مکران شامل سواحل ایران در دریای عمان در حد فاصل مرز پاکستان تا تنگه هرمز  است که طول آن بیش از هزار کیلومتر است. این مناطق با وجود ظرفیت زیادی که برای پیشرفت و توسعه کشور از جمله اتصال به اقیانوس دارند، سال‌ها بود که مورد غفلت واقع شده‌اند، اما دولت‌های اخیر به این مناطق توجه کردند و قدم‌هایی برای توسعه مکران برداشته‌اند و اکنون هم توسعه این سواحل به عنوان یکی از برنامه‌های دولت چهاردهم مطرح است.

مسعود پزشکیان در سفر اخیر خود به استان سیستان و بلوچستان درباره اهمیت برنامه توسعه سواحل مکران در دولت، گفت:« هفته‌ای نیست درباره مکران، خلیج فارس، مازندران و کریدورها جلسه نداشته باشم. قرار است از کارشناسان بین المللی با رتبه‌های بالای علمی برای مشورت دعوت کنیم. در این باره با رهبری صحبت کرده‌ایم. باید بهترین باشیم و به جایگاهی برسیم که برازنده جامعه ما باشد.»

رئیس جمهور پس از سفر اخیر استانی خود به زاهدان، آخر این هفته به چابهار و زابل خواهد رفت.

برنامه دولت مبتنی بر سیاست‌های کلی توسعه دریامحور است که توسط رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۶ آبان سال ۱۴۰۲ ابلاغ شد. هدف از این سیاست‌ها، «حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره‌گیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقه‌ای و جهانی در بهره‌گیری از دریا» است.

در بند ۴ سیاست‌های کلی توسعه دریامحور بر«تدوین طرح جامع توسعه دریامحور با پهنه‌بندی دریا، کرانه و پس‌کرانه و تعیین سهم و جغرافیای جمعیت، تجارت، صنعت، کشاورزی و گردشگری، خصوصاً در سواحل و جزایر جنوب و بالاخص سواحل مکران با تاکید بر هویت ایرانی-اسلامی طی حداکثر یک سال پس از ابلاغ سیاست» تاکید شده است.

انتقاد پزشکیان به نبود نقشه راه برای توسعه مکران

رئیس‌جمهور در روز ۲۹ آبان در دومین جلسه بررسی و تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور با تاکید بر لزوم اجرای این سیاست‌ها «تقویت اقتصادهای بومی منطقه»، «تأمین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر»، «تسریع در تکمیل کریدورهای مواصلاتی منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی» و «جذب و متمرکز نمودن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران» را به عنوان ۴ راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌بخشی به آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران مطرح کرد. پزشکیان همچنین تاکید دارد که طراحان و برنامه‌ریزان توسعه مکران حتما از ظرفیت مشاوران زبده بین‌المللی در طراحی نقشه توسعه مکران استفاده کنند. در این راستا علی عبدالعلی زاده که عهده‌دار بودن مسوولیت وزارت مسکن و شهرسازی را در دولت اصلاحات بر عهده داشت به عنوان نماینده رئیس‌جمهور در توسعه دریامحور از سوی پزشکیان انتخاب شد.

پزشکیان به مجموعه اقداماتی که در سال‌های اخیر برای توسعه سواحل مکران انجام شده است این نقد را دارد که این اقدامات فاقد نقشه راه کلی بوده است. او در این باره گفته است:« متاسفانه تاکنون یک طرح کلان و کلی به عنوان نقشه‌راه توسعه مکران نداشته‌ایم و دستگاه‌های مختلف هر کدام به اقتضای ماموریت‌ها و مسئولیت‌های خود در این زمینه اقداماتی کرده‌اند.» بنابراین براساس دستور رئیس‌جمهور، تهیه طرح کلان براساس مطالعات و ارزیابی‌های دقیق از ظرفیت‌ها و فرصت‌های منطقه مکران در حال تهیه است.

بازشدن پرونده انتقال پایتخت در دولت چهاردهم دولت

در کنار همت دولت برای تهیه نقشه کلان برای توسعه سواحل مکران، دولت به انتقال پایتخت نیز می‌اندیشد. تراکم جمعیت، ترافیک، آلودگی هوا، کمبود و گرانی مسکن، کمبود آب، فرونشست زمین و کمبود زیرساخت‌های شهری فقط بخشی از مشکلات تهران است که دولت را مجاب کرده طرح قدیمی انتقال پایتخت را مجددا مطرح کند.

مسعود پزشکیان در بازدید از قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء با اشاره به چالش‌های توسعه کشور گفت:«اینکه بخواهیم همچنان منابع اولیه را از جنوب کشور و دریا به مرکز بیاوریم و تبدیل به محصول کنیم و دوباره برای صادرات به جنوب بفرستیم، به شدت توان رقابت ما را مستهلک کرده و کاهش می‌دهد. چاره‌ای نداریم جز اینکه مرکزیت اقتصادی و سیاسی کشور را به جنوب و نزدیک دریا منتقل کنیم.»

محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور در همین راستا از سوی رئیس‌جمهور مامور بررسی طرح انتقال پایتخت شد. او مکران را به عنوان یکی از مناطقی که قابلیت انتقال پایتخت دارند، معرفی کرده است. معاون اول رئیس‌جمهور در این زمینه گفته است که«اگر به این جمع‌بندی برسیم که به خاطر محدودیت هایی که در ارائه خدمات، مثل آب به مردم تهران داریم، نمی‌توانیم بیش از این پاسخگوی مردم باشیم، قطعا در انتقال پایتخت تردید نمی‌کنیم و یکی از مناطقی که می‌تواند به صورت جدی مطرح باشد منطقه مکران است. این منطقه جای مناسبی است و محدودیتی هم ندارد. مراکز دیگری هم برای انتقال پایتخت در گذشته مطرح بود اما هر کدام محدودیت‌های خاص خود را داشتند مثلا مشکل تامین آب داشتند یا گرفتار سایر مسائل حاشیه‌ای بودند.»

فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت درباره زمان تحقق طرح انتقال پایتخت گفت که این طرح در حال بررسی کارشناسی است. او مطرح کرد که «فعلا در واقع داریم درباره  این مساله کار می‌کنیم تا  بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشه اما موضوع انقدر فوری نیست.»