وطن امروز/متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

رقابت بین کاملا هریس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، حسابی جلب توجه کرده ‌است. بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها (در زمان تهیه گزارش) هر یک از کاندیداها با ۴۷ درصد از حمایت رأی‌دهندگان احتمالی، شانه‌به‌شانه پیش می‌رفتند. در این میان تحلیلگران بازارهای مالی معتقدند در صورت پیروزی هریس، مبنا بر ادامه سیاست‌های اقتصادی دولت بایدن است؛ بخش انرژی‌های تجدیدپذیر و بازارهای پایدار احتمالا تقویت می‌شود، در حالی که صنایع نفت و گاز ممکن‌ است فشار بیشتری را تجربه کنند. بازگشت ترامپ به قدرت اما می‌تواند با حمایت از بخش‌های سنتی انرژی (سوخت‌های فسیلی) و سیاست‌های حمایتی از تولید همراه شود که برای سهام‌ بخش‌های انرژی و سنتی بازار مثبت است. در عین ‌حال، بازارهای جهانی و انرژی سبز شاید با احتیاط بیشتری روبه‌رو شوند. این شرایط نشان می‌دهد پیروزی هر یک از این 2 کاندیدا برای سرمایه‌گذاران و بازارهای مالی اهمیتی دوچندان دارد.
در چند وقت اخیر در آمریکا پول از بازارهای مالی به‌ سمت سرمایه‌گذاری متمایل شده ‌بود. بازدهی اوراق قرضه بالا رفته و شاخص دلار هم رو به صعود است. در بازار فارکس، شاخص دلار در 2 سال اخیر تغییرات زیادی نداشته است. کریپتو هم فعلا در سطوح بالا معامله می‌شود اما احتمال دارد تحت تاثیر رویدادهای سیاسی و انتخابات قرار بگیرد.
در این بین شانس ترامپ برای انتخاب مجدد توجه سرمایه‌گذارها را جلب کرده ‌است. گزارش دویچه بانک نشان می‌دهد اگر ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ برنده شود، این‌بار شوک بزرگی به بازارها وارد نمی‌شود. البته برخلاف سال ۲۰۱۶ که فقط ۲۸ درصد موافق ترامپ بودند، در این دوره معادلات تغییر کرده ‌است. تجربه انتخابات‌های قبلی هم نشان داده وقتی رقابت‌ها چالشی می‌شود، بازار سهام آسیب می‌بیند.
کریستوف بارو، اقتصاددان مشهور فرانسوی و مدیر برنامه راهبردی شرکت Market Securities در صفحه ایکس خود اعلام کرده‌ است پس از انتخابات نوامبر انتظار رشد سریع‌تری برای اقتصاد آمریکا وجود دارد. این نتیجه، بر اساس بررسی نظرسنجی‌ها، شرط‌بندی‌ها و وضعیت فعلی بازارهای مالی پیش‌بینی شده است. این در حالی است که بلومبرگ با اشاره به پیش‌بینی‌های دقیق قبلی بارو، لقب «دقیق‌ترین اقتصاددان جهان» را به او داده است.
از سویی اتفاقات عجیبی در بازار اوراق قرضه در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در حال رخ دادن است. با وجود کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، بازده اوراق خزانه‌داری ۱۰ ساله همچنان افزایشی است. دلار هم تقویت شده. ولی سرمایه‌ها به جای اوراق خزانه، بیشتر به سمت سهام شرکت‌های فناوری حرکت می‌کنند. 
البته ارزش بیت‌کوین به خاطر اینکه شانس پیروزی دونالد ترامپ، حامی ارزهای دیجیتال، در شرط‌بندی‌های انتخاباتی آمریکا کم شده، به زیر ۶8,۰۰۰ دلار سقوط کرد. این ارز دیجیتال بعد از اینکه در ایالات متحده ۴ درصد افت کرد، به پایین‌ترین سطح خود در یک ماه گذشته رسید و روند صعودیش به طور ناگهانی متوقف شد.

