طرح ساخت سد مارون۲ بر سرچشمه اصلی رودخانه مارون برنامه‌ریزی شده و مطالعات آن سال گذشته به پایان رسیده ولی عملیات آن نهایی نشده است؛ ساخت این سد کشاورزی شهرهای بهبهان، شادگان و ماهشهر را به خطر می‌اندازد.

مطالعات ساخت سد مارون۲ از چند سال قبل آغاز شده و در این مدت شاهد واکنش‌های بسیاری در مخالفت با ساخت این سد در سطح کشور بودیم ولی همچنان وزارت نیرو بر ساخت این سد اصرار دارد.

گنجایش ذخیره سد مارون ۲، ۱۷۷ میلیون مترمکعب پیش‌بینی شده و ساخت یک نسخه دیگر از آن و درست در بالادست رودخانه مارون باعث کاهش شدید آورد این رودخانه می‌شود.

مرگ ۳رود با ساخت سد مارون۲

فیصل عامری، فعال محیط زیست خوزستان اظهار کرد: حداقل سهمیه‌ای که برای تالاب شادگان از سوی سازمان آب و برق و محیط زیست خوزستان تعیین شده است، حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب است ولی سدسازی‌هایی که در کنار احداث بندها انجام شده به خصوص بندهای حوزه کشاورزی باعث تأمین نشدن حق‌آبه تالاب شده است.

عامری ادامه می‌دهد: سد مخزنی مارون (یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت ذخیره‌سازی)، سد گره (حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت ذخیره‌سازی)، بند کشاورزی شهدای بهبهان (۱۳ هزار هکتاری)، جایزان (۹ هزار هکتاری)، رامشیر (۲۰ هزار هکتاری) و شادگان (۱۰ هزار هکتاری) از جمله این سدها و بندهای کشاورزی هستند.

وی با اشاره به اینکه علاوه بر این سدها و بندهای نامبرده یک‌سری برداشت‌های بسیار سنگین هم از سوی پمپ‌های غیرمجاز وجود دارد، عنوان می‌کند: در بالادست مارون انواع برداشت‌ها صورت می‌گیرد و این موضوع در «لنده» و «چاروسا» قابل مشاهده است.

فعال محیط زیست خوزستان عنوان کرد: با تمام این تفاسیر شاید حتی ۵ درصد حق‌آبه تالاب شادگان تأمین نشود مگر با بارندگی زیاد و همان حق‌آبه‌ای که از رودخانه کارون برای تالاب شادگان در نظر گرفته شده بود، قطع شده است.

وی می‌گوید: با چنین اوضاعی اگر سد مارون۲ ساخته شود، تیر خلاص به کشاورزی، نخیلات و تالاب شادگان و هیچ جای امیدواری برای نجات این‌ها نیست؛ با ساخت این سد همین ۵ درصد حق‌آبه تالاب شادگان هم قطع می‌شود چون این سد سه رود اصلی را به طرف دهدشت، چرام و چنگلوا منحرف کرده و نه تنها پساب آنها هم به مارون برنمی‌گردد بلکه به آلودگی تبدیل و وارد سد کوثر می‌شود، سدی که آب شرب بهبهان و هزاران روستای دیگر را تأمین می‌کند.

عامری اضافه کرد: در مخالفت با ساخت سد مارون۲ تنها مسئله شادگان مطرح نیست بلکه از ۹ رود ورودی به مارون که پنج مورد آن دائمی و چهار مورد فصلی هستند، سه رود با مشخصات شور، لب‌شور و فصلی بسته می‌شوند.

فعال محیط زیست خوزستان تاکید کرد: در صورت تحقق عملیات ساخت سد مارون۲ برای بهبهان، جایزان، رامشیر، ماهشهر و شادگان فاجعه رخ می‌دهد.

تالاب شادگان و نخلستان‌های منطقه در معرض انقراض

فعال محیط زیست خوزستانی تصریح می‌کند: قطعاً وقتی آب در بالادست برداشت شود، این موضوع بر همه چیز اثر می‌گذارد؛ مظلوم‌ترین بخش البته طبیعت، تالاب شادگان و خود رودخانه مارون و زیستمندان آن است چون انسان‌ها برای برداشت حداکثری تلاش دارند؛ این موضوع باعث تنش اجتماعی بین بالادست و پایین دست هم می‌شود.

ارون - جراحی به تالاب شادگان نمی‌رسد

محمدجواد اشرفی، مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست خوزستان نیز آذرماه سال گذشته در واکنش به تبعات زیست محیطی سد در حال احداث مارون۲ بر تالاب شادگان بیان کرد: اواخر سال ۱۴۰۰ نشست کمیته ارزیابی سد مارون۲ در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار و مخالفت خود را با ساخت این سد اعلام کردیم؛ این مخالفت در صورتجلسه هم قید شده ولی سازمان حفاظت محیط زیست با ساخت این سد موافقت ضمنی داشت.

اشرفی یادآور شد: البته قرار است بعد از برطرف کردن ایرادهای گزارش ارزیابی از سوی متولیان امر، مجوز محیط‌زیستی ساخت این سد صادر شود؛ با توجه به ضعیف بودن گزارش ارزیابی محیط‌زیستی سد مارون ۲، مخالفت خود را اعلام کرده بودیم چون رکن اصلی این ارزیابی باید بررسی تأثیر در معیشت و مسائل اجتماعی باشد که در این گزارش از آن غفلت شده بود.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست خوزستان تأکید کرد: ساخت سد مارون ۲ برای توسعه بخش کشاورزی و مصارف دیگر پیش‌بینی شده که با توجه به حجم مخزن آن بارگذاری بیشتری انجام می‌شود، بنابراین قطعاً با ساخت سد مارون۲ هیچ آبی از رودخانه مارون - جراحی به تالاب شادگان نمی‌رسد.

اشرفی در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود مخالفت فعالان زیست‌محیطی اما وزارت نیرو بر ساخت این سد اصرار دارد؟» گفت: استدلال وزارت نیرو این است که نیاز آبی در خوزستان آنقدر زیاد نیست و با افزایش راندمان آبیاری در این استان می‌توان نیازهای خود را تأمین کند؛ یعنی در خوزستان باید با صرفه‌جویی راندمان آبیاری را از ۳۰ درصد به متوسط ۴۵ درصد (میانگین کشوری) برسانیم.

او با اشاره به اینکه ساخت سد مارون۲ انتقال بین حوضه‌ای هم محسوب می‌شود که این موضوع به سازمان محیط زیست منعکس شده است، تشریح کرد: از وزارت نیرو درخواست شده که اگر حوضه مارون آب مازادی دارد، اول ساختارها را اصلاح، الگوی کشت را تعدیل و آبیاری مکانیزه را اجرا کنند و در نهایت اگر آب مازادی وجود داشت، ساخت سد مارون۲ را در دستور کار قرار دهند.