هفته ملی سلامت بانوان با شعار «بانوی سالم، مادر سالم، نسل سالم» از امروز تا ۳۰ مهر در سراسر کشور آغاز می‌شود. وزارت بهداشت هم در این هفته برنامه‌های مختلفی را با هدف ارتقای سلامت زنان با اجرای برنامه‌هایی در حوزه افزایش سطح سواد سلامت، سبک زندگی سالم و پیشگیری از بیماری‌های آنها برگزار خواهد کرد.

زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و سلامت‌شان تأثیر قابل توجهی در سلامت خانواده و جامعه دارد. بخش قابل توجهی از آنها هم متولدین دهه‌های ۵۰ و۶۰ هستند که اکنون پا به میانسالی گذاشته‌ گذاشته‌ و بروز بیماری‌ها و مشکلات جسمی در آنها بیشتر خواهد شد.

البته مطالعات نشان داده که میزان مرگ و میر زنان در برخی از گروه‌های سنی کمتر از مردان است اما بر اساس آمارهای بهداشتی آسیب‌پذیری بیشتری در مقابل بیماری‌ها در مقایسه با مردان دارند. علاوه بر این شیوع برخی بیماری‌ها هم در میان آنها بیشتر است.

دکتر ملیحه کیان‌فر، رئیس اداره سلامت میانسالان وزارت بهداشت در گفت و گو با همشهری درباره آغاز این هفته و مخاطراتی که سلامت زنان به ویژه گروه‌های میانسالی را تهدید می‌کند، به نکات مهمی اشاره می‌کند. او همچنین چند توصیه جدی برای زنان دارد که منجر به افزایش سلامت و شادابی بیشتر در زندگی آنها شود.

روز شمار هفته ملی سلامت بانوان

۲۴ مهر: سلامت مادری و فرزندآوری
۲۵ مهر: سواد سلامت، خودمراقبتی و سلامت زنان
۲۶ مهر: شیوه زندگی سالم در دوره‌ةای مختلف زندگی زنان
۲۷ مهر: نقش خانواده در حفظ و ارتقای سلامت زنان، مادران و فرزندان
۲۸ مهر: فرصت‌ها و تهدیدات رسانه‌ای و تاثیرات آن بر سلامت زنان
۲۹ مهر: اولویت‌های مناطق بومی
۳۰ مهر: سرطان پستان از پیشگیری تا بهبود

محورهای اصلی سلامت بانوان

کیانفر درباره برگزاری هفته ملی سلامت بانوان می‌گوید: این رویداد توسط اداره سلامت میانسالان وزارت بهداشت طراحی و برگزار می‌شود اما مخاطبین ما در این هفته تمام زنان ایرانی هستند و امیدواریم بتوانیم توجه جامعه، خانواده‌ها و خود زنان را به این مهم جلب کنیم.

به گفته این مسئول محوریت اصلی برنامه‌های در حال اجرا از طریق نظام شبکه بهداشتی کشور در حوزه سلامت زنان، افزایش امید به زندگی است که این مهم از طریق کاهش مرگ و میر، کاهش ناتوانی با ارایه خدمات و مراقبت های ادغام یافته سلامت به گروه هدف محقق می‌شود.

او درباره راهبردهای اجرایی هم توضیح می‌دهد: اولین راهبرد پیشگیری از مرگ و میر نابهنگام و زودهنگام زنان از طریق کنترل عوامل خطر، پیشگیری و تشخیص زود هنگام بیماری‌هاست. دومین راهبرد هم بهبود شیوه زندگی، ارتقای سلامت باروری و سلامت عمومی و افزایش توانمندی گروه سنی هدف برای خودمراقبتی است. افزایش سواد سلامت هم سومین راهبرد اجرایی وزارت بهداشت برای این گروه خواهد بود.

زنان با چه بیماری‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند؟

به گفته کیانفر در حال حاضر بیشترین علت مرگ زنان ۳۰ تا ۵۹ سال در ایران به ترتیب اولویت بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سرطان پستان، سکته مغزی، دیابت و حوادث ترافیکی، بیماری‌های ناشی از فشار خون بالا و سرطان روده بزرگ (کولورکتال) است.

او تاکید می‌کند: البته با هدف کاهش این آسیب‌ها ساز و کار پیشگیری و غربالگری برای شناسایی و درمان زودهنگام این بیماری‌ها از طریق نظام شبکه بهداشتی کشور از روستاها تا شهرهای بزرگ به شکل رایگان در دسترس مردم به ویژه گروه هدف قرار دارد.

رئیس اداره سلامت میانسالان وزارت بهداشت تاکید می‌کند: با تغییرات گام به گام و مستمر در شیوه زندگی (تغذیه وفعالیت بدنی) می‌توان از ابتلا به تمام این بیماری‌ها که طبق تحقیقات جدید ارتباط آن به سبک زندگی انسان اثبات شده است پیشگیری کرد.

عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در زنان

چاقی

۳۱ درصد زنان ایرانی چاق هستند و فقط ۲۸ درصد آنها وزن مناسب دارند. بر این اساس ۱۹ درصد زنان ۳۵ تا ۴۴ سال، ۲۱ درصد زنان ۴۴ تا ۵۴ سال و ۲۰ درصد زنان ۵۵ تا ۶۴ سال مبتلا به چاقی هستند.

