روزنامه جوان/متن پیش رو در جوان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم: تا کنون فقط ۳ نفر از دانشجویان تعلیقی که منجر به اخراج شده‌بود به ما مراجعه کرده‌اند 

مریم زاهدی| بازگشت اساتید و دانشجویان اخراجی به دانشگاه‌ها و حتی فراخوان و تشکیل کارگروه برای این منظور در حالی است که معاون دانشجویی وزیر علوم به صراحت می‌گوید آمار دقیقی از دانشجویان اخراجی و تعلیقی ندارد، ولی تعداد پرونده‌های اخراجی دانشجویان که به دست وزارت علوم رسیده است زیر پنج دانشجو است و حکم مابقی پرونده‌ها دارای احکام تعلیقی یک تا سه ترم هستند. طبق تأکید عضو شورای انضباطی دانشگاه تهران هم این دانشگاه که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین دانشگاه کشور محسوب می‌شود اصلاً دانشجوی اخراجی نداشته‌است. آمار دانشجویان اخراجی دانشگاه‌های علوم پزشکی هم اگرچه اعلام نشده و پیگیری‌های ما برای به دست آوردن این آمار بی‌نتیجه ماند، اما با عنایت به آمار کمتر دانشجویان علوم پزشکی نسبت به دانشجویان سایر دانشگاه‌ها بعید به نظر می‌رسد تعداد پرونده‌های دانشجویان اخراجی دانشگاه‌های علوم پزشکی هم بیشتر از این باشد. این در حالی است که به گفته سخنگوی وزارت علوم در دولت سیزدهم ۳هزارو۳۰۰ استاد دانشگاه در دولت روحانی اخراج و بازنشسته شدند. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد هیاهوی رسانه‌ای ایجاد شده حول محور بازگشت دانشجویان و اساتید اخراجی بیشتر به یک شوی رسانه‌ای شبیه و هیاهویی برای هیچ است. 

Agenda seting یکی از کاربردی‌ترین تکنیک‌های رسانه‌ای است؛ تکنیکی که به دنبال آن تکنیک دیگری تحت عنوان framing یا قاب‌بندی ذهن مخاطبان رخ می‌دهد و طراحان این سناریوی رسانه‌ای را به مقصود خود یعنی جلب توجه عمومی به موضوعی کم‌اهمیت برای فراموشی اولویت‌ها و مطالبات اساسی می‌رساند. با این مقدمه کوتاه می‌خواهیم به سراغ یکی از پر هیاهوترین اقدامات دولت چهاردهم برویم که اتفاقاً بازتاب‌های رسانه‌ای گسترده‌ای هم داشته‌است و رسانه‌های همسو با دولت و رسانه‌های ناهمسو هر کدام از زاویه‌ای به این موضوع پرداخته‌اند و آن هم موضوع بازگشت اساتید و دانشجویان اخراجی به دانشگاه‌هاست. البته که این اساتید و دانشجویان تعلیقی و اخراجی فقط مربوط به اخراج‌ها و تعلیق‌های مرتبط با ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ است و قبل از آن را شامل نمی‌شود. 