 بازگشت احتمالی ترامپ تأثیری بر اقتصاد ایران ندارد
مرتضی عزتی، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره تبعات بازگشت احتمالی ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا و اثر آن بر اقتصاد ایران اظهار داشت: پیمان‌های شانگهای، بریکس و اوراسیا ظرفیت‌های جدیدی هستند که سال ۹۷ نداشتیم. پس از تحریم‌های شدید و محدودیت‌هایی که با آمدن ترامپ در سال ۹۷ بر اقتصاد ایران تحمیل شد، ما توانستیم با ایجاد چندین روزنه جدید در بازارهای جهانی، اثرات منفی این تحریم‌ها را کاهش دهیم. این روزنه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تحت نظارت و کنترل آمریکا نیستند. اطلاعات این فعالیت‌ها در دست آمریکا قرار دارد اما توانایی کنترل آنها را ندارد.
وی ادامه داد: برای مثال، ما یک شرکت نفتی در سوریه راه‌اندازی کرده‌ایم که نفت را در آنجا پالایش می‌کند و سپس صادرات آن به کشورهای مختلف را خودمان مدیریت می‌کنیم. این روش به ما این امکان را می‌دهد که از تحریم‌ها دور بمانیم و فروش نفت‌مان تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نگیرد. همچنین ما اقدام به تأسیس شرکت‌هایی در کشورهایی مانند چین، مالزی و اندونزی کرده‌ایم که این فعالیت‌ها بتدریج فعال شده و به ما کمک می‌کند تأثیرات شوک‌های اقتصادی جدید را به حداقل برسانیم.
این کارشناس اقتصاد توضیح داد: این روزنه‌های جدید باعث شده‌ اثرات تحریم‌ها به اندازه قبل احساس نشود. با کاهش نظارت و کنترل آمریکا بر برخی از این مسیرها، ما می‌توانیم فعالیت‌های اقتصادی‌مان را بدون نگرانی از نظارت‌های شدید ادامه دهیم. به ‌علاوه، اگر شرایط سیاسی تغییر کرده و افرادی مانند ترامپ دوباره به قدرت برسند، ما به واسطه تغییرات تدریجی که از سال ۹۷ به بعد در اقتصاد ایران ایجاد شده، آمادگی بیشتری برای مقابله با شوک‌های اقتصادی خواهیم داشت.
وی افزود: از جمله زمینه‌های مساعدی که به ما در ممانعت از تأثیر تحریم‌ها کمک کرده، تقویت روابط اقتصادی با کشورهای آسیای مرکزی است. همکاری‌های ما با کشورهایی مانند ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، چین و روسیه به قدری قوی شده که بسیاری از این روابط دیگر تحت نظارت آمریکا نیست. این کشورها به دلیل عدم وابستگی شدید به اقتصاد آمریکا، می‌توانند با ما تعاملات اقتصادی بیشتری داشته باشند.
مرتضی عزتی در پایان گفت: با توجه به تمام این تحولات و روابط اقتصادی جدید، به نظر می‌رسد اگر شوک‌های اقتصادی مشابه سال‌های ۹۷ و ۹۸ دوباره وارد شود، تأثیرات آن بر اقتصاد ایران به مراتب کمتر خواهد بود. این به ‌خاطر استراتژی‌های جدیدی است که ما در پیش گرفته‌ایم و همچنین به دلیل توانایی ما در ایجاد روابط اقتصادی پایدار با کشورهایی است که تحت تأثیر نظارت‌های آمریکا قرار ندارند.