کم‌تحرکی

۵۷.۷ درصد زنان ایرانی دارای فعالیت فیزیکی کم هستند. بر این اساس ۴۲ درصد زنان ۳۵ تا ۴۴ سال، ۴۲ درصد زنان ۴۴ تا ۵۴ سال و ۴۳ درصد زنان ۵۵ تا ۶۴ سال فعالیت فیزیکی ندارند یا کمتر تحرک دارند.

دیابت

۱۴.۷ درصد زنان ایرانی مبتلا به دیابت هستند. بر این اساس ۷/۵ درصد زنان ۳۵ تا ۴۴ سال، ۱۴.۸ درصد زنان ۴۴ تا ۵۴ سال و ۲۴ درصد زنان ۵۵ تا ۶۴ سال مبتلا به دیابت هستند.

فشار خون

۳۳ درصد زنان ایرانی سابقه فشارخون بالا دارند. بر این اساس ۱۹.۵ درصد زنان ۳۵ تا ۴۴ سال، ۳۱ درصد زنان ۴۴ تا ۵۴ سال و ۵۱ درصد زنان ۵۵ تا ۶۴ سال مبتلا به فشار خون یا دارای سابقه این بیماری هستند.

تغییر وضعیت سلامت بانوان

کیانفر درباره تغییر وضعیت سلامت بانوان میانسال ایرانی نسبت به گذشته هم بیان می‌کند: «برای درک وضعیت سلامت بانوان ایران و ارتقای سلامت آنها، در حال حاضر بهترین شاخص میزان امید به زندگی است که طی ۴ دهه اخیر از حدود ۵۳ سال به ۷۸ سال رسیده است.»

۵ توصیه مهم

رئیس اداره سلامت میانسالان وزارت بهداشت درباره این که چه توصیه‌هایی برای ارتقای سلامت زنان وجود دارد، عنوان می‌کند: «مهمترین درخواست و توصیه‌ باور به تاثیر مستقیم شیوه زندگی در سلامتی افراد است. اینکه با تغییرات کوچک در عادات غذایی و اهمیت دادن به فعالیت بدنی افراد می‌توانند گذار سالمی به دوران سالمندی داشته باشند.» به گفته کیانفر طبق آخرین توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی در کنار داشتن تغذیه سالم، فعالیت بدنی هم اگر به شکل زیر برنامه‌ریزی شود فرد از سلامت و شادابی بیشتری در زندگی برخوردار خواهد بود.

۱. زمان نشستن کوتاه شود
۲. نشستن با کمی فعالیت بدنی جایگزین شود
۳. هر فعالیتی از بی‌تحرک بهتر است
۴. مادران باردار و زنان بعد از زایمان ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت بدنی (ورزش مناسب) داشته باشند
۵. بزرگسالان و سالمندان در هفته بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشند

غربالگری برای ۳ بیماری

کیانفر همچنین به اهمیت انجام غربالگری‌ها و آزمایشات در زنان میانسال هم اشاره می‌کند و درباره سه سرطان رایج در زنان می‌گوید: در زنان اولین و مهمترین غربالگری خودارزیابی و معاینه مربوط به بافت سینه و سرطان پستان است. آنها در دوران باروری پس از پایان عادت ماهیانه و در زمان یائسگی به صورت ماهانه زنان باید پستان‌ها و زیر بغل‌های خود را معاینه کنند. در صورت تغییر پوست یا ترشح یا وجود توده در پستان و زیر بغل باید به مراکز خدمات جامع سلامت یا پزشک مراجعه کنند. در زنانی که معاینات طبیعی بوده و سابقه خانوادگی ندارند پس از ۴۰ سالگی اولین ماموگرافی باید انجام شود ودرصورت طبیعی بودن ؤضعیت هر ۲ سال یکبار تکرار شود.

او به اهمیت سرطان دهانه رحم هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: پاپ اسمیر روش ساده و کم هزینه‌ای برای بررسی سلامت دهانه رحم است. در نظام شبکه بهداشتی کشور پس از اولین مراجعه زنان متاهل، تشکیل پرونده و بررسی تاریخچه باروری وی براساس شرایط و مبتنی بر دستورالعمل‌ها تست پاپ اسمیر انجام می‌شود ودر صورت نتیجه طبیعی ۳ سال بعد باید تکرار شود. روش بعدی هم انجام تست HPV است. این تست در حال حاضر در نظام شبکه بهداشت کشور ارائه نمی‌شود ولی اگر به صورت شخصی از سوی زنان انجام شود و نتیجه آن طبیعی باشد ۱۰ سال بعد باید مجددا تست را انجام دهند.

این مسئول درباره غربالگری سرطان روده بزرگ هم بیان می‌کند: در افراد بدون سابقه خانوادگی سرطان‌های گوارشی پس از۰ ۵ سالگی با انجام آزمایش بررسی خون مخفی در موفوع توسط آزمایشگاه و یا انجام تست‌های فوری (رپید تست) FIT می‌توان به سادگی درمورد وضعیت سلامت روده‌ها آگاه شد. درصورت وجود خون مخفی در مدفوع براساس گزارش آزمایشگاه یا FIT مثبت آزمایش‌های تکمیلی و اقدامات تصویربرداری‌های لازم (کولونوسکوپی) انجام خواهد شد. کاهش وزن ناگهانی، رشته‌ای و باریک شدن مدفوع، کم خونی ناشی از فقر آهن و درد مداوم شکم از علائم این بیماری است.