 پرچم بازگشت اساتید و دانشجویان اخراجی 
ماجرای بازگشت اساتید و دانشجویان اخراجی را شاید بتوان پرچم اصلاحات دولت چهاردهم به شمار آورد. ماجرایی که به نوعی شوی رسانه‌ای دولت برای مخاطبان خاص خود از طیف اصلاح‌طلب به شمار می‌رود و با استقبال رسانه‌ای خوبی هم از سوی آن‌ها مواجه شده‌است. شاید به همین‌خاطر است که این ماجرا به انحای مختلف با اطلاعیه‌ها و مصاحبه‌ها ادامه پیدا کرده‌است تا توجهات بیشتری را به این شوی رسانه‌ای جلب کند. 
مراسم تکریم و معارفه وزیر علوم بود که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور تأکید کرد: «به وزیر گفتم همه اساتید و دانشجویانی را که لغو قرارداد یا اخراج کردند، بازگردانید.»
 بر این اساس، پیش از آغاز سال تحصیلی جدید تعدادی از دانشجویان اخراجی و تعلیقی دانشگاه‌های علوم پزشکی و تعدادی هم از دانشگاه‌های وزارت علوم به دانشگاه‌ها بازگشته‌اند و این روند همچنان ادامه دارد به گونه‌ای که روز گذشته سازمان امور دانشجویان از فعال‌شدن کارگروه‌های بررسی مجدد پرونده‌های دانشجویان اخراجی و تعلیقی خبر داد. 
در این اطلاعیه‌آمده‌است: «سازمان امور دانشجویان به استحضار جامعه دانشگاهی می‌رساند، در راستای اجرای دستور رئیس‌جمهور مبنی بر بازگشت دانشجویان اخراجی و تعلیقی به دانشگاه و دستور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برای بازنگری و تجدیدنظر در آرای اخراج و تعلیق دانشجویان، چندین کارگروه ذیل شورای مرکزی انضباطی سازمان امور دانشجویان تشکیل شده و در حال بررسی مجدد پرونده‌ها است؛ لذا این سازمان، آمار و پرونده‌های این دسته از دانشجویان را در اختیار دارد. مع‌الوصف؛ در صورتی که کسانی گمان می‌کنند ممکن است در فهرست رسیدگی مجدد قرار نگرفته باشند، می‌توانند اعتراض خود را همراه با مستندات و رأی صادره به «سازمان امور دانشجویان» ارسال کنند.»
علاوه بر این، سید احمدرضا خضری، سخنگوی وزارت علوم از پیگیری جدی وزارت علوم در خصوص بررسی پرونده‌های استادانی که به هر دلیلی در سه سال گذشته با آن‌ها قطع همکاری شده است و دانشجویانی که با مشکلاتی نظیر تعلیق در تحصیل یا اخراج از دانشگاه روبه‌رو هستند، خبر داد. وی با اشاره به دستور رئیس‌جمهور درباره بررسی پرونده دانشجویان و اساتید اخراجی از تشکیل کارگروهی برای بررسی این پرونده اساتید و دانشجویان خبر داد. 
طبق توضیحات وی این کارگروه شامل رئیس سازمان امور دانشجویان، مدیر کل حقوقی، مدیر کل بازرسی، مدیر کل رسیدگی به تخلفات و رئیس مرکز جذب وزارت علوم و تعدادی از حقوقدانان است که پرونده‌های وصول شده را مورد بررسی دقیق و قانونی قرار خواهند داد. 
خضری تأکید کرد: «پرونده‌های دانشجویان با قید فوریت و در چارچوب قانون و مقررات در شورای مرکزی انضباطی دانشجویان و پرونده‌های استادان در کارگروهی مرکب از رئیس مرکز جذب، رئیس هیئت تخلفات انتظامی و مدیرکل بازرسی و شکایت بررسی می‌شود.»

 مراجعه ۳ دانشجوی تعلیقی به امور دانشجویان!
سخنگوی وزارت علوم همچنین از دانشگاه‌ها خواست پرونده‌های انضباطی را با دقت و رأفت اسلامی بیشتری بررسی کنند و تا سر حد امکان راهنمایی و کمک لازم را به دانشجویان ارائه دهند تا از مشکلات بعدی آنان جلوگیری شود. 
سعید حبیبا، رئیس سازمان امور دانشجویان هم با تأکید بر اینکه وضعیت دانشجویان دارای احکام انضباطی تاپایان مهرماه تعیین تکلیف می‌شوند، گفت: «دانشجویان دارای احکام انضباطی باید به صورت قانونی به دانشگاه‌ها برگردند.»
وی تأکید کرد: «ما ابتدا به دانشگاه‌ها اعلام کردیم وضعیت دانشجویان دارای احکام انضباطی را بازنگری کنند، برخی دانشگاه‌ها این کار را انجام داده و برخی نیز در این زمینه مقاومت‌هایی را انجام می‌دهند، اما به طور کلی خود دانشجویان نیز اگر با این مشکل مواجه هستند، می‌توانند به ما مراجعه کنند که تا کنون فقط سه نفر از این دانشجویان که تعلیقی‌هایی بودند که منجر به اخراج شده بودند، به ما مراجعه کرده‌اند.»
حبیبا در پاسخ به این سؤال که چرا وزارت علوم دستورالعمل یا ابلاغیه رسمی برای بازگشت این دانشجویان صادر نکرده‌است، اظهار کرد: «نیازی به این دستورالعمل نیست، چراکه در ماده ۱۱۴ شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان تأکید شده‌است رئیس دانشگاه اگر احساس کند این دانشجویان متنبه شده‌است، می‌تواند احکام را مورد بازنگری قرار بدهد.» سعید حبیبا پیشتر نیز در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور از رؤسای دانشگاه‌ها خواسته بوده پرونده دانشجویان اخراجی و تعلیقی را بررسی کنند تا اگر خطایی از سوی دانشجویان پیش آمده‌است با آن‌ها به عنوان فرزندان این مرز و بوم با اغماض رفتار شود. همچنین اگر لازم بود از اهرم‌های قانونی که در این زمینه وجود دارد، به سازمان امور دانشجویان معرفی تا همراهی لازم صورت بگیرد. 

