ایرنا/ استان کهگیلویه و بویراحمد با طبیعت بکر و تنوع زیستی چشمگیر خود، از دیرباز مأمن گونه‌های مختلف حیات وحش، به‌ویژه خرس‌های قهوه‌ای بوده است. اما در سال‌های اخیر، حوادث ناگواری در ارتباط با تلف شدن این گونه‌های ارزشمند، زنگ خطر را برای محیط‌زیست‌دوستان و کارشناسان به صدا درآورده است.

در سال های اخیر، موارد متعددی از لاشه های خرس قهوه ای در نقاط مختلف استان مشاهده شده است. کشف لاشه‌های خرس قهوه‌ای در نقاط مختلف این استان نشان‌دهنده مشکلاتی جدی در حوزه حفاظت از حیات وحش و تهدیدات ناشی از شکار غیرمجاز است.
در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۳۹۸، مأموران یگان حفاظت محیط‌زیست شهرستان دنا، لاشه یک خرس قهوه‌ای را در نزدیکی باغ‌های کشاورزی پادنا کشف کردند. این لاشه به‌طور کامل متلاشی شده و شواهد حاکی از آن بود که این خرس به دلیل نزدیک شدن به باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی مردم، شکار شده بود.
در ۵ بهمن ۱۴۰۰، مجدداً شاهد حادثه‌ای دلخراش در شهرستان چرام بودیم، جایی که یک خرس قهوه‌ای در ارتفاعات کوه نور شکار و سپس لاشه آن به آتش کشیده شد. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد از وقوع این حادثه ابراز تأسف کرد و این موضوع به مراجع قضایی و امنیتی گزارش شد. لاشه این خرس که حدود پنج سال سن داشت، به شدت با انتقادات زیادی از سوی فعالان محیط زیست مواجه گردید و این امر تأکید بر نیاز به نظارت بیشتر و آموزش به ساکنان محلی را برجسته کرد.
مورد دیگر مربوط به ۱۸ دی ۱۴۰۲ بود که لاشه یک خرس قهوه‌ای نر در مناطق آزاد شهرستان چرام کشف و آثار شلیک گلوله بر روی آن مشاهده شد. این حادثه نه تنها نشان‌دهنده شکار غیرمجاز بلکه نمایانگر بی‌توجهی به قوانین و مقررات حفاظت از حیات وحش است که با نگرانی‌های عمیق فعالان محیط زیست و سازمان‌های مربوطه همراه شد. مدیرکل محیط زیست استان اعلام کرد که این خرس احتمالاً توسط سارقان احشام مورد هدف قرار گرفته است، و این واقعیت بار دیگر نیاز به نظارت و حمایت بیشتر از حیات وحش را مورد تأکید قرار داد.
در تازه ترین مورد، در حادثه‌ای تلخ، لاشه یک قلاده خرس قهوه‌ای سه ساله در مناطق حفاظت‌شده سی‌سخت کشف شد. کالبدشکافی‌ها نشان می‌دهد عفونت شدید علت مرگ این حیوان ارزشمند بوده است.
سرپرست حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد، اسدالله دیانتی نسب، با اشاره به کشف لاشه یک قلاده خرس قهوه‌ای ۳ ساله با جنسیت ماده در باغات کلنجه سی‌سخت گفت: "در معاینه بالینی خرس هیچ گونه آثاری از زخم یا تلف شدن بر اثر شلیک گلوله مشخص نبود بنابراین به منظور مشخص شدن علت مرگ، دامپزشک لاشه را کالبد شکافی کرد. علت مرگ این خرس قهوه‌ای عفونت شدید بوده و چندین روز است که این خرس تغذیه‌ای نداشته است."
کشف لاشه خرس قهوه‌ای در سی‌سخت، زنگ خطری جدی برای جمعیت این گونه ارزشمند در منطقه است. خرس قهوه‌ای به عنوان یکی از نمادهای حیات وحش ایران، در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی از جمله کاهش زیستگاه، شکار غیرمجاز و تعارض با انسان مواجه بوده است. این اتفاق تلخ، نشان از آسیب‌پذیری این گونه در برابر عوامل مختلف تهدیدکننده است.
عفونت شدید به عنوان علت مرگ این خرس، می‌تواند دلایل مختلفی از جمله بیماری‌های عفونی، تغذیه نامناسب و یا حتی آلودگی محیط زیست را داشته باشد. با توجه به اینکه خرس قهوه‌ای یک حیوان همه چیزخوار است، احتمال آلودگی منابع غذایی وی به مواد سمی یا میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا نیز وجود دارد. این موضوع، ضرورت بررسی دقیق‌تر وضعیت بهداشتی محیط زیست منطقه و همچنین پایش سلامت جمعیت خرس‌های قهوه‌ای را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
در سال‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از مشاهده خرس‌های قهوه‌ای در مناطق مسکونی و درگیری آن‌ها با انسان در استان کهگیلویه و بویراحمد منتشر شده است. این امر نشان می‌دهد که تعارض انسان و حیات وحش در این منطقه به یک چالش جدی تبدیل شده است. از سوی دیگر، کاهش جمعیت خرس قهوه‌ای در بسیاری از مناطق کشور، نگرانی‌هایی را در خصوص آینده این گونه ارزشمند ایجاد کرده است.