 رشد قیمت طلا تحت تأثیر تقاضای کشورهای آسیایی
شهیر محمدنیا، کارشناس بازارهای مالی نیز در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره نوسانات قیمت طلا گفت: در کشورهایی مانند هند و چین که جمعیت زیادی دارند، برای مراسم‌ها و هدایا از طلا استفاده می‌کنند. این مساله روی تقاضای جهانی تأثیر می‌گذرد. از طرف دیگر در کشورهایی مانند هند وقتی بارندگی کم باشد و رونق کشاورزی کم شود، بسیاری از کشاورزان طلاهای ذخیره شده خود را روانه بازار می‌کنند که این مساله منجر به افت قیمت طلا می‌شود. در مقابل وقتی اقتصاد کشاورزی هند خوب باشد، مردم هند تقاضای بیشتری برای طلا می‌کنند، زیرا درآمد آنها بالا رفته و در نتیجه بیشتر طلا می‌خرند که همین مساله موجب افزایش قیمت طلا می‌شود.
وی تصریح کرد: در شرایط کنونی قیمت دلار تحت تأثیر سیاست‌های کنترلی دولت است، به همین دلیل برخی معتقدند قیمت واقعی دلار در ایران بیشتر از نرخ کنونی است. حال از آنجا که قیمت طلا در ایران متأثر از قیمت اونس طلا و دلار است، افراد با خرید طلا معتقدند به دلیل نرخ کمتر دلار نسبت به نرخ واقعی، قیمت طلای ایران تحت تأثیر افت قیمت جهانی قرار می‌گیرند. البته به طور کلی باید پذیرفت بازار طلا دارای ریسک‌های خاص خود است، به همین دلیل نمی‌توان با قاطعیت گفت قیمت طلا در ادامه سال حتما بالا می‌رود.
در این بین بسیاری از کارشناسان بین‌المللی معتقدند در یک مقطع پیش افتادن ترامپ در نظرسنجی‌ها باعث شد تقاضا برای طلا در بازار جهانی افزایش یابد، چرا که ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، با بسیاری از کشورها دچار چالش خواهد شد. حتی در دوره قبل با اروپا بر سر تأمین اعتبار ناتو دچار اختلاف شد و اعلام کرده بود آمریکا چرا باید هزینه امنیت اروپا را بدهد. به همین دلیل پیش‌بینی‌‌ها حکایت از آن دارد در صورتی که ترامپ بار دیگر رئیس‌جمهور آمریکا شود، اختلافات سیاسی در جهان افزایش می‌یابد و این مساله بازارهای جهانی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بنابراین بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ ترجیح می‌دهند به دور از نوسانات بازار جهانی، سرمایه خود را در بازاری امن یعنی طلا قرار دهند. از طرف دیگر بسیاری از کشورهای آسیایی به دنبال سیاست دلارزدایی با ایجاد یک اتحاد منطقه‌ای هستند. حتی بسیاری از کشورها توافقاتی مبنی بر استفاده از ارزهای محلی اتخاذ کرده‌اند. این مساله به کاهش گردش دلار در بازار جهانی ختم می‌شود. در این موقعیت هر چقدر دلار کمتر مورد استفاده قرار بگیرد، ارزش آن در برابر ارزهای دیگر کاهش می‌یابد. به همین دلیل بسیاری از بانک‌های مرکزی کشورها که سرمایه‌های خود را به شکل اوراق قرضه در بانک‌های آمریکا قرار داده‌اند، به تغییر استراتژی دست زده‌اند و منابع اعتباری خود را تبدیل به طلا می‌کنند.
البته بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگی که در انتظار ریاست‌جمهوری ترامپ در آمریکا هستند، در صورتی که او شکست بخورد استراتژی سرمایه‌گذاری خود را تغییر خواهند داد، چرا که او وعده داده ذخیره بیت‌کوین فدرال رزرو آمریکا را بالا ببرد. همین مساله باعث شد طرفداران او به سمت خرید بیت‌کوین بروند و در صورت شکست او احتمالا طلا را جایگزین  رمزارز می‌کنند. حالا باید دید در چند ماه پیش رو چه تغییراتی در بازار جهانی طلا رخ خواهد داد.

