه‌ای کرده. در واقع هر کاراکتر زنی که در سریال زخم کاری حضور دارد، یا با او رابطه‌ی عاشقانه‌ای داشته یا قرار است داشته باشد. این الگوی عجیب شاید بیش از هر چیز موضوع چند همسری را در جامعه امروز به شکل نوین مطرح می‌کند.

البته این عادی‌سازی یک پروژه جدید نیست. از چندین سال قبل زمانی که مالک وجود خارجی نداشت، اسامی برجسته‌ای در این حوزه نام پر‌آوازه‌ای داشته‌اند. یکی از این اسامی، محمدرضا شریفی‌نیاست که بعد از سال‌ها فعالیت در سینما و تلویزیون او را به عنوان نماد چند همسری می‌شناسیم. سال 1380 فیلم "دنیا" با بازی شریفی‌نیا و هدیه تهرانی در سینماهای کشور اکران شد. محوریت اصلی داستان درباره حاج عنایت 60ساله بود که با وجود داشتن همسر و یک دختر، دلباخته‌ی دنیای از فرنگ برگشته می‌شود. این فیلم با محوریت کمدی و عاشقانه، این عشق نامتعارف را طوری به مخاطب نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد هیچ مشکلی در رابطه حاج عنایت و دنیا وجود ندارد.

البته آقای شریفی‌نیا پس از این فیلم نیز تا حدودی چهره خود در این نقش را حفظ کرد و با موفقیت این الگو تصمیم گرفت بار دیگر یک مرد دو همسره باشد. پنج سال بعد، محمدرضا شریفی‌نیا در فیلم "نصف مال من، نصف مال تو" ایفای نقش کرد. در همان نگاه اول، عنوان این فیلم توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند. تقسیم کردن یک مرد بین دو زن که هیچ‌کجای فیلم از آن به عنوان "خیانت" یاد نمی‌شود.

با وجود جان‌فشانی‌های مکرر شریفی‌نیا در این حوزه، هنرمندان دیگری نیز نام درخشانی در زمینه‌ی چند همسری دارند. امین حیایی دهه 80 که خاطرخواه کم نداشت و شمایل تام کروز را برای سینمای ایران در آن سال‌ها زنده می‌کرد نیز با فیلم "زن‌ها فرشته‌اند" پایش را در نقش محمدرضا شریفی‌نیا محکم کرد و چهره‌ای متفاوت از خود به نمایش گذاشت. البته شرایط در این فیلم کمی وخیم‌تر بود. این بار مرد مظلوم داستان بین سه زن مختلف در رفت و آمد بود و به تبع، شرایط سختی را نیز تحمل می‌کرد.

یکی از نقاط مشترک این فیلم با سایر آثار مشابه این است که کاراکتر زنان در سناریوی این آثار طوری به تصویر کشیده شده که آن‌ها معمولا یا بسیار شکاک و خشن هستند یا بسیار کم عقل! در این شرایط شاید بیننده از اقدامات خارج از عرف مرد چشم‌پوشی کند و در موارد وخیم‌تر حتی به او حق بدهد. البته بار کمدی این آثار باعث می‌شد مخاطب چندان توجهی به این پیام‌های زیرمتنی در فیلم‌ها نداشته باشد.

در این میان بسیاری از مخاطبان نیز بر این باورند که ترویج این مسائل در سینما و شبکه نمایش خانگی موضوع چندان دور از انتظاری نیست چرا که تابوهای دیگری نیز در این رسانه‌ها شکسته شده. اما امروز می‌توان نمونه‌های مشابهی از این موضوعات را در صداوسیما نیز مشاهده کرد.

سریال طوبی یکی از جدیدترین سریال‌های تلویزیون است که این روزها از شبکه یک سیما پخش می‌شود. آنطور که سازنندگان این سریال می‌گویند، داستان طوبی بر گرفته از کتابی به نام "اربعین طوبی" است. این کتاب درباره دختری نوجوان است که در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ پدرش را از دست می دهد و در روزگار یتیمی به ازدواج تاجری عراقی در می آید و در بصره همسایه هوویی زبان نفهم می شود. البته او در این شرایط سخت تصمیم به سازش می‌گیرد و با وجود تمام ظلمی که بر او حاکم شده، در آرامش سکوت می‌کند. البته سریال طوبی نگاه متفاوت‌تری نسبت به کتاب دارد اما شرایط طوبی در سریال و کتاب برابر است. او مجبور است به عنوان زن دوم سازش پیشه کند و هیچ اقدامی علیه این شرایط انجام ندهد. یک پیام آشکار که شاید نیازی به عمیق فکر کردن ندارد!

شاید بتوان گفت نمایش این آثار از هر رسانه‌ای تنها یک هدف را دنبال می‌کند و آن هم نوعی عادی سازی نه چندان آشکار است که در طی چند دهه اخیر ظریف‌تر و البته جدی‌تر شده. هدف از بیان این نکات توجه به پیام‌های زیر متن آثار ذکر شده و موارد مشابه است که در صورت عدم توجه می‌تواند تبعات خطرناکی به همراه داشته باشد.البته اگر تا به امروز شاهد این تبعات نبوده باشیم!