تغییرات زیست‌محیطی و تخریب زیستگاه‌ها موجب کمبود منابع غذایی خرس‌های قهوه‌ای می‌شود. این موضوع آنها را مجبور به نزدیک‌شدن به مناطق مسکونی و باغات کشاورزی می‌کند که خطر تعارض با انسان را افزایش می‌دهد. نمونه‌های پیشین نیز نشان‌دهنده این روند نگران‌کننده بوده است، از جمله مواردی که یک قلاده خرس در سال ۱۳۹۸ در شهرستان دنا و یک قلاده خرس دیگر در سال ۱۴۰۲ بر اثر شلیک مستقیم گلوله جان خود را از دست دادند.
دیانتی نسب در ادامه افزود: "در بررسی‌های اولیه از لاشه کشف شده جدید در دنا، هیچ اثری از شلیک گلوله در بدن خرس مشاهده نشده است. با این حال، تحقیقات برای یافتن علت دقیق مرگ این حیوان ادامه دارد." وی تاکید کرد که حفاظت از گونه‌های حیات وحش نیازمند همکاری همگانی است و مردم باید از هرگونه اقدام که منجر به آسیب به حیوانات می‌شود، خودداری کنند.
نبود آثار شلیک گلوله در بدن خرس، اگرچه از یک سو می‌تواند خیال دوستداران محیط زیست را راحت کند، اما از سوی دیگر نشان می‌دهد که تهدیدات علیه خرس‌های قهوه‌ای تنها به شکار محدود نمی‌شود. عوامل دیگری مانند تله‌گذاری، مسمومیت و یا حتی بیماری‌های واگیردار نیز می‌توانند جان این حیوانات را به خطر اندازند.
تاکید سرپرست حفاظت محیط زیست بر نقش مردم در حفاظت از حیات وحش، بسیار مهم است. آگاهی‌بخشی به جوامع محلی در خصوص اهمیت حفظ تنوع زیستی و آموزش روش‌های صحیح تعامل با حیوانات وحشی، می‌تواند نقش موثری در کاهش تعارضات انسان و حیات وحش داشته باشد.
در سال های اخیر، برخی جانوران در منطقه حفاظت شده دنا به دلیل برخورد با سیم خاردار تلف شده اند. این حادثه ها نشان می‌دهد که زیرساخت‌های انسانی نیز می‌توانند تهدیدی جدی برای حیات وحش باشند.
دیانتی نسب با ابراز تاسف از این حادثه، گفت: "تلف شدن هر حیوان وحشی، ضایعه‌ای برای محیط زیست است و ما باید برای حفظ این گونه‌های ارزشمند تلاش کنیم." وی افزود: "حفاظت محیط زیست نیازمند عزم ملی است و همه دستگاه‌های اجرایی باید در این زمینه همکاری کنند."
حفاظت از گونه‌های حیات وحش نیازمند یک رویکرد جامع و فراگیر است که در آن تمامی دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌های مردم‌نهاد و جوامع محلی مشارکت فعال داشته باشند.
تلف شدن خرس قهوه‌ای در سی‌سخت، یک زنگ خطر جدی برای مسئولین و دوستداران محیط زیست است. این حادثه نشان می‌دهد که حفاظت از گونه‌های حیات وحش نیازمند اقدامات فوری و موثر است. تدوین برنامه‌های مدیریتی جامع برای حفاظت از خرس قهوه‌ای، تقویت گشت‌های حفاظتی، ارتقای سطح آگاهی جوامع محلی و حمایت از طرح‌های پژوهشی مرتبط با این گونه، از جمله اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
در سال‌های اخیر، سازمان حفاظت محیط زیست اقدامات مختلفی از جمله ایجاد مناطق حفاظت شده، اجرای طرح‌های احیای زیستگاه و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای جوامع محلی را در جهت حفاظت از خرس قهوه‌ای انجام داده است. با این حال، این اقدامات هنوز کافی نبوده و نیاز به تلاش‌های بیشتر و هماهنگ‌تر احساس می‌شود.
در مجموع،خرس قهوه‌ای، این نماد ارزشمند حیات وحش ایران، اکنون در معرض خطراتی جدی قرار گرفته است. شکار غیرمجاز، بیماری‌های واگیر، و تخریب زیستگاه‌ها، به چالش‌هایی جدی برای بقای این گونه تبدیل شده‌اند. کاهش منابع غذایی و افزایش تعارضات با انسان، خرس‌های قهوه‌ای را به مرزهای زندگی انسان‌ها کشانده و آنها را در معرض خطرات بیشتر قرار می‌دهد.
به همین دلیل، حفاظت از این گونه نیازمند اقداماتی فوری و هماهنگ از سوی تمام دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌های مردم‌نهاد و جوامع محلی است. تقویت گشت‌های حفاظتی، آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم محلی، و توسعه برنامه‌های پژوهشی مرتبط می‌تواند نقشی مؤثر در جلوگیری از ادامه تلفات داشته باشد. تنها با مشارکت همگانی و عزم ملی، می‌توان امید داشت که این نماد حیات وحش، همچنان در طبیعت بکر ایران پابرجا بماند و از خطر انقراض در امان بماند.