تقابل اقتصادی دولت بعدی آمریکا با چین
بازارهای آسیایی نیز تحت تأثیر انتخابات آمریکا قرار گرفته است. معاون وزیر دارایی چین اعلام کرده بعد از نشست کنگره ملی خلق چین که از ۴ تا ۸ نوامبر (۱۳ تا ۱۷ آبان) برگزار می‌شود، جزئیات طرح‌های تحریک مالی جدید منتشر خواهد شد. هدف این جلسه تقویت سیاست‌های مالی ضدچرخه‌ای و رسیدن به رشد اقتصادی حدود ۵ درصد است، چرا که پیش‌بینی می‌شود با حضور ترامپ اقتصاد چین بیشتر زیر فشار سیاست‌های تعرفه‌ای آمریکا قرار بگیرد.
در واقع تمرکز این بسته بر پروژه‌های مسکن و زیرساختی، بویژه برای فلزاتی مثل مس و فولاد، می‌تواند قیمت کامودیتی‌ها را تحت تأثیر مثبت قرار بدهد. اگر این اتفاق بیفتد، مصرف کالاهای چینی در داخل بیشتر و عملا فشار دولت بعدی آمریکا علیه اقتصاد چین کمتر می‌شود.
اقتصاد چین با بسته‌های حمایتی گسترده‌ای که در نظر گرفته، کم‌کم دارد از رکود فاصله می‌گیرد. ولی انتخابات آمریکا حسابی وضعیت را مبهم کرده ‌است. گزارش PMI نشان می‌دهد فعالیت کارخانه‌ها دوباره جان گرفته ولی بیشتر تحلیلگران همچنان بابت اثرات احتمالی انتخابات و بازگشت سیاست‌های ترامپ نگرانند. البته هدف‌گذاری رشد ۵ درصدی چین فعلا سر جایش قرار دارد و مسؤولان اقتصادی حسابی مشغول تقویت تقاضای داخلی هستند تا در برابر هرگونه فشار تجاری از سمت آمریکا آماده باشند.
اقتصاددان‌های گلدمن ساکس می‌گویند اگر تعرفه‌های آمریکا بیشتر شود، ممکن ‌است رشد اقتصادی چین را کند کند اما در عین حال ممکن ‌است تمرکز چین را به سمت مصرف داخلی ببرد. چین هم با برنامه‌هایی مثل تعویض لوازم خانگی و حمایت از املاک در تلاش است رشد اقتصادی ۲۰۲۴ را به سمت تقاضای داخلی هدایت کند اما آیا این اقدامات می‌تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشند؟
شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین اخیرا در صحبت‌هایش به وضعیت ناپایدار اقتصاد و مشکلات بازار کار اشاره کرد و گفت: چین الان در دوره‌ای از فرصت‌های استراتژیک و ریسک‌های فزاینده قرار دارد. وی هم به افزایش عوامل غیرمنتظره به عنوان چالش جدید برای دومین اقتصاد بزرگ جهان اشاره کرد. حال پرسش این است: واقعا این وضعیت چه تاثیری می‌تواند روی آینده اقتصادی چین بگذارد؟
با داغ شدن فضای انتخابات آمریکا و نگرانی‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران به جای ریسک در بازارهای متزلزل، سراغ اوراق قرضه دولتی آسیایی رفتند.
کاهش احتمالی نرخ بهره هم تقاضا را برای این اوراق بالا برده است. حالا این اوراق تبدیل به پناهگاه امن سرمایه‌گذارها شده‌اند، بویژه در برابر تلاطم‌های اقتصادی - سیاسی‌ای که انتخابات آمریکا به بار می‌آورد.