 خط قرمز بازگشت دانشجویان 
رئیس سازمان امور دانشجویان با تأکید بر اینکه باید با سعه‌صدر بیشتر و رحمانیت اسلامی با دانشجویان اخراجی رفتار کنیم، اشاره‌ای هم به قانون کرد و گفت: «البته در این‌باره قصد فعالیت فرا قانونی نداریم، بله براساس قوانین و مقررات، آیین‌نامه‌های انضباطی موجود فعالیت خواهیم کرد.»
وی با تأکید بر اینکه برای بازگشت دانشجویان اخراجی به دانشگاه‌ها، خطوط قرمز وجود دارد، درباره خطوط قرمز مد نظر اینگونه توضیح داد: «به عنوان مثال اگر تخلف یا پرونده دانشجویی شامل برنامه‌ریزی سازمان‌یافته برای ایجاد اغتشاش در دانشگاه‌ها باشد، این موضوع جزو خط قرمز ما محسوب می‌شود. البته من تا‌کنون با چنین پرونده‌ای برخورد نداشته‌ام. اگر پرونده‌ای شامل تخلف سازمان‌یافته باشد، ما کوتاه نخواهیم آمد. البته عقل‌سلیم نیز این چنین حکم می‌کند. این موضوع نیز در تمام دانشگاه‌های دنیا این‌گونه است، یعنی با جرائم سازمان‌یافته که برای بر هم زدن نظم و انسجام دانشگاه‌هاست، برخورد شدید و قانونی صورت می‌گیرد.»
رئیس سازمان امور دانشجویان خاطرنشان کرد: «در مجموع حدود ۴۷ پرونده از دانشجویان اخراجی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارجاع داده شده‌است. البته در این‌باره آمار دقیقی وجود ندارد، چراکه برخی از پرونده‌ها به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارجاع داده نشده‌است.»
وزارت بهداشت هم با پیگیری‌های محمد رضا ظفرقندی و سعید حبیبی معاونت دانشجویی این وزارتخانه دانشجویان اخراجی وتعلیقی را به دانشگاه بازگردانده است. البته که اینجا هم آماری در دست نیست و تلاش‌های ما برای گرفتن آمار از دکتر حبیبی تاکنون ناکام مانده‌است. البته با عنایت به آمار کلی دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی، بعید است دانشجویان اخراجی یا تعلیقی آن‌ها هم چیزی فراتر از همین ۵۰ نفر باشند. البته معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت گفته‌است پرونده‌های دانشجویان دارای احکام تعلیقی و اخراجی در فرصت مناسب مجدد مورد بررسی قرار خواهند گرفت و این دانشجویان قبل از بررسی مجدد این پرونده‌ها می‌توانند به دانشگاه‌ها برگردند. طبق تأکید وی بر اساس‌بندی در شیوه‌نامه انضباطی وزیر می‌تواند احکام صادره برای دانشجویان را تعلیق و پرونده را مجدد مورد بررسی قرار بدهد. 

 تذکر به وزارتین علوم و بهداشت
بر اساس گزارشی، در دانشگاه‌های ایران در حال حاضر بیش از ۳میلیون دانشجو مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد، اقلیت ناچیزی در حوادث ۱۴۰۱ فعال بوده‌اند. 
به گفته یک منبع آگاه، در میان دانشجویان فعال در اغتشاشات ۱۴۰۱، در دانشگاه آزاد کمتر از ۱۵ نفر اخراج و مجموع دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم نیز تنها چهار نفر حکم اخراج غیرقطعی دریافت کرده‌اند. همچنین در دانشگاه‌های زیر مجموعه وزارت بهداشت نیز فقط دو نفر اخراج شده‌اند. این منبع آگاه افزود: تعداد بسیار کمی از دانشجویان بین یک تا چهار ترم تحصیلی تعلیق شده‌اند، که تعلیقی‌های چهار ترمی البته بسیار اندک هستند. وی افزود: با توجه به گذشت بیش از ۴ ترم تحصیلی از حوادث ۱۴۰۱، قاعدتاً دانشجوی تعلیقی دیگر نباید وجود داشته باشد.
علاوه بر این شنیده شده است مقاماتی از شورای عالی انقلاب فرهنگی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها نیز در مکاتباتی با وزارتین علوم و بهداشت نسبت به غیرقانونی بودن تغییرات اخیر شیوه‌نامه انضباطی تذکر داده‌اند.

