روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

هدی احمدی| در هفته‌ای که گذشت و پس از آنکه سایت رسمی محسن رنانی، پژوهشگر اقتصاد و استاد دانشگاه اصفهان از این موضوع خبر داد که مرجع قضایی برخی مطالب او را مجرمانه تلقی کرده‌اند و بر همین اساس و تا پایان مراحل رسیدگی قضایی فعالیت سایت و کانال تلگرامی محسن رنانی تعلیق می‌شود، این اعلام جرم علیه رنانی با واکنش بسیاری از سوی چهره‌های مطرح همراه شد.
محسن رنانی، فارغ التحصیل دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران و استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان است. از او ده‌ها سخنرانی و یادداشت و مقاله درباره توسعه ایران و وضعیت کنونی کشور منتشر شده است. ۱۵ کتاب نیز به قلم رنانی منتشر شده که معروف‌ترین آنها «بازار یا نابازار؟»، «چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد» و «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران: درآمدی بر عبور تمدن‌ها» است. او بارها در یادداشت‌ها و سخنرانی‌های خود درباره جهت‌گیری‌های حاکمیت و وضعیت کنونی کشور، هشدار داده بود. وی همچنین از اعضای شورای راهبردی انتخاب کابینه مسعود پزشکیان بود.

پس از اعلام جرم رنانی، او تبدیل به یکی از هشتگ‌های پرمخاطب توئیتر فارسی شد و کمتر از ۲۴ ساعت پس از اعلام جرم علیه مقالات و شخص محسن رنانی، دامنه وسیعی از شخصیت‌های علمی، نخبگان و برخی مقامات دولتی نسبت به این رخداد واکنش نشان دادند. بسیاری از کاربران با طرح این پرسش که مگر رنانی جز انتشار مطالب علمی و تحقیقاتی با محور توسعه، فعالیت دیگری داشت که چنین برخورد‌های تندی با او می‌شود؟ نسبت به موضوع انتقاد کردند. چهره‌هایی چون محمدجواد ظریف، آذر منصوری، محمد فاضلی، مینو خالقی، محمد توسلی و … با انتشار پست‌هایی نسبت به رفتار‌های اخیر با محسن رنانی اعتراض کرده و خواستار تجدیدنظر جدی در این زمینه شدند.
در آخرین واکنش افرادی همچون ناصر فکوهی، هادی خانیکی، محمد درویش، ابوالفضل دلاوری، مقصود فراستخواه و بسیاری از چهره‌های علمی در نامه‌ای از رئیس‌جمهور خواستند تا درباره تعلیق و دیگر اتهام‌های ناروا علیه محسن رنانی موضع‌گیری روشن داشته باشد. در بخش‌هایی از این نامه با امضای جمعی از دانشگاهیان و مردمان این سرزمین که خطاب به مسعود پزشکیان نوشته شده است، آمده: «از جنابعالی در مقام مسئول اجرای قانون اساسی و مفاد مصرح آن در تضمین آزادی بیان و حقوق اساسی ملت، خواستار موضع‌گیری روشن شما درباره این تعلیق و دیگر اتهام‌های ناروایی هستیم که به کار فکری دکتر محسن رنانی زده شده است. همچنین عطف به سوگند ریاست‌جمهوری‌تان، تعریف سازوکارهایی برای توقف این رویه را – بدون فوت وقت – خواستاریم، به امید اینکه ایشان، سایر اندیشمندان و نیز تمامی شهروندان این مرز‌وبوم، زین ‌پس بدون ترس از بازداشت و توبیخ، طعم شیرین «آزادی پس از بیان» را عمیقاً تجربه کنند».