بازار دیگری که می‌تواند تحت تاثیر سیاست ترامپ قرار بگیرد نفت است. افزایش قیمت جهانی نفت برای صنایع حمل‌ونقل، پتروشیمی و تولیدی که از انرژی به ‌عنوان هزینه‌های کلیدی استفاده می‌کنند، در دوره ترامپ تحت تاثیر قرار می‌گیرد. البته ممکن ‌است قیمت محصولات پتروشیمی هم بالا برود اما افزایش هزینه‌های تولید معمولا از رشد قیمت نفت بیشتر می‌شود و حاشیه سودشان را کم کند. از طرفی برای شرکت‌های نفتی و تولیدکنندگان انرژی، افزایش قیمت نفت فرصت محسوب شده و باعث افزایش درآمدها می‌شود.

احتمال افزایش قیمت نفت در دولت بعدی آمریکا وجود دارد
پوند انگلیس با آنکه نرخ بازده اوراق قرضه بریتانیا به بالاترین سطحش رسیده، در فشار فروش شدیدی گیر کرده ‌است. خیلی‌ها می‌ترسند این ماجرا در آمریکا هم تکرار شود. آمریکا همین حالا با کسری بودجه ۷ درصدی دست ‌به ‌گریبان شده و بعد از انتخابات کنگره، ممکن ‌است این کسری بیشتر هم شود، چون شاید هزینه‌های دولتی بالا برود یا مالیات‌ها پایین بیاید. با توجه به انتخابات آمریکا احتمال افزایش قیمت نفت وجود دارد، به همین دلیل خیلی از فعالان بازار دست نگه داشته‌اند و تا اوضاع روشن‌تر نشود، وارد معاملات بزرگ نمی‌شوند.
از سویی هزینه‌های بالای هوش مصنوعی در شرکت‌های بزرگ مثل مایکروسافت و متا باعث شده شاخص نزدک 2.76 درصد افت کند و ارزش سهام وال‌استریت هم پایین بیاید. سهام متا و مایکروسافت به ترتیب 4.1 درصد و ۶ درصد سقوط کرد اما آمازون و اپل در بخش‌های ابری و فروش آیفون عملکرد بهتری داشتند. همچنین شاخص‌های تورمی هم کمی بیشتر از انتظارات بالا رفت.
این در حالی است که قیمت نفت به خاطر کاهش تقاضای جهانی و فروکش کردن تنش‌ها در خاورمیانه افت کرد و به نگرانی‌ها درباره کاهش رشد اقتصادی دامن ‌زد. این افت بیشتر به دلیل داده‌های ضعیف اقتصادی چین و تردیدها نسبت به رشد جهانی اقتصاد اتفاق افتاده است. در ماه آگوست ۲۰۲۴ هم، قیمت پایین جهانی نفت، درآمد صادرات عربستان را به کمترین حد آن در ۳ سال اخیر رساند. صادرات عربستان نسبت به سال گذشته 15.5 درصد کاهش داشته و به 17.4 میلیارد دلار رسیده است. این افت به کاهش تقاضای جهانی و نگرانی‌ها درباره قیمت پایین نفت ربط دارد. پیش‌بینی می‌شود اگر اوپک پلاس تولیدات را از دسامبر افزایش دهد، درآمد نفتی و رشد اقتصادی عربستان در سال آینده بهتر شود و رشد اقتصادی به 4.4 درصد برسد.
از سویی در بازار جهانی، نرخ بهره فدرال رزرو آمریکا نزول کرده در حالی که چشم‌اندازی برای رشد اقتصادی در این کشور دیده نمی‌شود. همین مساله موجب شده سرمایه‌گذاران در اقتصاد مولد با یک عدم قطعیت مواجه شوند. از این رو تحلیلگران می‌گویند ورود بانک‌های مرکزی به بازار و ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی به حمایت از قیمت طلا کمک کرد. از یک سو سازمان بریکس با حمایت چین، روسیه، ایران و... در راستای دلارزدایی به دنبال توسعه مبادلات مالی بر مبنای یک ارز واحد است. این مساله می‌تواند بازار طلا را نیز تحت تأثیر قرار دهد.