 بزرگ‌ترین دانشگاه کشور بدون دانشجوی اخراجی 
دانشگاه تهران همواره صحنه کنش‌ها و واکنش‌های اجتماعی سیاسی بوده و در ناآرامی‌های ۱۴۰۱ هم این دانشگاه فضای ناآرامی را تجربه کرد، اما جالب است بدانید طبق آنچه منصوری، عضو شورای انضباطی دانشگاه تهران گفته است این دانشگاه اصلاً دانشجوی اخراجی ندارد! وی در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، در پاسخ به این سؤال که با توجه به تأکید رئیس‌جمهور مبنی بر لغو احکام دانشجویان اخراجی است، دانشگاه تهران چه تعداد دانشجوی اخراجی دارد و احکام این دانشجویان در چه وضعیتی است، اینگونه توضیح داده‌است: «در سال ۱۴۰۱ اتفاقاتی که در فضای دانشگاه رخ داد، احکام مختلفی صادر شد و فکر می‌کردند که تعداد اخراجی دانشگاه تهران زیاد باشد، اما ما مسیر منطقی را در پیش گرفتیم و سعی کردیم که افراد را به گفتگو دعوت کنیم. 
تلاش زیادی شد که فضا آرام باشد اتفاقاتی در خیلی از دانشگاه‌ها افتاد و انتظار این بود که برخورد‌های شدید با دانشجویان خاطی صورت گیرد، اما حداکثر همراهی را با دانشجویان داشتیم. بررسی که در سال ۱۴۰۱ در کمیته انضباطی دانشگاه تهران صورت گرفت، ۸۷ حکم از بین حدود ۵۰ هزار دانشجو بود، یعنی یک ۱/۰ درصد دانشجویان را شامل می‌شد.» طبق توضیحات وی ۳۶ حکم صرفاً در حد تذکر بود، سه حکم محرومیت از امکانات رفاهی بود که حکم یک نفر از این افراد تعلیقی و دو نفر اجرایی بودند. حکم سوم محرومیت‌های تعلیقی بود که برای ۲۳ نفر صادر شد و اجرایی نشد، چراکه این دانشجویان اظهار پشیمانی کردند و تعهد دادند. ۲۰ نفر یک ترم و سه نفر هم دو ترم تعلیق شده‌بودند. ۱۹ نفر هم دانشجویانی بودند که در فضای دانشگاه زد و خورد داشتند، اموال عمومی را آسیب زدند و اقدامات خطرناک داشتند که ۱۴نفر محرومیت یک ترم تحصیلی بودند و پنج نفر محرومیت دو ترم تحصیلی که یک ترم آن‌ها اجرایی و یک ترم تعلیقی بود؛ و در مجموع تمامی این دانشجویان یک ترم از تحصیل محروم شدند، اما الان دانشجویی نداریم که محروم از تحصیل باشد. منصوری یادآور شد: «دانشجویانی که دو ترم از تحصیل محروم شدند، شدیدترین احکام بوده و هیچ دانشجویی از دانشگاه اخراج نشده‌است. موارد زیادی بودند که مشکلات روحی و روانی داشتند که به مراکز مشاوره ارجاع داده شدند.»

 چشم‌پوشی از ۳ هزار و ۳۰۰ دانشجو و استاد اخراجی در دولت قبل 
بی‌تردید برخورد‌های انضباطی همچون تعلیق یا اخراج دانشجویان و اساتید موضوعاتی است که بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌ها انجام می‌شود. هر چند ممکن است به شکلی سلیقه‌ای در این خصوص کمی سختگیرانه‌تر یا با اغماض بیشتری رفتار شود، اما علی‌القاعده نمی‌توان مدعی شد تعلیق یا اخراج دانشجویان یا اساتید بی‌هیچ دلیلی اتفاق افتاده باشد. از سوی دیگر در دولت‌های پیشین آمار اساتید و دانشجویانی که اخراجی‌شده یا اساتیدی که بدون رضایت بازنشسته شدند، کم نیست. همچنان که به گفته علی شمسی‌پور، سخنگوی وزارت علوم دولت سیزدهم، در دولت روحانی در ۳۸ دانشگاه کشور بیش از ۳هزارو۳۰۰ استاد دانشگاه‌های کشور اخراج، قطع همکاری، عدم تمدید قرارداد و بازنشسته شده‌اند. اساتید و دانشجویانی که موضوع هیاهوی رسانه‌ای این روز‌ها نیستند و فقط مقصود از بازگشت دانشجویان، دانشجویانی است که طی ناآرامی‌های ۱۴۰۱ احکام انضباطی دریافت کرده‌اند. انگار که برد رسانه‌ای این بخش از ماجرا بیشتر و دستاوردهایش برای دولت جدید جدی‌تر است!