آغاز راه باز برای تشویش افکار عمومی توسط تندرو‌ها!
چند روز گذشته هم محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهوری با انتشار متنی در حساب کاربری‌اش در شبکه اجتماعی ایکس به ماجرای تعلیق فعالیت سایت و کانال تلگرامی محسن رنانی، فعال سیاسی، واکنش نشان داد و نوشت: «‏استاد دکتر محسن رنانی یکی از آگاه‌ترین و دلسوزترین اندیشمندان این مرز‌وبوم است که با شجاعت و صراحت به منظور پیشگیری و درمان پیش از وقوع فاجعه به صورت خصوصی و هرگاه ضرورت باشد به شکل عمومی هشدار می‌دهد و انذارهایش برخاسته از دغدغه‌مندی است و نه برای تشویش اذهان. حضور راهگشا و سازنده ایشان در شورای راهبری یکی از نمونه‌های مشارکت مشفقانه ایشان است». ظریف که این متن را قبل از برگزاری اولین همایش گفت‌وگوی وفاق در تاریخ ۲۰ دی ‌ماه برگزار شد، نوشته بود، اعلام کرد: «بسیار متاسفم در هفته‌ای که بناست گفت‌وگوی وفاق ملی با حضور رئیس‌جمهور و اندیشمندان برگزار شود، اخبار ناخوشایندی پیرامون فعالیت‌های روشنگرانه این دانشمند بی‌نظیر و برخی دیگر از دلسوزان ملک و ملت شنیده می‌شود. آنچه از تجربه اندک نیم‌قرن گذشته‌ام در بررسی روند‌های اجتماعی ایران و جهان دریافت کرده‌ام این است که برخورد با اظهارنظر و نقد اندیشمندان مشفق راه را برای تشویش افکار عمومی توسط تندرو‌های منفعت‌طلب باز می‌کند. از این‌رو، امیدوارم با درایت ریاست محترم قوه قضائیه و دستگاه‌های امنیتی، استاد دکتر محسن رنانی فعالیت‌های نیک‌اندیشانه خود را ادامه دهد».
همچنین عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در روزنامه اعتماد در یادداشتی با عنوان «قضاوت فراتر از سیاست» به اهمیت قانون عادلانه و اجرای بی‌طرفانه آن در کشور پرداخت و در این زمینه تاکید کرد که هنگامی عدالت برقرار می‌شود که هم قانون عادلانه باشد و هم بی‌طرفانه و کامل اجرا شود.
«آقای دکتر رنانی چندین ماه است که در اصفهان و به دلیل اصرار ضابط قضایی احضار می‌شوند و هر روز هم مطالب جدیدی از سال‌های گذشته را به پرونده ایشان اضافه می‌کنند. به همین دلیل هم مطالب را از سایت حذف کرده، یا آن را مسدود کرده و منتظر پایان یافتن بازجویی‌های بی‌سرانجام و بی‌فایده است. به گفته عبدی ناکارآمدی این سیاست‌های ضدرسانه‌ای است که حتی نوشتن متنی که خلاف قانون اساسی باشد را جرم می‌داند.
احمد زیدآبادی هم تعلیق فعالیت‌های قلمی محسن رنانی را به معنای پایان کنشگری مرزی در جامعه ایرانی قلمداد کرد و نوشت: «اگر فعالیت‌های فکری و نوشتاری در قالب کنشگری مرزی به‌ عنوان امری مجرمانه و مستوجب محدودیت و مجازات تعریف شود، این به معنای خداحافظی عموم کنشگران این طیف با عرصه عمومی و تغییر فضای سیاسی جامعه و تبدیل آن به صورتی کاملاً دوقطبی است». زیدآبادی تاکید کرد اینکه هر شهر و استان ایران تابع شرایط سیاسی و امنیتی خاصی است، دیگر یک راز محسوب نمی‌شود. چه ‌بسا حضور در یک جلسه سیاسی و ایراد سخنرانی در آن، در مرکز یک استان امری کاملاً عادی و بی‌خطر باشد اما در مرکز یک استان دیگر، عین آن جلسه و سخنرانی دستمایه تشکیل پرونده و صدور حکم سنگین قرار گیرد!

خیرخواهی برای ایران و ایرانی
آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در شبکه مجازی ایکس به تعلیق سایت و کانال تلگرامی محسن رنانی، فعال سیاسی واکنش نشان داد. او در این زمینه نوشت: از تعلیق کانال تلگرامی و اقدام قضایی علیه دکتر محسن رنانی بسیار متاسفم. به راستی در زمانه‌ای که صحبت از ضرورت وفاق، انسجام ملی و خلق امید و اعتماد می‌شود، اعمال محدودیت برای اندیشمند منتقد، مصلح و خیرخواهی مانند ایشان چه توجیهی دارد؟ بر سر شاخ نشسته بن می‌برید!
‏محمد فاضلی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز یکی از چهره‌هایی بود که به موضوع واکنش نشان داد و نوشت: «سراسر وجود برادر بزرگوارم دکتر ‎محسن رنانی خیرخواهی برای ایران و ایرانیان است. ایران‌دوستی او را باید قدر شناخت و صداقت و شجاعتش را ستود، آزادی بیان حق شهروندی اوست. تعقیب قضایی برای مقالاتش و بستن سایت و کانال او نقض حقوق شهروندی، خلاف مصالح جمعی و ضدسرمایه اجتماعی است».
همچنین مینو خالقی، حقوقدان و تحلیلگر نیز با اشاره به تبعات چنین برخورد‌هایی اعلام کرد: «استادم دکتر ‎محسن رنانی، تئوری‌پردازی واقع‌نگر در اقتصاد و عارفی مستغرق در انسان‌شناسی و فلسفه است. او ایران‌دوستی شجاع در بیان حقایق اجتماعی است و بیان نخبگانی چون او التیام آلام فروخورده جامعه است. مزید امتنان است این ‎وفاق ملی جز شعار و سمینار به کاری هم بیاید».
محمد توسلی، دبیرکل سابق نهضت آزادی ایران هم با انتشار توییتی این‌طور واکنش نشان داد: «تشکیل پرونده قضایی برای دکتر ‎محسن رنانی، استاد دانشگاه، کنشگر اجتماعی به خاطر نقد مشفقانه حاکمیت، جای تاسف و تامل دارد. آیا ایجاد محدودیت برای چنین شخصیت‌هایی که راه را برای حضور نیرو‌های افراطی و ناکارآمد فراهم می‌سازد، در راستای منافع ملی است؟»